رئیس اداره پاسخگویی به سوالات دینی آستان قدس رضوی:
صحبت از پاسخگویی به سوالات دینی است. برای یافتن پاسخ سوالات خود به سامانه پاسخگویی حرم مطهر رضوی اعتماد می کنید و گوشی تلفن را برمی دارید. سامانه 32020 برای تماس تلفنی و سامانه 30002020 برای ارسال پیامک و دریافت پاسخ سوالات اعتقادی و شرعی پیش بینی شده است.

مهدی لسانی؛ رئیس اداره پاسخگویی به سوالات دینی آستان قدس رضوی رو به رویمان می نشیند تا در خصوص فعالیت این سامانه در طول ماه مبارک رمضان دقایقی را با ما همکلام شود. او از شبانه روزی شدن فعالیت این سامانه در طول ماه رمضان سخن می گوید و اینکه 32020 سامانه ای مورد اعتماد برای عاشقان مضجع شریف حضرت ثامن الحجج (ع) است ...
• سامانه پاسخگویی به سوالات دینی در ماه مبارک رمضان، پرکارترین روزهای خود را گذراند. تا جایی که فعالیت آن به صورت شبانه روزی بود...
- همین طور است. در رمضان سال جاری سامانه 32020 به صورت شبانه روزی فعالیت می کرد. ساعت کاری این سامانه در اواخر سال 94 کاهش پیدا کرده بود و از 8 صبح تا 10 شب فعالیت می کرد. به مناسبت ماه رمضان این فعالیت شبانه روزی شد.
• ظاهرا کارشناسان این اداره دیداری با تولیت آستان قدس رضوی داشته اند. از جزییات این دیدار بگویید.
- بله. در دیدار اساتید اداره پاسخگویی در ماه رمضان با تولیت آستان قدس رضوی، این مسئله مطرح شد که فعالیت این سامانه کاملا شبانه روزی ادامه پیدا کند و ایشان هم اعلام حمایت کردند و بعد از ماه رمضان هم فعالیت این سامانه شبانه روزی خواهد ماند.
• در ماه مبارک رمضان سال جاری چه میزان تماس با اداره پاسخگویی گرفته شد؟
- در ماه مبارک رمضان مجموعا 450 هزار سوال مردم را پاسخ دادیم. این تعداد از پاسخگویی در چند روش مختلف صورت گرفت. در خود سامانه تلفنی 32020 ما در دو بخش اساتید خواهر و اساتید برادر که به صورت شیفت بندی حضور پیدا می کنند، مجموعا حدود 380 هزار سوال در ماه مبارک رمضان امسال پاسخگویی شده است. علاوه بر سامانه تلفنی، در سامانه 30002020 که به صورت پیامکی ارائه خدمت می کند، حدود 235 هزار سوال از طریق پیامک در ماه مبارک رمضان پاسخ داده شده است. بقیه آمار مربوط به 11 دفتر پاسخگویی در صحن های مختلف حرم مطهر مثل جمهوری اسلامی، آزادی، انقلاب و... است. این دفاتر به صورت حضوری پاسخگوی سوالات مردم هستند.
• درصد فراوانی سوالات به چه شکل بوده است؟
- 50 درصد از سوالات سامانه پیامکی در ماه رمضان مربوط به احکام روزه بود. مابقی سوالات از سایر ابواب فقهی بوده است.
• چه زمانی صرف می شود تا کسی که سوالی را به صورت پیامکی مطرح کرده است، پاسخ خود را دریافت کند؟
- سوالاتی که در سامانه پیامکی پرسیده می شود، متفاوت است. برخی سوالات پرکاربرد هستند. برای این سوالات ما پاسخ های اندازه گیری شده و مشخصی را آماده کردیم و به تایید گروه علمی رساندیم و کاربرانی که در سامانه پیامکی مستقر هستند به محض دریافت سوال می توانند در کمتر از یک دقیقه سوال را پاسخ دهند. فرد باید حتما نام مرجع تقلید خود را در پیامش قید کند، تا ما بر اساس یکی از 13 مرجع تقلید سوال را پاسخ دهیم.
• برای پاسخ به سوالات غیرمتداول، چه مقدار زمان برای پاسخگویی پیامکی صرف می شود؟
- بین یک تا 4 ساعت برای پاسخ به این دست از سوالات زمان صرف می شود.
• بعد از مبحث «روزه» بیشترین سوالات در چه حوزه¬هایی است؟
- بعد از روزه مهم ترین سوالات درباره طهارات است، موضوعات ازدواج و طلاق و موضوع معاملات نیز تقریبا هر کدام 10 درصد را به خود اختصاص داده اند.
• چند درصد از تماس ها و پیام های رسیده به سامانه پاسخگویی فاقد ارزش پاسخگویی هستند؟ به عبارتی تماس هایی که مزاحمت است...
- ببینید ما می گوییم سوالاتی که فاقد کاربری درست است و عملا پاسخی را در بر ندارد. فاقد ارزش است. این پیام ها حدود 17 درصد است.
• این شامل همان 450 هزار تماس است؟
- نه، ما یک آمار تماس داریم و یک آمار پاسخ. 450 هزار پاسخ در ماه مبارک رمضان داشته ایم و آمار تماس ها بیشتر از این بوده است.
• شیوه همکاری با سامانه به چه شکل است؟
- ما برای کسانی که می خواهند با سامانه همکاری داشته باشند، برای صحت پاسخگویی که مهم ترین برنامه ماست یکسری تدابیر را داریم. ما هر سال آزمون برگزار می کنیم و از طلبه های فاضلی که تمایل به همکاری با ما داشته باشند، ابتدا یک آزمون کتبی به عمل می آوریم و بعد از آن یک مصاحبه تخصصی می گیریم و بعد در یک دوره آموزشی فشرده که حدود حداقل 150 ساعت را در بر می گیرد و حدود 45 روز این دوره طول می کشد، آموزش بدو خدمت را می بینند و بعد دوباره از آن ها آزمون گرفته می شود.
کسانی که از این 3 مرحله عبور کنند، وارد مرحله کارورزی می شوند. در این مرحله زیر نظر یک استاد شروع به پاسخگویی می کنند. آن هایی که بتوانند در مرحله کارورزی موفق شوند، عملا وارد چرخه پاسخگویی ما می شوند و این ها آمارشان طبیعتا زیاد نیست. ما در آزمونی که در سال 94 برگزار کردیم از میان 200 نفر، 20 نفر انتخاب شدند.
• پس سخت گیری خاصی در انتخاب هایتان دارید؟
- دقیقا. کاملا سخت گیری اعمال می شود و ما هیچ گونه توصیه ای را نمی پذیریم. فقط باید توانمندی علمی داشته باشند. مهم ترین کار ما این است که مطمئن باشیم اساتیدمان پاسخ درست به سوالات مردم بدهند.
• برای به روز بودن اساتیدتان در پاسخ به سوالات چه تدبیری اندیشیدید؟
- ما برای اطمینان به اینکه مطمئن باشیم پاسخگوی ما می تواند پاسخ هایش را به روز نگه دارد، 2 تدبیر دیگر داریم؛ یکی برگزاری هم اندیشی هفتگی است. ما در طول هفته به تفکیک 2 هم اندیشی فقهی و اعتقادی داریم. آخرین مسائل و سوالات جدید مورد بررسی و بازآموزی قرار می گیرد. این ها آموزش ضمن خدمت است. روش دوم بحث ارزیابی است. در این روش ما همه فایل های صوتی را داریم که به صورت اتفاقی این ها را مورد بررسی قرار می دهند.
• در مجموع چه تعداد طلبه برای پاسخگویی در اداره پاسخگویی به سوالات دینی حضور دارند؟
- در مجموعه اداره پاسخگویی 500 طلبه با ما همکاری می کنند.
• آیا از نظر سطح علمی این اساتید سطح بندی خاصی هم دارند؟
- ما این اساتید را در 5 دسته سطح بندی می کنیم. بسته به کیفیت پاسخگویی و ویژگی اخلاقی، گفت وگو و... کسانی که سطح 5 باشند همکاری شان با ما قطع می شود. سال گذشته فقط 2 نفر داشتیم که سطح 5 بودند. کسانی که سطح 4 باشند در مرز خطر هستند و به آن ها تذکر و اخطار داده می شود تا خودشان را به سطح بالاتر ارتقا دهند. از سطح 3 اساتید قوی محسوب می شوند.
• در خصوص مجموعه «رهیافت» هم توضیح دهید. ظاهرا این مجموعه به سطح علمی اساتیدتان کمک می کند؟
- همین طور است. ما برای اینکه سطح علمی اساتیدمان را بالا نگه داریم، پرکاربرد ترین سوالات را در مجموعه ای به نام «رهیافت» آماده و منتشر می کنیم. تا الان حدود 25 جلد رهیافت منتشر شده است. به عنوان مثال رهیافت روزه یا امامت. یعنی هم فقهی داریم و هم اعتقادی. در این کتاب ها به صورت تخصصی و جزیی، اضلاع مختلف بحث و دیدگاه مراجع را به تفصیل نگارش می کنیم و در اختیار اساتید قرار می دهیم.
• مردم چگونه می توانند انتقادات و پیشنهادات خود را به گوش مسئولان سامانه برسانند؟
- اساتیدی که به حرم مطهر تشریف می آورند از سطح بالای تعهد نسبت به پاسخگویی برخوردارند و از طرفی مردم هم یک اعتماد ویژه ای به پاسخگویی در آستان قدس رضوی دارند. به طبع ما باید آمادگی دریافت انتقادات و پیبشنهادات را داشته باشند. بر همین اساس در خود سامانه یک کدی وجود دارد که افراد می توانند انتقادات و پیشنهادات خود را برای ما بگذارند. ما هر ماه تمام این فایل ها را گوش می کنیم. در ضمن تمامی این انتقادات و پیشنهادات حفظ اسرار می شود و سعی می کنیم پاسخ اش را ارائه کنیم.
تهیه و تنظیم: مرتضی اخوان