زماني كه براي زيارت پشت پنجره فولاد قرار ميگيري، چه احساسي داري؟ در حالي كه اشكها پاك ميكند، ميگويد: شايد باور نكنيد اما هر وقت پشت پنجره فولاد قرار ميگيرم، امام رضا(ع) را در فاصله كمي از خودم حس ميكنم كه اين باعث ميشود با آرامش خاصي با آقايم درد و دل كنم. صورتش را به پنجره فولاد ميچسباند و زير لب چيزي را نجوا ميكند.
پنجره فولاد، براي نخستين بار در قرن نهم هجري قمري در دوره صفويه و در زمان شاهرخ ميرزا تيموري، همسر گوهرشاد خانم و ظاهراً به پيشنهاد ملامحسن فيض كاشاني، در سال 2701 قمري ساخته شد. اين پنجره نسبتاً كوچك از جنس فولاد بوده و در نزديكترين مكان ممكن به ضريح مطهر رضوي، در صحن انقلاب اسلامي (عتيق) قرار گرفته تا اشخاصي كه به خاطر عذر شرعي و يا موارد مشابه، از رفتن به كنار ضريح معذورند، بتوانند از پشت اين پنجره كه ضريح مطهر از داخل شبكههاي آن پيداست، زيارتنامه بخوانند و با امام خويش راز دل گويند.
دومين پنجره در عهد ناصرالدين شاه قاجار از جنس برنز ساخته شد كه جايگزين پنجره اول شده و اكنون اين پنجره در موزه قرار دارد. با توجه به فرسودگي و ساييده شدن برخي از قسمتهاي پنجره قديمي و مشكلاتي كه براي زائران به وجود آمده بود، سومين پنجره از جنس برنز در اوايل پيروزي انقلاب اسلامي ايران ساخته شده و جايگزين پنجره دوم شد كه در پشت رواق توحيدخانه داخل صحن انقلاب اسلامي قرار دارد.
حجتالاسلام مهدوي، با اشاره به افرادي كه در گذشته و حال مقيد به عرض ادب و زيارت سريع آقا هستند، ميگويد: يكي ديگر از دلايل ساخت پنجره فولاد، افرادي بودند كه به صورت گذرا از اين صحن عبور كرده و با عرض ادب و زيارت سريع امام رضا(ع)، به سوي كارشان ميرفتند.
وي با بيان اين كه از جايگاه پنجره اول اطلاع دقيقي در دسترس نيست، ميافزايد: دومين پنجره كه در زمان ناصرالدين شاه ساخته شد، در صحن انقلاب اسلامي و در كنار ايوان طلا رو به روي ايوان ورودي طبرسي قرار داده شد.
شش پنجره فولاد در حرم مطهر رضوي وجود دارد: ششمين پنجره در رواق دارالحجه نصب خواهد شد. پس به طور كلي اولين پنجره فولاد كه داراي قدمت تاريخي است، در صحن انقلاب اسلامي قرار گرفته و پنجرهاي ديگر در صحن جمهوري اسلامي نصب شده است.
سه پنجره ديگر در رواقهاي دارالولايه در ضلع شرقي حرم رضوي، دارالشرف در ضلع جنوبي حرم و دارالاجابه قرار گرفته است. پنجرهاي كه در رواق دارالاجابه قرار دارد، به سرداب مطهر منتهي ميشود.
اولين پنجره فولاد بين توحيدخانه و رواق پشت سر امام رضا(ع) قرار داشته است. همچنين در گذشته نيز پنجرهاي در شمال رواق دارالسياده، بالاي سر امام رضا(ع) قرار داشته كه با توسعه مسجد بالاي سر امام رضا(ع) به قسمت شرقي دارالسياده منتقل شد.
بستن قفل و نخ به پنجرههاي فولاد و ضريح مطهر، ريشه ديني نداشته و برخاسته از ذهنيت عوامانه مردم است كه انجام آن ارتباطي به حاجت گرفتن ندارد.