1
العیّاشى عن علىّ بن أسباط، سمع أباالحسن الرضا علیه السلام، یقول: قال أبوعبدالله علیه السلام: أتى النبىّ صلّی الله علیه و آله بمال، فقال للعبّاس: أبسط رداءک فخذ من هذا المال طرفاً، قال: فبسط رداءه فأخذ طرفاً من ذلک المال، قال: ثمّ قال رسول اللهصلّی الله علیه و آله : هذا ممّا قال الله «یا أیّها النبىّ قل لمن فى أیدیکم من الأسری إن یعلم الله فى قلوبکم خیراً یؤتکم خیراً مما أخذ منکم ».
تفسیر عیّاشى 2/ 69-70، آیه در سوره أنفال / 70.
عیاشی از علی بن اسباط روایت کرده است که گفت: شنیدم ابوالحسن الرضا(ع) می‌فرماید: ابوعبدالله (صادق)(ع) فرمود: مالی را نزد پیامبر(ص) آوردند، حضرت به عباس فرمود: ردایت را پهن کن و مقداری از این مال را بردار، عباس ردایش را پهن کرد و مقداری از آن مال را برداشت. رسول خدا(ص) آن گاه فرمود: این مواردی است که خداوند فرموده است «ای پیامبر بگو به کسانی که اسیرانی در دست دارید اگر خداوند در قلبهای شما خوبی سراغ داشته باشد به شما خیر می دهد بیش از آنچه که از شما گرفته شد».
2
الحمیرى عن البزنطى قال: وسألته عن قول الله تبارک و تعالی «و اعلموا أنّما غنمتم من شىء فأنّ للّه خمسه و للرّسول و لِذى القربی و الیتامی و المساکین» فقیل له: أفرأیت إن کان صنف من هذه الأصناف أکثر و صنف أقلّ من صنف کیف یصنع به؟ قال: ذلک إلی الإمام، أرأیت رسول الله صلّی الله علیه و آله کیف صنع، ألیس إنّما کان یفعل مایرى هو؟! و کذلک الإمام. و ذکر له الخراج و ما سار به أهل بیته، فقال: العشر و نصف العشر علی من أسلم طوعاً ترکت أرضه بیده، یأخذ العشر ونصف العشر فیما عمّر منها، و ما لم یعمّر منها أخذه الوالى، فقبّله الوالى ممّن یعمّره، وکان للمسلمین ولیس فیما کان أقل من خمسة أوساق، و ما أخذ بالسیف فذلک للإمام، یقبّله بالّذى یرى، کما صنع رسول الله صلّی الله علیه و آله بخیبر قبّل أرضها و نخلها، و الناس یقولون لاتصلح قبالة الأرض و النخل إذا کان البیاض أکثر من السواد، و قدقبّل رسول الله صلّی الله علیه و آله خیبر و علیهم فى حصّتهم العشر و نصف العشر.
أنفال / 41. قرب الإسناد 383 - 384.
حمیری از بزنطی روایت کرده است که گفت: از حضرت رضا درباره آیه شریفه «و بدانید که آنچه غنیمت گرفتید پس یک پنجم آن برای خدا و رسولش و نزدیکانش و ایتام و درماندگان است» سؤال کردم، به ایشان گفته شد: اگر گروهی از این طبقات تعدادشان بیشتر و گروهی دیگر کمتر از بقیه باشد، چگونه باید عمل کرد؟ حضرت فرمود: این به نظر امام بستگی دارد، مگر ندیده‌ای که رسول خدا(ص) چگونه عمل کرد، آیا نه این است که ایشان به صلاحدید خود عمل می‌کرد؟! امام هم همین طور. همچنین درباره خراج و سیره اهل بیت انسان در این خصوص سؤال شد، حضرت رضا(ع) فرمود: کسی که داوطلبانه اسلام آورده باشد زمینش به او واگذار می‌شود، در صورتی که در آن کشت و کار کند عشر و نیم عشر (از محصول آن) گرفته می‌شود، ولی اگر آبادش نکند والی زمین را از او می‌گیرد و به کسی از مسلمانان که آبادش کند می‌سپارد و این در کمتر از پنج جریب نیست، اما زمینهایی که به زور شمشیر (از طریق جنگ و جهاد) گرفته شود در اختیار امام است و امام آن را به هر که صلاح بداند می‌سپارد، چنان که رسول خدا(ص) با خیبر کرد و اراضی و نخلستانهای آن را به قباله داد. مردم می‌گویند در صورتی که مقدار درختها بیشتر از زمین باشد به قباله دادن زمین و نخلستان درست نیست، در حالی که رسول خدا(ص) خیبر را به قباله داد و از سهم آنان عشر و نصف عشر گرفت.
منبع : پایگاه بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی
