شهدای فخ:
نضر بن قراوش مي گويد: با امام باقر (ع)به مكه مي رفتيم فرمودند هر زمان به فخ رسيديم اگر من خواب بودم مرا بيدار كن ،امام را بيدار كردم از شتر پياده شدند و وضو گرفتند و دو ركعت نماز خواندند سپس راه افتادند، عرض كردم اين از مناسك بود فرمودند، نه، لكن در اين مكان مردي از اهل بيت (ع) شهيد مي شود، با جماعتي كه ارواحشان بر اجسادشان بسوي بهشت سبقت مي گيرند.ودرمورد شخصیت رهبر این قیام، مورخین فرموده اند: حسين بن علي مردي بود جليل القدر و سخي الطبع،چون هادي عبا سي حاكم شد اسحق بن عيسي را والي مدينه كرد و اسحق مردي از اولاد عمر بن خطاب بنام عبد العزيز بن عبدالله را در مدينه خليفه خود گردانيد و او نسبت به علويين سختگيري و بد رفتاري مي كرد ، علويين كه بجان آمده بودند يكروز هنگام اذان صبح فردي از آنها بنام عبدالله افطس با شمشير بالاي مناره رفت و موذن را وادار كرد تا، حي علي خير العمل، را در اذان بگويد و چون عبدالعزيز اين كلمه را شنيد احساس خطر كرد و فرار نمود و علويين د رمسجد جمع شدند و حسين نماز جماعت را خواند و بعد روي منبر رفت و مردم را به جهاد تحريص نمود و دراین هنگام با مامور سلطان بنام حماد بريدي كه جلو باب جبرئيل بود جنگ و در گيري شد و او را فراري دادند ومنهزم كردند.[1]
در مورد تاریخ قیام ونتیجه آن نقل شده است که: حسين بن علي بن حسن بن حسن (ع)در سال 169 هجری قمری قيامي را بر ضد هادي عبا سي در منطقه فخ از شهر مكه ترتيب داد كه به سرعت به شكست كشيده شد و وي بقتل رسيد ،وهمچنین بنابه نقل دیگری بیان شده است ، علي بن حسين از مدينه با اصحاب خود كه سيصد نفر بودند بقصد حج مدينه را ترك كردند و در نزديك مكه در زمين فخ با عباسيان تلاقي نمودند روز ترويه دو لشكر در مقابل هم صف كشيدند و نهايتا عبا سيان به فرماندهي موسي بن عيسي،حسين و يارانش را شهيد کردند و، او سر حسين را براي هادي عبا سي فرستادو هادي عبا سي گفت: گويا سر طاغوتي را براي من آورده اي همانا كمترين پاداش شما آنست كه شما را از جايزه محروم خواهم كرد . پس از خبر شهادت حسين بن علي ،در مدينه اموال آنها و نزديكانشان را غارت كردند و خانه هايشان را آتش زدند .
ازحسين بن علي نقل شده كه : ما خروج نكرديم مگر پس از مشورت با اهل بيت خود با موسي بن جعفر (ع)پس امر فرمود آنحضرت ما را بخروج .[2]
روايتي از امام باقر (ع)نقل شده است که فرمودند: حضرت رسول (ص)از فخ مي گذشت ايستاد و دو ركعت نماز خواند بعد گريه كرد ،دليل سوال كردند فرمودند جبرئيل به من خبر داد كه :ای محمد همانا مردی از اولاد تو دراین مکان به شهادت می رسد که هر شهیدی که با او به شهادت برسد اجر دوشهید خواهد داشت . [3]
در مورد تعدا شهدا وشخصیت آنان ونحوه شهادت آنها فرموده اند : بيش از يكصد تن از نوادگان امام حسن (ع)و امام حسين (ع)كشته شدند ومجموع شهداو اسرا حدود 400 نفر ذکر شده است، و سرهای حدود يكصد نفر را جدا كرده براي هادي عباسي فرستادند،بدنهاي شهدا، پس از سه روز همانجا دفن شد. از امام جواد (ع)نقل شده كه پس از كربلا براي ما اهل بيت قتلگاهي بزرگتر از فخ ديده نشده است [4] -(بنا به نقلي شهادت يوم الترويه انجام شده)
قاعدتا بايد قبر حسین بن علي در چهار ديواري بالاي كوه باشد.[5]
از امام موسی بن جعفر (ع) در باره رهبر شهدای فخ نقل شده است ، که فرمودند: به خداقسم در حالی از دنیا رفت که مسلمانی صالح وبسیار اهل روزه ونماز وآمر به معروف وناهی از منکر بود .[6]
بنا به روايتي پيامبر(ص ) در منطقه فخ نماز ميت خواند،وفرمود : در این جا فردی از اهل بیت من کشته می شود در بین گروهی از مُؤمنین ، که برای آنها کفن وحنوط بهشتی نازل می شود وارواح آنها بر اجسادشان در رفتن بهشت سبقت می گیرد.[7]
درقصیده دعبل علی خزاعی که در محضر امام هشتم (ع) خواند آمده است :
قبوربکوفان و اخري بطيبه و اخري بفخ نالها صلواتي
قبوری در کوفه است وقبوری در مدینه وقبوری در فخ که صلوات من بر آنهاباد.
[1] - منتهی الآمال ص2 26
[2] - همان ص 263
[3] - همان
[4] - تاریخ آثار مکه ومدینه ص 137
[5] -آثار اسلامی مکه ومدینه ص 168
[6] - موسي بن جعفر (ع) : در باره شهدا فخ : مضي و الله مسلما صالحاصواما قواما آمرا با المعروف ناهيا عن المنكر همان ص 167
[7] - يقتل ها هنارجل من اهل بيتي في عصابه من المومنين ينزل لهم باكفان وحنوط من الجنه تسبق ارواحهم اجساد هم الي الجنه- همان ص167
تاریخ اماکن مکه ومدینه(53): ازکتاب حرمین شریفین نوشته حجت الاسلام علی اسماعیلی کریزی
