احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

اساسا زندگی روزمره مردم در هر نقطه‌ای از عوامل گوناگوني تاثير مي‌گيرد. مهم‌ترین این عوامل «نظام اندیشه‌ها و باورهاست» و عوامل دیگری همچون نژاد، اقلیم‌های جغرافیایی و نوع حاکمیت نیز بر زندگی تاثیرگذاراست. به دنبال حضور امام رضا(ع) آموزه‌های رضوی تاثیرات غیر مستقیمی بر جریان زندگی مردم و ابعاد مختلف آن گذاشت. وقتی مجموعه احادیث منقول و به ویژه ادعیه امام رضا(ع) را مورد توجه قرار می‌دهیم، می‌بینیم که ایشان درباره همه ا بعاد وجودی انسان سخنان ارزشمندی دارند.
امام رضا (ع)درباره تک‌تک نیاز‌های روزمره مانند رزق حلال، داشتن درآمد خوب و امنیت روایاتی دارند و در این زمینه از ایشان دعاهایی وارد شده است که متوجه تمام ابعاد وجودی انسان است. این پیشوا حتی آموزه‌هایی را برای چگونه زیستن مطرح کرده‌اند.
وقتی به آموزه‌های ايشان توجه می‌کنیم، می‌بینیم امام به‌صورت غیرمستقیم راه را برای اثرگذاري بر زندگی فراهم کرده است.
از دیدگاه شما چه ارتباطی بین دو مفهوم «عدالت» و «مهرورزی» وجود دارد ؟
با الهام از آموزه‌های دینی باید گفت: بین «مهرورزی» و «عدالت» رابطه معناداری وجود دارد؛ چنانچه در حدیثی از امام رضا (ع)آمده است: اگر کسی از صفت مهرورزی برخوردار نباشد، خرد او به کمال نمی‌رسد. به طور معمول از اقتضائات عدالت این است که هر چیزی در جای خود قرار بگیرد و از اقتضائات مهرورزی هم آن است که ضمن رعایت ظرفیت‌ها و قابلیت‌ها از برخورد تبعیض‌آمیز و استفاده از روش‌های افراطی پرهیز شود. مهرورزی زمانی محقق می‌شود که آدمی از نگاهی عدالت‌طلبانه به زندگی و افراد برخوردار باشد و گرچه مهرورزی به تنهایی ارزشمند است، اما در کنار مفهوم عدالت به جلوه‌های کمال و جمال انسانی تبدیل خواهد شد.
به مصداق‌ عدالت و مهرورزي در زندگی معصومان و بزرگان دینی ما اشاره می‌کنید؟
مصداق مهرورزی و عدالت را مي‌توان در سیمای رسول گرامی(ص) و اهل بیت(ع) مشاهده کرد. امام هشتم اگرچه به عنوان امام رئوف در بین مردم شهرت دارند، اما وقتی در زوایای زندگی ايشان به دقت مي‌نگريم، متوجه مي‌شویم که ایشان عدالت را به‌عنوان اصلي انکارناپذیر، چه در حوزه عدالت اجتماعی و چه در حوزه عدالت فرهنگی سرلوحه کار خود قرار داده‌اند. بنابراین اگر این دو صفت همراه شوند، مي‌توان پله‌های کمال را زودتر از دیگران طی کرد.
چگونه مي‌توان به تبیین این مفهوم در سطح جامعه پرداخت؟
نخستين و مهم‌ترین راه، آموزش مردم است. در مراکز تعلیم و تربیت باید این مفاهیم را از متون دینی استخراج کرد و به دیگران آموزش داد. مسئولان باید توجیه شوند که عدالت اجتماعی چطور تحقق مي‌یابد و بدانند بخشش نشانه وجود یک بیماری در سطح اجتماعی است که عدالت در آن رعایت نشده است؛ چراکه اگر عدالت رعایت شود به بخشش نیازی نیست. علاوه بر این‌ها باید جایگاه مهرورزی و عدالت را در قرآن و سیره رسول و اهل بیت(ع) کاملا احصا کنیم و به مصادیق بپردازیم. وقتی از مهرورزی سخن مي‌گوییم در حقیقت از مفهومي‌عام صحبت مي‌کنیم که در آن مهرورزی در خانواده، مهرورزی در مدیریت و مهرورزی در روابط اجتماعی با مصادیق جداگانه موردنظر قرار مي‌گیرد. اگر به این شکل هم عدالت و هم مهرورزی را با مصادیق خاص خود شناسایی کنیم، فرصتی مناسب برای اقشار مختلف فراهم آورده‌ایم. بي‌شك هرکسی تصوری خاص از مهرورزی و عدالت دارد ولی از آنجا که رسول و خاندان شریف ایشان الگوهای بی‌بدیل عالم خلقت هستند، باید مهرورزی و عدالت را در وجود این بزرگواران به تماشا بنشینیم و این مسئله مستلزم فعالیت پژوهشی گسترده است.
با این توصیف لطفا به مصادیق مهرورزی در آیین رضوی هم اشاره‌ای داشته باشید.
حضرت رضا(ع) حاکمیتی در اختیار نداشت تا آن را به‌گونه حضرت علی(ع) سامان‌دهی کند، اما در رفتار و گفتار حضرت در ميان توده مردم نشانه‌های مهرورزی دیده مي‌شود؛ آن‌جا که حضرت در سفری که داشتند و در سفره‌ای که پهن شد، خواستار حضور تمام افراد سر سفره شدند و در پاسخ به اعتراض بعضی‌ها به این هم‌سفره شدن، فرمودند كه چه برتری ممکن است وجود داشته باشد، در حالی که خدای ما یکی است و پدر و مادر ما هم یکی است. این خود مصداقی شفاف در راستای عدالت اجتماعی است؛ چراکه اگر کسی رتبه بالايي دارد، نباید از همراهی افراد دیگر به دور باشد.
برای بخش پایانی صحبت اگر نکته ای را لازم مي‌دانید، بفرمايید.
از مقوله عدالت اجتماعی در دو بعد غفلت شده است؛ در گام اول براي فهم صحیح و در گام بعدی براي اجرای دقیق آن، باید تلاش شود. مراکزی که توانایی دارند بايد این مفاهیم را استخراج کنند و تعلیم دهند تا مردم و مسئولان یاد بگیرند؛ چراكه ساماندهی و اصلاح جامعه که زمینه رشد و تعالی انسان است، جز در سایه عدالت محوری حاصل نمي‌شود.

منبع:روزنامه شهر ارا - گفتگو با دکتر میرزایی