ایوان شمالی نزدیک‌ترین ایوان به مزار امام رضا(ع) است.این قسمت به ایوان دارالسیاده نیز معروف است، زیرا که مستقیما به رواق دارالسیاده راه دارد.پس از ایوان مقصوره این ایوان مهم‌ترین کتیبه‌ها را دارد.
نمای ایوان سه کتیبه بزرگ طوماری به خط ثلث دارد: یکی گراگرد ایوان؛ دیگر، پیشانی ایوان؛ و سوم، دور قوس محرابی طاق.خط کتیبه‌های محرابی و دور ایوان اثر یک هنرمند است؛ ولی کتیبه پیشانی را محمدرضا امامی نوشته و جزو تعمیرات 1084 تا 1088 ق است.علاوه بر این، بر هر یک از پایه‌های ایوان تا بالا سه لوح بزرگ محرابی هست که الواح پایین کتیبه‌ای پانزده سطری به خط ثلث و نسخ دارد، اما تزیینات دو لوح بالا اسلیمی و ختایی است.این الواح با سه کتیبه مربع بنایی حاوی نام‌های «الله»، «محمد» و «علی» از هم جدا شده‌اند.روبروی این الواح، بر پایه دیگر ایوان نیز لوح‌هایی کار کرده‌اند.همچنین لبه داخلی پایه ایوان، در گوشه ته ستون، به صورت قوس‌دار، تزیینات اسلیمی و ختایی دارد.در این بخش، در ایوان‌های غربی و شرقی دو لوح کتیبه بسیار نادر دیده می‌شود.
بر لبه زاویه‌دار همان بخش از قوس ایوان تا تیزه قوس، یک نقش تزیینی درخت زندگی کار کرده‌اند و درمیان آن 44 قاب هست که به صورت یک در میان عبارت «الملک لله» و «الله الباقی» را نوشته‌اند.
درون ایوان نیز سه کتیبه طوماری هست که یکی بر سردر ورودی دارالسیاده و دوتای دیگر به صورت متقارن در دو طرف این کتیبه قرار دارد.خط کتیبه‌ها زرد است و همگی را به خط ثلث نوشته‌اند.بر سردر دارالسیاده، زیر کتیبه یاد شده و دقیقا در یک قوس محرابی، نمایی از ضریح به صورت سه قاب بزرگ و دو قاب کوچک در طرفین آن‌ها هست که با فلز ساخته شده و در فضای خالی بین قاب‌های ضریح، کتیبه‌های کوچکی به نستعلیق و در بالا کتیبه‌ای به خط ثلث کتابت کرده‌اند.بر سقف نیز کتیبه بزرگی به خط معقلی اجرا کرده‌اند که از یک طرف طاق تا طرف دیگر را پوشانده و حاوی آیه‌ای از سوره جمعه است و در پایان نیز تاریخ 1366 ش دارد.بین تزیینات هندسی این ایوان تعداد زیادی کتیبه‌های کوفی بنایی نیز هست که غالبا اسماءالحسنی یا ذکر و تسبیح خدای تعالی است.درون هر یک از الواح محرابی، دو جانب در ورودی که تزیینات هندسی دارد، دو لوح شمسه نصب کرده‌اند که حاوی صلوات کبیر به خط ثلث است.
عکاس : محمد زائرنیا
منبع : http://photo.aqr.ir/
