در این رهگذر به دو مورد از ابعاد و گستره ی امامت در جهان شناسی و انسان شناسی اسلام بر اساس بیانات امام رضا علیه السلام می پردازیم:
مقام امامت بالاتر از نبوت
عن الرضا علیه السلام: (ان الامامة خصّ الله عزوجل بها ابراهیم الخلیل علیه السلام بعد النبوة و الخلّة مرتبۀ ثالثه و فضیلة شرفّه بها و اشاربها ذکره فقال عزوجل: انی جاعلک للناس اماما) [1]
«در حقیقت امامت مقامی است که خدای عز و جل به ابراهیم خلیل علیه السلام اختصاص داد؛ این مقام بعد از مرحله نبوت و دوستی به ابراهیم علیه السلام داده شد و فضیلتی بود که ابراهیم علیه السلام بدان شرافت یافت و آوازه اش بدان بلند شد و خدای عز و جل فرمود: «به راستی که من تو را برای مردم امام قرار دادم.»
در واقع مقام امامت بعد از امتحانات متعدد به این پیامبر الهی عطا شد، بنابراین مقام امامت مقامی معنوی، سیاسی و اجتماعی است که از مقام نبوت بالاتر است. چون پیامبران، خبرگزاران الهی هستند و امامان مجریان این اخبار و هدایت گران بشر هستند. از این رو ممکن است کسی پیامبر باشد، اما امام نباشد و کسی دیگری امام باشد اما پیامبر نباشد و بزرگوارانی مثل ابراهیم علیه السلام و پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله هم امام و هم پیامبر باشند.
مقام امام/ مقام پیامبر
عن الرضا علیه السلام: (ان الامامة هی منزلة الانبیاء) [2]
«در حقیقت امامت، جایگاه پیامبران است».
همان طور که در قرآن بیان شده است، خدای متعال مقام امامت را به افرادی همچون ابراهیم علیه السلام داده است.[3] بنابراین امامت مخصوص افرادی کمال یافته در حد پیامبران الهی است. البته امامت با نبوت ملازم نیست یعنی ممکن است امام، پیامبر باشد یا نباشد.
منبع: کتاب آیین محبت، معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی
-------------------------------------------------------
1 - عیون اخبار الرضا علیه السلام، صدوق، ج1، ص216 و معانی الاخبار، ص96 و کمال الدین، ج2، ص675 و امالی شیخ صدوق، ص674 و کافی، ج1، ص1
2- عیون، همان، معانی، همان، و امالی، شیخ صدوق، همان، کافی، همان، بحار، ج25، ص120.
3- نک: بقره/124.