سرزمين من

معرفي محيط زيست دريايي سيستان و بلوچستان

استان سيستان وبلوچستان بدون احتساب سواحل خورها حدود 360 كيلومتر مرز آبي داشته ( 540 کيلومتر با احتساب سواحل خورها ) و منطقه حفاظت شده گاندو با مساحت 465181 هکتار که زيستگاه منحصر بفرد تمساح پوزه كوتاه ايراني است و خليج گواتر از جمله مناطق شناخته شده حايز اهميت زيستگاهي ساحلي اين استان مي باشد. بيش از 400 هكتار از اراضي ساحلي خليج گواتر واجد يكي از بکر ترين مناطق جنگلي مانگرو در ايران مي باشد. در خليج گواتر درمصب رودخانه باهوکلات ،گونه حرا (Avicennia marina) تنها درختان مانگرو ايران مي باشند. در مناطق ساحلي اين استان تعدادي واحدهاي صنعتي کوچک و بزرگ نظير کشتي سازي، واحدهاي پرورش دام و طيور و آبزيان به ويژه مجتمعهاي عظيم پرورش ميگو به وسعت بيش از 2000 هکتار در مجاورت خليج گواتر و تالاب بريس، مراکز درماني، بهداشتي و بيمارستان و 22 بندرگاه وجود دارد. بيشتر بنادر از نوع صيادي هستند و صيد با تور گوشگير و خور بند نيز كاملا رايج است. در مجموع جنگل ها ي حرا، بسترهاي جلبکي وعلفي ، آبسنگ هاي مرجاني ، محل زاد آوري آبزيان ،مصب ها ، دلتاهاي رودخانه ها و محل لانه گزيني لاک پشتان دريايي وپرندگان آبزي وکنار آبزي درسواحل و... زيستگاههاي حساس ساحلي منطقه را تشکيل مي دهند. آب و هواي سواحل جنوبي ايران تحت تاثير آب هاي گرم خليج فارس و جريان هاي موسمي اقيانوس هند و پايين بودن عرض هاي جغرافيايي وضعيت ويژه اي دارد که به اقليم سواحل جنوبي ايران معروف است. ويژگي اين اقليم عبارت است از باران کم ورطوبت نسبي زياد و گرماي زياد. منطقه جنوب شرقي ايران در اواخر دوره ي سوم زمين شناسي دراثر جنبش هاي کوه زايي از دريا جدا و در آن ابتدا رسوبات آهکي از نوع دريايي و سپس رسوباتي با مواد نسبتا درشت و نرم روي هم انباشته شده است و ضخامت رسوبات رس ماسه اي به عمق بيش از يک کيلومتر مي رسد. بر همين اساس پوسته ي اقيانوس هند با شيب بسيار تند و با سرعتي در حدود 5 سانتي متر در سال به زير اين منطقه فرو رانش دارد که تشکيل سواحل صخره اي چابهار را مي توان به عامل فوق نسبت داد. فرو رانش مذکورکه مسبب بسياري از پديده هاي تکتونيکي اين منطقه از ايران است يکي ازعلل بوجود آمدن گل فشان ها(جوشش حباب هاي گل ولاي از ژرفاي زمين)در اين منطقه محسوب مي شوند که معروف ترين آن گل فشان تنگ در حوزه ي شهرستان کنارک مي باشد. سازندها ي اصلي اين منطقه شيل و مارن وماسه سنگ و کنگلومرا است که شيل و مارن گسترش بالايي در منطقه دارند. بخش اعظم جلوه هاي زمين شناسي موجود در توالي واحدهاي شيل و مارن وماسه سنگ رخنمون دارد که از جمله آنها مي توان به کوه هاي مريخي (مينياتوري) اشاره کرد. غالب ترين اشکال مورفولوژيکي ساحلي را مي توان برش هاي عميق بدلندي معرفي نمود که عموما" خاک هاي سست با درصد بالاي مارن که در نتيجه اثر جريان ها در سطح آنها برش هاي عميقي ايجاد کرده است كه به کوههاي مينياتوري يا مريخي معروف مي باشند. در قسمت هاي زيادي از محدوده نوارساحلي آثار فسيلي فراواني مشاهده مي شود که اين مسئله بيان گر پوشيده شدن منطقه از آب در دوران هاي گذشته است و ازآن جمله وجود فسيل نهنگ در داخل کوههاي مينياتوري واقع در دروازه ي مريخ در 45 كيلومتري شرق چابهاراست. منطقه نوار ساحلي به دليل وضعيت خاص تکتونيکي جزو مناطق فعال محسوب مي شوند .در سواحل منطقه اثرات جريان هاي دريايي حاکم در مقياس کلان همراه با اثرات ورود آب رود خانه ها به دريا باعث ايجاد خليج هاي زيبايي درمنطقه شده است که به علت شکل نيمه دايره اي به خليج هاي امگايي معروف هستند. از طرف ديگر ماسه هاي ساحل به سمت خشکي به همراه ماسه هاي تخريب شده از سطوح ماسه سنگي باعث ايجاد دشت هاي ماسه هاي روان در اين مناطق شده است.خليج هاي نوار ساحلي درياي عمان از شرق به غرب با ساختاري نسبتا يکسان به نام هاي خليج گواتر،خليج چابهار وخليج پزم قرار گرفته اند که هر سه خليج از طريق شاخابه هايي به صورت خور و يا مصب با محيط خشکي در ارتباط هستند و همين امر باعث ارتقاي شرايط زيست محيطي حاکم بر اين مناطق شده است. در مجموع واجد اشكال و عوارض مختلفي از سواحل گلي، ماسه اي، سنگي و صخره اي با اشكال گوناگون هيدرولوژيك خورها ، مصب ها ، خليج هاي كوچك و... با وجود شرايط هيدروگرافي ، جزر و مدي و رسوبي خود پناهگاه مناسبي براي زيست موجودات در اين منطقه فراهم آورده اند.