احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

مقام معظم رهبري : در مصارف گوناگون شخصي و خانوادگي، اسراف فردي صورت مي گيرد .تجمل گرايي ها، چشم و هم چشمي ها، هوسراني افراد خانواده، مرد خانواده، زن خانواده، جوان خانواده، چيزهاي غير لازم خريدن؛ اين ها از موارد اسراف است.وسايل تجملات، وسايل آرايش، مبلمان خانه، تزئينات داخل خانه؛ اين ها چيزهايي است كه ما براي آنها پول صرف مي كنيم.پولي كه مي تواند در توليد مصرف شود، سرمايه گذاري شود، كشور را پيش ببرد، به فقرا كمك كند، ثروت عمومي كشور را زياد كند، اين را ما صرف مي كنيم به اين چيزهاي ناشي شده ي از هوس، چشم و هم چشمي، آبروداري هاي خيالي. مسافرت مي روند، مي آيند، ميهماني درست مي كنند، گاهي خرج آن ميهماني، از مسافرت مكه اي كه رفته اند، بيشتر است!عروسي مي گيرند، عزا مي گيرند؛ هزينه اي كه براي اين ميهماني ها مصرف مي كنند، هزينه هاي گزافي است؛ انواع غذاها!چرا؟ چه خبر است؟ در كشور ما هنوز هستند كساني كه از اوليات هم محرومند.

امام رضا (ع) : نسبت به مصارف مالي درباره خود و عائله‌ات (خانواده ‌ات) معتدل و ميانه‌ رو باش. « در خرج ‌كردن معتدل باش و اسراف نكن. » (1)

مقام معظم رهبري : در آيات شريفه ي قرآن بارها راجع به پرهيز از اسراف در امور اقتصادي تأكيد شده؛ اين به خاطر همين است.اسراف، هم لطمه ي اقتصادي مي زند، هم لطمه ي فرهنگي مي زند. وقتي جامعه اي دچار بيماري اسراف شده، از لحاظ فرهنگي هم بر روي او تأثيرهاي منفي مي گذارد. بنابراين مسئله صرفه جويي و اجتناب از اسراف، فقط يك مسئله اقتصادي نيست؛ هم اقتصادي است، هم اجتماعي است، هم فرهنگي است؛ آينده ي كشور را تهديد مي كند. "

حضرت رضا (ع) : از لذائذ دنیوی نصیبی برای کام یابی خویش قرار دهید ، تمایلات دل را از راه های مشروع بر آورید مراقبت کنید در این کار به مردانگی و شرافتتان آسیب نرسد و دچار اسراف و تند روی نشوید ، تفریح و سرگرمی های لذت بخش شما را در اداره زندگی یاری می کند و با کمک آن بهتر به امور دنیای خویش موفق خواهید شد .  (2)           

اما در روايتي كه (فضل بن شاذان) از امام رضا نقل مي كند، حضرت ضمن نامه اي به مأمون و بيان مسائل مهمي از شريعت، به شمارش گناهان بزرگ مي پردازند و از آنها اسراف و تبذير را نام مي برند. (3)

پس وظيفه ي هر يك از ما به عنوان يك مسلمان پرهيز از اسراف به عنوان يك گناه بزرگ است ، ضمن اينكه امام خميني - رضوان اللّه تعالي عليه - در ضمن بيان شرايط امام جماعت و لزوم اجتناب از كباير(4) و مرحوم خاتون آبادى‏(5)، اسراف و تبذير را از معاصي كبيره‏(6) به حساب آورده اند كه بايد در فكر راهي براي جلوگيري از گناه اسراف باشيم

اما اول ببينيم منظور از صرفه جويي و اسراف چيست ؟

مقام معظم رهبري : مردم عزيزمان توجه داشته باشند كه صرفه جويي به معناي مصرف نكردن نيست؛ صرفه جويي به معناي درست مصرف كردن، به جا مصرف كردن، ضايع نكردن مال، مصرف را كارآمد و ثمربخش كردن است. اسراف در اموال و در اقتصاد اين است كه انسان مال را مصرف كند، بدون اين كه اين مصرف اثر و كارايي داشته باشد. مصرف بيهوده و مصرف هرز، در حقيقت هدر دادن مال است. "

و راهكار پيش نهادي مقام معظم رهبري :

مسئولان موظفند. اسراف فقط در زمينه ي فردي نيست؛ در سطح ملي هم اسراف مي شود.همين برق و انرژي كه گفتيم اسراف مي شود، بخش مهمي از اين اسراف در اختيار مردم نيست؛ در اختيار مسئولين كشور است. اين شبكه هاي ارتباطاتي، شبكه هاي انتقال برق، سيم هاي برق، اين ها وقتي فرسوده بشود، برق هدر مي رود.برق را توليد كنيم، بعد با اين شبكه ي فرسوده آن را هدر بدهيم، كه بخش مهمي هدر مي رود. يا شبكه هاي انتقال آب اگر فرسوده باشد، آب هدر مي رود. اين ها اسراف هاي ملي است؛ در سطح ملي است؛ مسئولين آن، مسئولين كشورند. اسراف در سطح سازمان هم اتفاق مي افتد.رؤساي سازمان هاي گوناگون مصرف شخصي نمي كنند، اما مصرف بي رويه در مورد سازمان خودشان اتفاق مي افتد؛ تجملات اداره، اتاق كار،تزئيناتش، سفره هاي بيهوده، مبلمان هاي گوناگون؛ بايد با مراقبت و نظارت از اين كارها جلوگيري كرد.هم در سطح دولت، هم در سطح آحاد مردم، هم در سطح سازمان ها بايستي نگاه عيب جويانه به اسراف وجود داشته باشد.همان طور كه عرض كرديم، با حرف هم تمام نمي شود؛ بايد برنامه ريزي كنند.قوه ي مقننه و قوه ي مجريه موظفند به پيگيري، برنامه ريزي كنند، قانون گذاري كنند،قانون را با قاطعيت تمام اجراء كنند.اين پيشرفتي كه ما دراين ده سال خواهيم داشت، بخش مهمي اش مربوط به همين قضيه است.

اين صرفه جويي اي كه لازم است، از توليد تا مصرف تا بازيافت:آب را صرفه جويي كنيم؛ يعني از سدهايمان صيانت كنيم، شبكه هاي آبرساني را اصلاح كنيم، آبياري هاي با صرفه ي در كشاورزي را آموزش بدهيم كه چه جوري آبياري بشود.البته اين كارها خوشبختانه در اين سال ها به ميزان زيادي انجام گرفته، اما اين كافي نيست؛ بايد توسعه پيدا كند.زمينه سازي كنيم براي كاهش مصرف آب خانگي.اين كه گفته مي شود از كساني كه مصرف زياد دارند، ماليات بيشتري گرفته شود، يارانه ي كمتري به آنها داده شود، حرف بسيار معقولي است، حرف خوبي است.آن كساني كه مصرف كمي دارند، از كمك هاي دولتي، از كمك هاي عمومي بهره مند شوند.بعضي هاي هستند به قدري كم آب مصرف مي كنند كه اگر دولت از آنها پول آب را هم نگيرد، مانعي ندارد.بعضي ها ده برابر آنها، بيست برابر آنها آب مصرف مي كنند؛ خب،اين ها بايستي هزينه ي بيشتري بدهند.

در امر نان، توليد گندم خوب، توليد آرد خوب، نگهداري درست، پخت خوب، بعد هم مصرف درست؛ همه ي اين ها لازم است. اين مسئله اسراف و صرفه جويي بود، كه لازم بود من عرض كنم.ژ

ما هم اگر سعي كنيم اين رهنمودها را سرلوحه ي كار خود قرار داده و در زندگي از فرموده هاي ارزشمند امامان معصوم بهره ببريم ، با لطف خدا به هيچ مشكلي بر نخواهيم خورد ، چرا كه :

امام رضا (ع) می فرماید : تباه سازی اموال و در خواست از دیگران ، مورد غضب خداوند است .

پس سعي كنيم كاري انجام ندهيم كه مورد غضب خداوند قرار بگيريم و نيز در همين مورد شخصی به نام عباسی به محضر امام رضا(ع)مشرف شد و پیرامون‏شیوه صحیح مصرف در خانه نسبت‏به هزینه زندگی همسر و فرزند وسایر شوون سؤال کرد، حضرت رضا(ع)در پاسخ فرمود: «باید مصرف توبه گونه‏ای باشد که بین دو کار ناپسند(اسراف و سخت‏گیری)قرارگیرد.»

عباسی پرسید: منظورتان از این سخن چیست؟ فرمود: آیا سخن خدادر قرآن را نشنیده‏ای که اسراف و سخت‏گیری را ناپسند می‏شمرد و(دروصف بندگان ممتاز خداوند)می‏فرماید «والذین اذا انفقوا...»

بندگان خدای رحمان کسانی هستند که هرگاه انفاق کنند، نه اسراف‏کنند و نه سخت‏گیری، بلکه میان این دو(حداعتدال)را می‏گیرند»بنابراین در مورد معاش و هزینه زندگی اعضای خانواده، در خرید ومصارف، میانه‏رو باش.

و ما هم مي توانيم جز بندگان رحمان خداوند باشيم ( اگر بخواهيم) .

پي نوشتها :

1- الحديث جلد 3 صفحة 264

2- الحدیث جلد 3 صفحه

3- وسائل الشيعه، ج‏11، ص‏260؛ تحف العقول، ص‏316

4- تحرير الوسيله، ج‏1، ص‏275

5- خاتون آبادى، شرح و ترجمه اربعين شيخ بهائى، ص‏390

6- تحرير الوسيله، ج‏1، ص‏274 و 275

منابع احاديث : پايگاه احاديث ، پايگاه شهيد آويني ، تبيان زنجان ، خبرگزاري فارس ، پايگاه حوزه ، انجمن هاي پاتوق يو و مديرستان