کرامت و حقوق انسان از دیدگاه امام رضا علیه السلام
در نظام رضوی به انسان به عنوان موجودی الهی و عنصری خدایی نگریسته شده است که کانون برتری ها و فضایل اخلاقی و در بردارنده ی روحی الهی و جاودانی است که در نهایت به سوی خداوند باز می گردد.
بنابراین، رابطه با انسان و ارج نهادن به او، رابطه ی با خالق و ارج نهادن نسبت به پروردگار می باشد. پس هر انسانی برای انسان دیگری به منزله ی پلی برای رسیدن به خداوند است. یعنی، هر انسانی با رعایت حقوق دیگران، یاری کردن، نجات دادن و بهترسازی روابط انسانی می تواند به کمال برسد و رضایت پروردگار را به دست آورد.
بنابراین، از دیدگاه امام رضا علیه السلام، والایی و ارزش انسان به منزله ی پایه و اساس قرار می گیرد و قوانین دیگر با توجه به این عمل تدوین می شود.
اباصلت گوید: به امام رضا علیه السلام گفتم: ای فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) این موضوع چیست که مردم از شما نقل می کنند؟
امام پرسیدند: آنان چه می گویند؟
گفتم: می گویند: شما ادعا دارید که مردمان بندگان شمایند.
امام فرمودند: خداوندا تو که آفریدگار آسمان ها و زمینی و از پنهان و پیدا آگاهی، تو خود گواهی که من چنین سخنی نگفته ام و از هیچ یک از پدرانم نیز نشنیده ام که چنین گفته باشند. پروردگارا! تو به ظلم هایی که از این امت بر ما رفته است آگاهی و این (تهمت) نیز یکی از آنهاست.
پس از این رو به من کرد و فرمود: ای اباصلت! اگر مردمان آن چنان که می گویند، همه بردگان ما هستند، ما آنان را از چه کسی خریده ایم؟
گفتم: ای فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) راست فرمودی.
سپس فرمود: ای اباصلت! آیا دوستی ما را که خداوند واجب کرده، تو نیز مانند دیگران انکار می کنی؟
گفتم: پناه می برم به خدا، بلکه من ولایت شما را اقرار می کنم. (عیون اخبار الرضا علیه السلام جلد دوم صفحه ی 184)
منع از تمجید و تعریف ها
در همه ی زمان ها افرادی هستند که در برابر صاحبان قدرت و دارای موقعیت زبان به تعریف و مدح و ستایش و گاهی چاپلوسی می پردازند. گرچه امکان دارد در میان آنان افرادی نیز باشند که در این ستایش ها صادقند و عمل خود را تملق ندانند.
دوران زندگی امام رضا علیه السلام نیز از این قاعده ی کلی استثناء نبوده است. اما آن حضرت دوستار مدح و ستایش و ثناگویی خود نبود و نمی گذاشت دیگران به ستایش و مدح وی بپردازند. مگر در آن موقعی که هدف اعلام حق و رساندن پیام الهی بوده است.
بر اساس جستار در تاریخ می توان دریافت که گروهی به نام « غالیان » که در زمان همه ی امامان وجود داشته اند، بیشتر به مدح و ستایش می پرداختند و در این راه زیاده روی می کرده اند که از سوی پیشوایان معصوم علیهم السلام مورد سرزنش قرار می گرفتند.
ارج نهادن برای تقوا
محمد بن موسی بن نصر رازی از قول پدرش می گوید:
مردی به امام رضا علیه السلام گفت : به خدا سوگند در روی زمین کسی از نظر پدر به شرافت تو نمی رسد.
حضرت فرمودند: تقوا به آنان شرافت بخشیده و اطاعت پروردگار آنان را بالا برده است.
مرد دیگری به آن حضرت گفت:
به خدا تو بهترین مردمان هستی.
حضرت فرمودند: فلانی، قسم مخور. بهتر از من کسی است که در برابر خداوند، با تقواتر و فرمانبردارتر باشد. به خدا سوگند! این آیه نسخ نشده است ( سوره ی مبارکه ی حجرات آیه ی 13):
و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عندالله اتقیکم ؛ ما شما را ملت ها و قبایل قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید. بی شک گرامی ترین شما نزد پروردگار پرهیزکارترین شماست.
(عیون اخبارالرضا علیه السلام جلد 2 صفحه ی 236 و بحارالانوار جلد 49 صفحه ی 95)
منبع : http://www.razavi.ir/