احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

از اين روايت مي‌توان برداشت نمود که حضرت مهدي خود از منتظران وعده الهي ظهور بوده و چشم به فراهم شدن اسباب تحقق دولت موعود الهي دارند.

جنبه اخلاقي انتظار فرج آن است كه نوع خاصي از صبر و بردباري به عنوان يكي از برترين فضائل اخلاقي به حساب مي‌آيد. در حقيقت، انتظار فرج، هم صبر بر مصيبت است و هم صبر در عبادت. در كلامي امام رضا عليه السلام انتظار فرج را اين گونه تبيين فرموده:

ما أحسن الصبر و انتظار الفرج…. فعليكم بالصبر فإنه إنما يجيء الفرج علي اليأس…؛

علاوه بر اين كه انتظار فرج، زمينة اميد و كنار گذاشتن يأس و پوچ گرايي است كه تا امروز، مهم ترين عامل شكوفايي و درخشندگي مكتب و تفكر اهل بيت عليهم السلام بوده است.

در حقيقت، امام با اين بيان، تفاوت ميان صبر مذموم و ممدوح را به شيعيان گوشزد كرد و انتظار فرج، صبري توأم با حركت به سوي مقتدا و در نتيجه، متلبس شدن به صفات امام عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف معرفي شده است كه يكي از ثمرات باور به آن را مي‌توان، مقابله با ظلم و بيدادگري بر شمرد.

از اين رو مرحوم آيت الله مطهري انتظار را به دو قسم مثبت و منفي تقسيم مي‌كند و معتقد است:

درباره آسيب شناسي انتظار، بايد گفت دو نوع انتظار وجود دارد؛ انتظار ويرانگر و انتظار سازنده.

انتظار ويرانگر: برداشت قشرى از مهدويت و قيام و انقلاب مهدى، اين است كه صرفاً ماهيت انفجارى دارد، فقط از گسترش و اشاعه و رواج ظلم‌ها و تبعيض‌ها و اختناق‌ها و حق كشي‌ها و تباهي‌ها ناشى مى شود. آن گاه كه اصلاح به نقطه صفر برسد، اين انفجار رخ مى دهد و دست غيب براى نجات حقيقت از آستين بيرون مى آيد. علي هذا هر اصلاحى محكوم است؛ زيرا هر اصلاح، يك نقطه روشن است و تا در صحنه اجتماع نقطه روشنى هست، دست غيب ظاهر نمى شود، برعكس، هر گناه، هر فساد و هر ظلم و هر تبعيض و هر حق كشى , هر پليدي به حكم اين كه مقدمه صلاح كلى است و انفجار را قريب الوقوع مى كند روا است. اين نوع انتظار فرج، به هيچ وجه با موازين اسلامى و قرآنى وفق نمى دهد.

انتظار سازنده: در انتظار سازنده، ظهور مهدى موعود، حلقه اى است از حلقات مبارزه اهل حق و اهل باطل كه به پيروزى نهايى اهل حق منتهى مى شود. سهيم بودن يك فرد در اين سعادت، موقوف به اين است كه آن فرد، عملاً در گروه اهل حق باشد، نه اين که هنگام ظهور، همه اهل باطل باشند. (مطهري، 1361ش: ص61)

در كلام امام رضا عليه السلام از مسائلي كه در بارة امام مهدي مورد توجه خاص بوده، مسأله انتظار فرج است كه مي‌تواند براي محققان مهدويت، دست مايه تحقيقات علمي باشد. در حديثي آمده است كه آن حضرت خود هنگام شنيدن نام «قائم» از جاي برمي خاست و دست بر سر مي‌نهاد و مي‌فرمود: «خدايا! فرجش را برسان و قيامش را آسان گردان». (صافي گلپايگاني، 1419: ص506)

 نتيجه آن كه انتظار فرج، زيباترين و مهم ترين ويژگي علامت دوستداران و باورمندان به امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و دولت دادگستر او بوده است و داراي آثار تربيتي فراواني است. [8] بهترين راه اتصال به آن حضرت، اتصاف به اوصاف او و تخلق به خلق الهي حضرتش خواهد بود. عالمان شيعه نيز همواره مشوق مردم در اين باره بوده‌اند و در حقيقت اين مسأله را نشانة شيعة معتقد و حقيقي بر شمرده‌اند.

[7]. ر. ك: صافي گلپايگاني، منتخب الاثر، ص 626- 634.

[8]. در اين باره ر.ك: خورشيد مغرب (ص258-334) اثر محمدرضا حكيمي كه به تفصيل، فوايد و آثار انتظار و فلسفه‌هاي اخلاقي و اعتقادي آن طرح و بررسي شده است.

منبع: مجله علمي تخصصي انتظار موعود - ويژه امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف