احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

قرآن نیز از همین مطلب دفاع می کند چرا که در آیات بسیاری خدا را به اوصاف کمالیه مثل علم و قدرت توصیف می کند و اگر قرار بود مردم آن را درک نکنند و هیچ تشابهی بین علم انسانها و خدا نباشد، کلام خدا لغو بود چرا که دیگر معنای آن صفات فهمیده نمی شد .

البته آیاتی مثل آیه لیس کمثله شی مذهب تشبیه را نیز باطل نموده است چرا که این آیات می گویند خدا را به چیزی تشبیه نکنید پس آنچه می ماند همان مذهب حق و جمع بین آیات تشبیه و تعطیل است که همان نظریه اثبات بلا تشبیه می باشد که منظور این است که بین خالق و مخلوق سنخیت می باشد اما از آنجا که او بی نهایت و مطلق است هیچ چیز شبیه او نمی باشد .

حال که نظر قرآن و اهل بیت علیم السلام بیان شد به بررسی مکاتب مهمی می پردازیم که در این مورد دارای حرف و سخن می باشند .

الف) مکتب تشبیه (مشبهه):

این گروه نه تنها قائل به امکان شناخت می باشند بلکه می گویند خدا را با همین چشم ظاهری مثل سایر مخلوقات می توان رویت کرد .

گروهی با تمسک به آیات متشابه قرآن به این دام خطرناک افتاده اند تا جایی که برای خداوند متعال اعضا و جوارح مادی معتقد شده اند آنها عقیده دارند که می توان خدا را لمس کرد و حتی با او دست داد و مسلمانان مخلص در دنیا و آخرت خداوند را در بغل می گیرند و با او معانقه می کنند^[2] .

ب) پیروان مذهب تعطیل :

این گروه معتقدند هرگونه معرفت نسبت به خدا غیر ممکن است و حتی اطلاق اوصاف کمال مانند علم و قدرت و حیات نیز بر خدا روا نیست؛ چون موجب اثبات مثل برای او خواهد شد و این با آیه لیس کمثله شی منافات دارد . ^[3]

روح سخن این گروه به نفی صفات از خدا و نیز تعطیل ذات او از اوصاف کمال و تعطیل عقل و دل از معرفت عقلی و حضوری می باشد که بطلان آن واضح است .

ج) جمع بین تشبیه و تنزیه

حال که مسلک افراطی تشبیه و مسلک تفریطی تنزیه در مباحث گذشته روشن شد، حد وسط این دو نظریه جمع بین تشبیه و تنزیه می باشد که همان مذهب حقه ی امامیه است .

[1]- توحید صدوق 107

[2]- الملل و نحل شهر ستانی

[3]- شورای / 11