مشهد پس از شهادت حضرت علي بن موسي الرضا(ع) و دفن ايشان، در سال 203 ه.ق جان گرفت و همواره در طول تاريخ و اعصار متمادي آرامگاه جان عاشقان در گاه عبوديت بوده است. چه براي آنانكه از دست دشمنان خونخوار،به اين بارگاه ملكوتي پناه مي‌بردند و چه براي آنهايي كه براي رهايي از چنگال اسارت خويشتن، در جوار آستان حضرتش بر ريسمان الهي چنگ مي‌زدند.
بقعه مبارك امام رضا(ع)، در ابتدا شبيه به بناي چارگوش ارسلان جاذب، كه اكنون در سنگ بست قرار دارد، بود. اين بقعه در ميان باغ دلگشايي قرار داشت و احتمالاً يك راه ورودي به اين بناي مذهبي وجود داشته است.
ابن بطوطه، در سال 734 هجري قمري، به مشهد سفر كرده و در سفرنامه‌اش چنين نوشته است: «مشهد امام رضا(ع) قبه بزرگي دارد و قبر امام(ع) در داخل زاويه‌اي است كه مدرسه و مسجدي در كنار آن وجود دارد و اين عمارت‌ها همه با سبكي بسيار زيبا و مليح ساخته شده و ديوارهاي آن كاشي است... آستان در قبه هم از نقره است و پرده ابريشم زردوزي شده‌اي از در آويخته شده...»
با گذشت چند صد سال از آن زمان تاكنون و توسعه روز افزون اين بارگاه منور، برمسيرهاي ورودي آن نيز افزوده شده؛ به طوري كه، امروز حرم مطهر رضوي 17 وادي و مدخل ورودي دارد.
نزديك به يازده سال است كه در مبادي ورودي حرم رضوي عهده‌دار راهنماي زائران است. وي در خصوص مبادي ورودي به بارگاه رضوي مي‌گويد: اگر بخواهيم راه‌هاي اصلي و هم‌سطح خيابان‌هاي اطراف را بشماريم 11 يا 17 مدخل و مسير براي تشرف وجود دارد.
در ورودي شيخ طوسي كه در سمت خيابان شيرازي يا همان بالا خيابان سابق قرار دارد، دو مدخل ورودي ديده مي شود. از سمت خيابان طبرسي كه پس از برگزاري مراسم تدفين شيخ طوسي از اين مسير، به اين نام نهاده شده نيز دو مدخل ورودي را مي‌بينيد.
خيابان نواب صفوي كه در گذشته به پايين خيابان نيز شهرت داشته و اكنون حر عاملي ناميده مي‌شود، داراي دو مسير ورودي است. باب الرضا(ع) و باب الجواد(ع) نيز هر يك داراي دو مسير ورودي هستند كه اولي در خيابان امام رضا(ع) واقع شده كه در گذشته نيز از آن مسير استفاده مي‌شد و ديگري در خيابان خسروي‌نو قرار دارد.
جديدترين راه ورودي كه براي مشرف شدگان و زائران حضرت ايجاد شده است، مربوط به تنها ورودي صحن هدايت است كه البته، اين راه براي افرادي است كه از بالا و خيابان‌هاي هم سطح به سمت حرم رضوي مي‌آيند و يك راه ورودي ديگر نيز از همين سوي قرار دارد كه مربوط به پاركينگ عمومي است.
در خصوص ورودي‌هاي قديمي حرم رضوي مي‌گويد: در زمان پهلوي اول كه هنوز خيابان‌هاي مشهد آسفالت نشده و سنگ فرش بود، فقط چهارراه ورودي به حرم رضوي وجود داشت كه يكي در فلكه آب، يكي در پايين خيابان، ديگري در بالاخيابان و بالاخره آخرين مسير در محل بازارچه كفاش‌ها بود.
آن روزها هنوز روي رود يا همان نهر نادري را نپوشانده بودند و هنوز دورتادور حرم تبديل به فضاي سبز نشده بود، حتي در مدخل‌هاي ورودي گاهي مغازه‌ها و دكان‌هاي بازاري را هم مي‌ديديم، اما امروز چهره مركز شهر عوض شده و تقريباً شكلي خاص و قانونمند به خود گرفته است.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی آستان قدس رضوی
