10 توصيه رهبر معظم انقلاب درباره آداب نماز
 

يكي از توصيه هاي رهبر معظم انقلاب به جوانان در سال هاي متمادي تقويت ارتباط با خدا و انس با نماز و معنويت بوده است كه پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت الله العظمي خامنه اي، برخي توصيه ها در گزيده بيانات ايشان در اين باره را مرور كرده است كه به شرح ذيل مي باشد:


1. براي حضور قلب در نماز تمرين كنيم
 نماز قالبي دارد و مضموني؛ جسمي دارد و روحي. مواظب باشيم جسم نماز از روح نماز خالي نماند. نمي گوييم جسم بيروح نماز هيچ اثري ندارد؛ چرا، بالاخره يك اثركي دارد؛ اما آن نمازي كه اسلام و قرآن و شرع و پيغمبر و ائمه (ع) اين همه روي آن تأكيد كردند، نمازي است كه جسم و روحش هر دو كامل باشد. اين جسم هم متناسب با همان روح فراهم شده؛ قرائت دارد، ركوع دارد، سجود دارد، به خاك افتادن دارد، دست بلند كردن دارد، بلند حرف زدن دارد، آهسته حرف زدن دارد. اين تنوع براي پوشش دادن به همه آن نيازهائي است كه به وسيله نماز بايستي برآورده شود كه هر كدام رازي در جاي خود دارد و مجموعه اينها، قالب و شكل نماز را به وجود مي آورد. اين شكل خيلي مهم است، ليكن روح اين نماز توجه است؛ توجه. بدانيم چه كار داريم مي كنيم. نماز بيتوجه - همان طور كه عرض كردم - اثرش كم است. 29/8/ 1387
انسان نماز را خوب بخواند، با توجه بخواند، حضور قلب داشته باشد. حضور قلب يعني انسان از آنچه كه مي گويد و آنچه كه در ذهنش مي گذرد و بر زبانش جاري مي شود، غافل نباشد؛ اينجور نباشد كه نفهمد. مثلاً من كه حالا دارم با شما حرف ميزنم، خب، شما مخاطبيد. انسان توجه دارد كه يك مخاطبي دارد و دارد گوش مي كند و دارد حرف ميزند. در نماز هم همين جور باشد؛ يك مخاطبي داشته باشيم، با او حرف بزنيم. من حتّي عرض مي كنم اگر كسي معناي نماز را هم نداند، اصلاً هيچ نداند معناي اين عبارات چيست، اما همين قدر بداند دارد با يكي حرف ميزند، دارد با خدا حرف ميزند، اين قضيه انسان را نزديك مي كند - «قربان كلّ تقيّ»- اين خودش مقرب است؛ تا اينكه حالا مثل ماها كه معنايش را مي دانيم و تفسيرش را مي دانيم و چندين كتاب درباره اش خوانده ايم، اما وقتي كه نماز مي خوانيم، بالمرّه يادمان ميرود كه چه كار داريم مي كنيم
 حضور قلب و توجه، كاري است كه به تمرين احتياج دارد. كساني كه اين كارها را كرده اند و بلدند، به ما ياد ميدهند كه انسان بايد در حال نماز، خود را در حضور يك مخاطب عاليشأن و عالي مقام كه خالق هستي است و مالك همه وجود انسان است، احساس كند. هر مقدار از نماز كه توانست اين حالت را داشته باشد، به تعبير روايات اين نماز، نمازِ مقبول است و آن خاصيت و اثر را خواهد بخشيد و ديگر آثار نماز - كه نمي شود آثار نماز را در چند جمله يا در چند فقره كوتاه خلاصه كرد - بر اين مترتب مي شود. 27 /6/ 1385


2. معناي كلمات نماز را بدانيم
 همه آحاد نمازگزار بايد سعي كنند كه نماز را با توجه به معاني كلمات بخوانند، يعني در نماز با خداي عزيز و رحيم سخن بگويند. اين است آن سرچشمه فيضي كه جان نمازگزار را سيراب مي كند. البته اين حقيقت نبايد دستاويزي براي نفس بهانه گير باشد كه اگر توفيق چنين توجه و حضوري نيافت، نماز را ترك كنند. نماز در هر صورت واجب و فريضه است و تاركِ نماز بزرگترين فرصت ارتباط با خداوند سبحان را از دست مي دهد.

لازم است دست اندركاران، اوراقي شامل ترجمه نماز در همه سطوح، فراهم و ميليونها نسخه از آن را در همه جا منتشر كنند. به هر كسي بايد اين امكان را بدهيد كه معاني كلمات نماز را بفهمد. 18 /6/ 1377

البته كساني كه عربي نخوانده اند و معناي اين جملات را نمي دانند، اگر در حال نماز همين اندازه توجه پيدا كنند كه با خدا حرف مي زنند و به ياد خدا باشند، اين هم بهره خوبي است؛ ولي سعي كنيد كه معناي نماز را بدانيد. ياد گرفتن معناي نماز، كار خيلي آساني است؛ خيلي زود مي توانيد ترجمه اين چند جمله را ياد بگيريد. نماز را با توجه به معناي آن بخوانيد. اين نماز است كه «قربان كلّ تقيّ» خواهد بود. نمازْ نزديك كننده انسان به خداست اما نزديك كننده انسان باتقوا.
6 /2/ 1369


3. مستحبات نماز، حضور قلب را افزايش مي دهد
 در روايات براي حالات مختلف نماز يك خصوصياتي را گذاشتند؛ واجب نيست، مستحب است. در وقت ايستادن به كجا نگاه كنيد؛ در وقت سجده كردن به كجا نگاه كنيد؛ در وقت ركوع، بعضي از روايات دارد، چشمتان را ببنديد؛ بعضي روايات دارد به جلو نگاه كنيد؛ اين خصوصيات همه كمك مي كند به آن حالت حضور و توجهي كه براي انسان لازم است.

29 /8/ 1387


4. نماز را با اخلاص بجا آوريد نه از روي ريا
 نمازي كه انسان مي خواند، اگر به قصد تقرب به خدا بخواند، توجهش به خدا باشد، با اخلاص نماز بخواند، اين بالاترين عبادتهاست؛ اگر همين نماز را براي ريا بخواند، اين نماز ميشود معصيت و خود آن نماز، مي شود گناه. ريا، گناه كبيره است؛ مصداقش هم مي شود همان نمازي كه از روي ريا خوانده شد. 5/6/1387


5. مراقب باشيم نماز بي توجه قساوت قلب مي آورد
 رحمت خدا بر مرحوم شيخ محمد بهاري كه در يكي از نوشته هايشان مي گويند كه دعا و ذكر و شايد نماز، وقتي بي توجه تكرار مي شود، قساوت مي آورد! نماز مي خوانيم، نمازِ مايه قساوت. چرا؟ چون در حال نماز حضور قلب نداريم، توجه نداريم. پس اين نماز يا با توجه است، كه مايه رقت و قرب و لطافت و صفاست؛ يا نمازِ بي توجه است، كه آن وقت به گفته ي ايشان مايه ي قساوت قلب است. 15 /8/ 1387


6. در جواني خود را به خوب نماز خواندن عادت دهيد
 جوان ها اگر از حالا عادت كنند به نماز خوب، وقتي به سن ماها رسيدند، نماز خوب خواندن برايشان ديگر مشكل نيست. در سنين ما آدمي كه عادت نكرده باشد به نماز خوب، نماز خوب خواندن ممكن است، اما مشكل است. براي آنكه از جواني عادت كرده به اينكه خوب نماز بخواند؛ يعني نماز با توجه - نماز خوب معنايش نماز با صداي خوش و قرائت خوب نيست؛ يعني نمازِ با توجه، با حضور قلب؛ قلبش در محضر پروردگار حاضر باشد؛ از دل و با دل حرف بزند - آن وقت اين سجيه او ميشود و ديگر برايش زحمت ندارد؛ تا آخر عمر همينجور خوب نماز ميخواند. 29 /8/ 1387


7. نبايد نماز را سبك بشماريم
 امام صادق (ع) در بيماريِ رحلت به وصيّ شان مي فرمايند كه: «ليس منّي من استخفّ بالصّلوة»؛ از ما نيست كسي كه نماز را سبك بشمارد. استخفاف يعني سبك شمردن، كم اهميت شمردن. حالا اين نمازِ با همه اين خصوصيات، با همه اين فضائل، چقدر از انسان وقت مي گيرد؟ نماز واجب ما - اين هفده ركعت - اگر انسان بخواهد با دقت و با قدري ملاحظه بخواند، فرض كنيد سي و چهار دقيقه وقت ميگيرد، والّا كمتر وقت خواهد گرفت. ما گاهي اوقات ميشود كه پاي تلويزيون در انتظار برنامه اي كه مورد علاقه ماست نشسته ايم و قبل از آن، دائم تبليغات، تبليغات، تبليغات - بيست دقيقه، پانزده دقيقه - كه هيچ كدام هم به درد ما نمي خورد، مي نشينيم گوش مي كنيم و بيست دقيقه وقتمان را از دست مي دهيم، براي خاطر آن برنامه اي كه مي خواهيم. بيست دقيقه هاي زندگي ما اينجوري است. منتظر تاكسي مي شويم، منتظر اتوبوس مي شويم، منتظر رفيقمان مي شويم كه بيايد جائي برويم، منتظر استاد مي شويم كه سر كلاس دير كرده، منتظر منبري مي شويم كه دير به مجلس رسيده؛ همه اينها - ده دقيقه، پانزده دقيقه، بيست دقيقه - به هدر ميرود. خوب، اين بيست دقيقه و بيست و پنج دقيقه و سي دقيقه را براي نماز - اين عمل راقي، اين عمل بزرگ - مصرف كردن مگر چقدر اهميت دارد. 29 /8/ 1387


8. نماز را اول وقت بخوانيد
 كار درست و نيك را بايد هر چه زودتر انجام بدهيم؛ مثل عبادات، مثل نمازِ اولِ وقت و مثل بقيه ي كارهايي كه موقت است، هر چه انسان آن كار را در لحظات اول و نزديكتر به آن لحظات اول انجام بدهد، اين فضيلت بيشتري دارد؛ چون انسان احساس مي كند تكليف را انجام داد و در تأخير آفاتي هست؛ انسان خود را از آن آفات بركنار مي دارد. 24 /9/ 1385

مؤمن هيچ كار خيري را هم از روي خجالت و حيا ترك نمي كند. به بعضي ها مي گويند: آقا! چرا فلان جا نماز يا نافله يا نماز اوّل وقتتان را نخوانديد؟ مي گويند خجالت كشيديم! نه؛ از روي حيا، هيچ كار نيكي را ترك نكنيد. خواهند گفت متظاهر است؟ بگويند. خواهند گفت خودشيريني ميكند؟ بگويند. اگر حرفي حقّ است و اگر كاري خوب است، آن را به خاطر ملاحظه ديگران ترك نكنيد. 8 /5/ 1378

كار كردن در يك كارگاه علمي، كارگاه آموزشي، مركز تحقيقات، فلان كلاس درس و فلان دانشگاه، هيچ منافاتي با اين ندارد كه انسان نمازش را اول وقت، با توجه و با احساس حضور در مقابل خداوند بجا آورد. اين، دل شما را شستشو ميدهد. شماها جوانيد و دلهاي شما نوراني است. 25 /6/ 1385

در محيط دانشجوييِ جوان، پرداختن به معارف ديني، پرداختن به الگوهاي ديني، توسلات به پروردگار، توسلات به ائمه (ع)، خواندن دعاي عرفه، برگزاري مراسم اعتكاف و خواندن نماز جماعت، بسيار خوب است. البته اين را هم عرض بكنم؛ در مراسم مذهبي به روح مراسم توجه كنيد؛ فقط صورت سازي نباشد؛ انسان شعري بخواند، اشكي بگيرد يا بريزد. روح دعا و نماز عبارت است از ارتباط با خدا، آشنا شدن با خدا، بهره بردن از معنويت، پاكيزه كردن و پيراستن روح، و پالايش كردن ذهن از وسوسه ها. نماز را با توجه و اول وقت بخوانيد. تحجر بد است؛ فكر نكردن در لايه هاي زيرين ظواهر، عيب بزرگي است؛ مواظب باشيد به اين عيب دچار نشويد. 19 /2/ 1384


9. نماز را به جماعت و در مسجد بخوانيد
 نشانه ي ديگر حق گزاري نماز، آبادي مساجد و افزايش نمازهاي جماعت است، و اين به معناي بروز بركات نماز در سطح همكاري و همدلي اجتماعي است. بيشك اين فريضه نيز با همه ي اتكالش به عامل دروني يعني توجه و ذكر و حضور، همچون ديگر واجبات ديني، ناظر به همه ي عرصه زندگي انسان است و نه به بخشي از آن يعني زندگي فردي و شخصي هر كس. و آن جا كه پاي فعاليّت و نشاط دستجمعي افراد جامعه به ميان ميآيد، نماز همچون گرم ترين و پرشورترين عبادت دستجمعي، نقش بزرگي را بر عهده ميگيرد. مظهر اين خصوصيت، همين نمازهاي جماعت پنجگانه و نماز جمعه و نمازهاي عيد است.
10 /6 /1373
كيفيت يافتن نماز بدين معني است كه نماز، با حال و حضور ادا شود؛ نمازگزار به نماز با چشمِ «ميعاد ملاقات با خدا» بنگرد و در آن، با خداي خود سخن بگويد و خود را در حضور او ببيند؛ نماز را تا ميتواند در مسجد و تا ميتواند به جماعت بگزارد. 13 /6/ 1392


10. تا مي توانيد نافله بخوانيد!
توصيه مؤكد اينجانب به همه بويژه جوانان آن است كه خود را با نماز مأنوس و از آن بهره مند سازند. يعني اين كه نماز را با توجه به معني و با احساس حضور در محضر پروردگار متعال جلت عظمته ، به جاي آورند و اين كار را با تمرين ، بر خود هموار و آسان سازند و تا بتوانند نوافل ، مخصوصا نافله ي نمازهاي صبح و مغرب را نيز ادا كنند. و اگر هنوز در ميان كسان و نزديكان و دوستان آنان ، كسي هست كه خود را از فيض نماز محروم كرده باشد، او را از اين گناه بزرگ و خسارت عظيم بازدارند و اين كار را با زبان خوش و رفتار حكيمانه انجام دهند، البته پدران و مادران نسبت به نماز فرزندان خود مخصوصا نوجوانان ، مسؤوليت بيشتري دارند.

14 /6/ 1374
انتهاي پيام