هر آینه مسجدی که از روز اول برتقوی بنا نهاده شده است سزاوار تر است که در آن(به نماز ) به ایستی پشت اين مسجد منزلي متعلق به اميرالمومنين (ع)و جلو مسجد چاه آب شيرينی بود ه ا ست كه فعلا خبري از آن نيست گفته شده كه انگشتر پيامبر (ص)در آن چاه افتاد ،انگشتر به معنای خاتم است ، و بدين جهت آن را چاه انگشتر یا خاتم ناميده شده وهمچنین به چاه بصه یعنی آب دهان هم معروف است زيرا نقل شده است پيامبر (ص)آب دهان مبارك را در آن چاه افكندند و آب، پس از شوري شيرين شد.[4] و آن را چاه اريس نیز نامیده اند (اریس درزبان شامي به معنی ذراع است ) وعلت نام گذاری آن به این نام آن است که چاه مزبور به فردي يهودي بنام اريس منسوب بود پيامبر (ص)در اين چاه وضو ساختند و غسل كردند و درمورد نحوه افتادن انگشتر داخل چاه گفته شده است ، که انگشتر آنحضرت ، دست ابوبكر و سپس عمر و عثمان بود به داخل چاه افتاد و هرگز پيدا نشد و اين چاه به چاه خاتم معروف شد،و دركنار آن مسجد قبا به فاصله پنجاه متري غرب آ ن واقع شده است.[5]
این مسجد که در سال 1363 شمسی برای اولین بار آنرا مشاهده نمودم دارای فضا ئی اندک ،فرشهائی مندرس فاقد کولر وسایر امکانات رفاهی برای زائرین با حیاطی کوچک ودرب ورودی ، چوبی سبز رنگی بود لکن پس از توسعه وباز سازی در شرایط فعلی مساحت آن شش هزار متر مربع است داراي 4ماذنه و ارتفاع هر ماذنه اي 42متر است منبر سنگي موجود در مسجد در سال 888هجري اهداء شده است .[6]
پیامبر اسلام پس توقف در منطقه قبا و اقامه نمازجمعه به طرف شهر مدینه ، حركت نمود ند، گفته شده كه نماز جمعه را در مسجد ي بنام مسجد جمعه در نزديكي قبا اقامه كردند.[7]
وبعدا نيز گاهي روز هاي شنبه و گاه دوشنبه به قبا مي آمدند و دراين مسجد نماز مي خواندند ،وفرمودند : کسی که در خانه اش وضو بگیرد بعد بیاید به مسجد قبا ودورکعت نماز بخواند اجر او برابر با یک عمره است.
[1] - علل الشرایع ج 2 ص 433
[2] - تاریخ آثار اسلامی مکه ومدینه ص 226
[3] - توبه آیه 108
[4] - ادعیه حرمین ص 272
[5] - تاریخ آثار مکه ومدینه ص 385
[6] - مدینه الرسول ص 7
[7] -پیشین ص 226
[8] - من تطهر في بيته ثم اتي مسجد قبا فصلي فيه ركعتين كان كاجر عمره. آثار اسلامي مکه ومدینه ص 156
تاریخ اماکن مکه ومدینه(60): ازکتاب حرمین شریفین نوشته حجت الاسلام علی اسماعیلی کریزی
احمداسماعيلي كريزي/"استان خراسان رضوي،
