آدمي از ديرباز به لزوم نامگذاري واقف بوده و در اين امر توجه ويژه‌اي مبذول داشته است. در خصوص اهميت نامگذاري همين بس كه هنوز نيز كاشفان، پژوهشگران ومخترعان در نخستين مرحله از تحقيقات خويش براي موضوع مورد مطالعه نامي را انتخاب مي‌كنند كه به اتكاي آن به سهولت ، امكان تشريح و يا مراجعه به آن ميسر گردد. زيرا " نام" نخستين گام در شناسايي به شمار مي‌آيد و امكان تشخيص و تمييز ومقايسه را پديد مي‌آورد.
نامگذاري از نگاه امام رضا(ع):
حضرت امام رضا(ع) همچون رسول اكرم(ص) وائمه طاهرين عليهم السلام نسب به انتخاب نام نيك و برازنده به پيروان خويش سفارش‌هاي ارزنده‌اي داشته‌اند.
از مجموع احاديث ورواياتي كه در زمينه مسائل تربيتي درباره آن حضرت به ما رسيده است مي‌توان به عظمت و اهميت اين موضوع در آيين اسلام و مكتب تشيع و جامعيت آن يقين حاصل نمود. در فقه الرضا آمده است:" اگر پيش از ولادت نام كودك را تعيين نكرده‌ايد، روز هفتم نام اورا انتخاب كنيد."
امام هشتم شيعيان براي فرزند ارجمند خويش امام جواد نام زيباي " محمد" را برگزيد و ديگران را به انتخاب اين نام چنين سفارش فرمودند: "
خانه اي كه در آن نام محمد باشد، روز و شبشان را با خير و نيكي به پايان مي‌رسانند". برخلاف ابن شهر آشوب ، شيخ مفيد و شيخ طبرسي كه جز حضرت امام محمد تقي (ع) فرزندي را براي امام رضا(ع) ذكر نكرده‌اند در برخي منابع همچون " سيدالائمه" براي آن حضرت 5 فرزند پسر ويك دختر ذكر شده و يا سبط بن جوزي در" تذكره الخواص " براي آن حضرت 4 فرزند ذكرنموده است كه در برخي منابع مانند " منتخب التواريخ" اسامي فرزندان آن حضرت محمد قانع، حسن، جعفر ، ابراهيم ، حسين وعاشيه ذكر شده است. مرحوم شيخ عباس قمي نيز در " فوائد الرضويه" از دختر حضرت امام رضا (ع) با نام"فاطمه" ياد كرده است.
اسامي والقاب امام رضا(ع):
امام موسي بن جعفر(ع) فرزند دلبند خويش را همنام جد بزرگوارش امير المومنين (ع) و جد ديگرش امام سجاد (ع) ، " علي" نام نهادند. امام كاظم (ع) گاهي اوقات او را ابوالحسن خطاب و مي‌فرمود: "هرگاه فرزندم را صدا مي‌كنيد او را ابوالحسن بخوانيد." از اين رو در بسياري از روايات ما اگر ناقل سخن حضرت امام رضا (ع) باشد، ايشان را
ابوالحسن الثاني مي‌خوانند. زيرا ايشان در كنيه نيز با جد بزرگوارخويش مولاي متقيان اشتراك دارند. طي حيات پربركت امام رضا(ع) القاب متعدد ومتنوعي به آن حضرت اختصاص يافت كه هر كدام بنا بر مناسبتي و براساس ضوابط و شرايطي تحقق يافت. اين القاب هر يك نشانگر جلوه‌اي از فضايل وكرامات بي‌شمار آن حضرت است وگواه ديگري برعظمت بي‌انتهاي شخصيت الهي ايشان. برخي از القاب كريمه آن حضرت عبارتند از : صابر، رضي، وفي، صادق، فاضل ، صديق ، ضامن آهو، قره العين المومنين، غيظ الملحدين ، هادي ، مرشد ، سراج الله ، عالم ، نور الهدي ، راضي ، زكي و ... كه در كتاب‌هايي همچون "منتهي الامال"، " بحار الانوار" ، " علل الشرايع" و زيارتنامه آن حضرت با دقت نظر مي‌توان علاوه براين القاب به موارد ديگري نيز دست يافت.
" رضا" معروف‌ترين لقب امام هشتم:
بي‌گمان"رضا" معروف‌ترين لقب حضرت
ثامن الحجج (ع) است ، چنانكه به محض شنيدن آن، در ذهن هر شنونده‌اي وجود مقدس حضرت امام رضا (ع) نقش مي‌بندد. اين لقب در طول تاريخ بيش از ساير القاب آن حضرت مورد استفاده دوستان و حتي دشمنان ايشان قرار گرفته است. بويژه در دستگاه خلافت مامون با انگيزه بهره‌گيري‌هاي سياسي، آن حضرت را بيشتر با عنوان رضا معرفي مي‌كردند. چنانكه حتي طبري در كتاب خود لقب رضا را ابداع مامون خليفه عباسي و نشات گرفته از دوران ولايتعهدي امام رضا (ع) مي‌داند و مي‌نويسد كه" مامون آن حضرت را رضاي آل محمد (ص) خواند! " در حالي كه به حكم اسناد شيعي ، چنانكه در كتاب مناقب ابن شهر آشوب از امام محمد تقي(ع) نقل شده است، اين موضوع افترايي بيش نيست.
در"جلاء العيون" نيز از امام جواد درباره اين نكته كه لقب رضا را آيا مامون به ايشان داده است، پرسش شده و امام پاسخ فرموده‌اند: " سوگند به خدا كه آنها دروغ مي‌گويند. او رضا است زيرا مورد پسند خدا و پيامبر اوست و دوست و دشمن از او خشنود بودند."
همچنين درباره لقب رضا درمنابع ديگري نيز از امام نهم(ع) نقل شده است كه علت اين نكته را در اين دانسته‌اند كه مخالفان وموافقان به او و خط و رسم او رضا داده‌اند ، ويا چنين موقعيتي از نظر رضاي دوست ودشمن براي احدي از امامان پيشين نبوده است.
در جناب الخلود روايتي ذكر شده كه حكايت از آن دارد اين لقب مربوط به قبل از از دوران ولايتعهدي امام رضا (ع) است . وامام موسي بن جعفر (ع) فرزند خويش را به اين لقب خطاب مي‌فرموده و مي‌كوشيدند تا اين تفكر را شايع كنند كه او راضي به رضاي خدا و مرضي خدا و رسول بود.
نامگذاري ، جلوه‌اي از ارادت ايرانيان به
امام رضا(ع):
حديث عشق و ارادت ايرانيان به خاندان پاك
وحي (ع) حديثي شگفت و غير قابل توصيف است.
روايت شورانگيز گرويدن سلمان فارسي به اسلام و ارادت آسماني او به عترت پاك و مكرم رسول اكرم(ص) تا بدان پايه است كه پيامبر عظيم الشان، سلمان را در شمار اهل بيت ارجمند خويش معرفي فرموده‌اند ومقام ايشان نيز همواره مورد تكريم عترت گرامي رسول خدا (ص) قرار داشته است. به گواه تاريخ، ايرانيان با حمايت از علويان همواره به دفاع از اهل بيت (ع) برخاسته و در اين راه حتي از بذل جان خويش كوتاهي نكرده‌اند. تا بدانجا كه اين سرزمين بزرگترين پايگاه تشيع در طول چهارده قرن پس از ظهور اسلام بوده است. عشق و ارادت مردم اين ديار به اهل بيت عصمت و طهارت از جلوه‌هاي متعدد و گوناگوني برخوردار بوده است كه در هر جلوه‌اي جهاني زيبايي و معنا نهفته است و حكايت از احترام و اشتياقي روز افزون و پايان ناپذير دارد. بي‌ترديد يكي از جلوه‌هاي عشق و ارادت آسماني ايرانيان به ساحت مقدس عترت رسول اكرم اسلام،استقبال از نام‌هاي مبارك اين خاندان عظيم الشان است. نام‌هايي با معاني ومفاهيم ملكوتي و نيكو كه هر يك يادآور يكي از پيشوايان معصوم است و سرشار از هزاران فراز فضيلت و كرامت. از آنجا كه نامگذاري فرزندان يكي از مهمترين مراحل زندگاني هر انساني است ونشانگر علايق و نگرش اوست مي‌توان از اين نكته به استنتاج‌هاي فراواني درباره خصوصيات يك جامعه دست يافت و نكات قابل تاملي را از آن استخراج نمود.
براساس يك پژوهش بين المللي نام مبارك" محمد" پرطرفدارترين نام در سطح جهان است و هيچ نامي تا اين اندازه مورد استقبال جهانيان قرار نگرفته است. در كشور ايران نيز نام مبارك "محمد" در رتبه اول قرار گرفته است و طبق آمار نام‌هاي مبارك " علي" و " حسين" دررتبه‌هاي دوم و سوم و پس از آن نام رضا كه با احتساب اسامي دو اسمي در مرتبه چهارم قرار دارد و درصد فراواني قابل ملاحظه‌اي را به خود اختصاص داده است. شماري از نام‌هاي دو اسمي عبارتند از: احمدرضا- محمدرضا- عليرضا- حامد رضا- حسن رضا- حسين رضا- غلامرضا- عبدالرضا-
اميد رضا - حميدرضا- امير رضا- امين رضا- رضا بخش- رضا علي - رضا قلي- رضا محمد- سعيد رضا- سقارضا- فرهاد رضا- مجيد رضا- مسعود رضا - موسي رضا- مهدي رضا- ميررضا- وحيد رضا- يوسف رضا و... علاوه براين نام‌ها كه در اسناد سازمان ثبت احوال ونيز كتاب‌هاي نامنامه، ثبت است بسياري از ايرانيان نام خانوادگي خويش را به سبب ارادت به حضرت امام رضا (ع) به گونه‌اي برگزيده‌اند كه يادآور آن حضرت است. شماري از نام‌هاي خانوادگي در اين زمينه عبارتند از: رضايي- رضا زاده- پور رضا - رضاييان- رضا نيا- رضا جو- رضا طلب- رضا پور- رضا خواه- رضا دوست- مشهدي يار- عبدالرضايي -
غلامرضايي - رضوي و... برخي از ايرانيان نيز با برگزيدن نام‌هاي اصحاب آن حضرت همچون ربيع - مراد و اباصلت ارادت خويش را آشكار نموده‌اند و برخي ديگر نيز با انتخاب القاب پدر وفرزند آن حضرت در اين مسيرگام نهاده‌اند. ابراز علاقه و ارادت به ساحت مقدس حضرت امام رضا (ع) تنها در نامگذاري مردان خلاصه نمي‌شود. به استناد آمار موجود بخش قابل توجهي از نام‌هاي بانوان ايراني به نام‌هاي مبارك مادر، خواهر وهمسر حضرت امام رضا (ع) اختصاص يافته است. نام‌هايي همانند: تكتم- نجمه- (مادر امام رضا (ع)) -حكيمه- معصومه- بي بي معصومه- معصومه خاتون( لقب خواهر آن حضرت)- خيزران ( لقب همسرامام) و ... است برخي از ايرانيان نيز از آنجا كه يكي از القاب آن حضرت "ضامن آهو" مي‌باشد فرزند دختر خويش را " آهو" نامگذاري مي‌كنند كه دراين خصوص هموطنان آذري زبان از نام " مارال" به همين معني بهره برده‌اند. يقينا گستره نام‌ها سرشار از گفتني‌هاي ناگفته و اسرار و نكات قابل توجه فراواني است كه تاكنون مورد مطالعه و تجزيه و تحليل قرار نگرفته است. چه بسا در پس ماجراي انتخاب اين نام‌ها كرامات و ماجراهاي شيريني نهفته باشد كه گردآوري وتنظيم آن مي‌تواند كتابي جالب وجذاب باشد و در قلمرو مسائل مذهبي واجتماعي نقش ارزنده‌اي ايفا نمايد. اين موضوع حتي مي‌تواند طرحي براي توليد برنامه‌هاي ديداري و شنيداري پر مخاطبي باشد تا مسائل تربيتي وديني را به شكل نويني به ميان خانواده‌ها ببرد و آفق تازه اي را در برابر ديدگان آنها بگشايد.
منبع :http://www.resalat-news.com/
