علت احرام پيامبر از شجره :
از ا مام صادق(ع) سؤال شد ، که چراپیامبر گرامی اسلام (ص) در مسجد شجره محرم شدند؟ فرمودند : چون پيامبر(ص) شب معراج در آسمانها عبور مي كرد مقابل شجره که رسید ، ندائی شنید: ای محمد ؟ پاسخ داد : لبیک ، دوباره صدائی از طرف پروردگار آمد : آیا تو یتیم نبودی من تورا پناه دادم وآیاتوگم نشده بودی (هنگامی که همراه گوسفند های حلیمه به بیابان رفته بودی ) من توراپیدا نمودم ، پیامبر( ص) پاسخ داد : ستایش ونعمت وپادشاهی از آن تواست وشریکی برای تو وجود ندارد.( ان الحمد والنعمه والملک لک لا شریک لک لبیک ) لذا پیامبر (ص) (به مناسبت این حادثه مهمی که در شب معراج درمحاذی مسجد شجره در آسمان اتفاق افتاده بود ومستقیم مورد خطاب قرار گرفته بودند ) از مسجد شجره محرم شد. [1]
مسجد قبا:
پیامبر گرامی اسلام (ص) پس از هشت روز طی مسافت از مکه به طرف مدینه ، سر انجام روز دوشنبه 12 ربیع الاول وارد منطقه ای به نام قبا، شدند ، در فاصله 6 كيلومتري جنوب مسجد النبي (ص) قبا در اصل نام چاه و محل سكونت قبيله بني عمر و بن عوف انصاري بوده است( وقریه را به نام قبا نامیده اند) پس از ورود مورد استقبال گرم مردم منطقه قرار گرفتند وبه عنوان جشن وشادما نی اشعاری می خواندند از جمله :
طلع البدر علینا من ثنیات الوداع وجب الشکر علینا مادعا لله داع
یعنی ماه شب چهارده برما طلوع کرده است وشکر این نعمت تا آخر عمر دنیا برما واجب است ، ( ثنیه به معنی تپه ووداع نام تپه های ورودی مدینه منوره از طرف قبا است ) وگفته شده است که این اشعار توسط بنات بنی نجار وبه صورت دسته جمعی خوانده می شد است ، و روزهاي دوشنبه ،سه شنبه ،چها رشنبه و پنج شنبه را ماندند، در اين چند روز پيامبر (ص) مهمان كلثوم بن هدم بودند و در منزل سعد بن خثيمه با مردم ملاقات مي كردند، پيامبر(ص) در قبا ماندند تا اميرالمؤمنين( ع) و برخي ديگر از اعضاء خانواده به ايشان پيوستند ، گفته شده است که فواطم ثلاثه یعنی : حضرت فاطمه زهرا س) و مادر گرامی خودشان حضرت فاطمه بنت اسد، س) وفاطمه بنت الزبیر همراه حضرت علی (ع) از مکه به مدینه آمدند وبه پیامبر( ص) ملحق شدند، شاید سر، توقف چند روزه پیامبر (ص) درقبا این باشد که نمی خواستند، بدون ولی وجانشین به مدینه وارد شوند، ودر این ایام به تأسیس مسجد قبا پرداختند نحوه کار به این صورت نقل شده است که : پيامبر(ص) فرمود: يا علي( ع) برخيز و بر شتر سوار شو، بعد به ياران فرمودند: بر مسير گردش شتر خطي بكشند و آن محدوده مسجد شد ،خود حضرت كار مي كرد ،قبل از آن گفته شده است که ، اين دستور به خليفه اول و دوم داده شد لكن شتر به جاي اولش برگشت .[2] واین اولین مسجدی بود که در اسلام توسط پیامبر گرامی (ص) ساخته شد،وخداوند می فرماید: لمسجد اسس علي التقوي من اول يوم احق ان تقوم فيه.[3]
هر آینه مسجدی که از روز اول برتقوی بنا نهاده شده است سزاوار تر است که در آن(به نماز ) به ایستی پشت اين مسجد منزلي متعلق به اميرالمومنين (ع)و جلو مسجد چاه آب شيرينی بود ه ا ست كه فعلا خبري از آن نيست گفته شده كه انگشتر پيامبر (ص)در آن چاه افتاد ،انگشتر به معنای خاتم است ، و بدين جهت آن را چاه انگشتر یا خاتم ناميده شده وهمچنین به چاه بصه یعنی آب دهان هم معروف است زيرا نقل شده است پيامبر (ص)آب دهان مبارك را در آن چاه افكندند و آب، پس از شوري شيرين شد.[4] و آن را چاه اريس نیز نامیده اند (اریس درزبان شامي به معنی ذراع است ) وعلت نام گذاری آن به این نام آن است که چاه مزبور به فردي يهودي بنام اريس منسوب بود پيامبر (ص)در اين چاه وضو ساختند و غسل كردند و درمورد نحوه افتادن انگشتر داخل چاه گفته شده است ، که انگشتر آنحضرت ، دست ابوبكر و سپس عمر و عثمان بود به داخل چاه افتاد و هرگز پيدا نشد و اين چاه به چاه خاتم معروف شد،و دركنار آن مسجد قبا به فاصله پنجاه متري غرب آ ن واقع شده است.[5]
این مسجد که در سال 1363 شمسی برای اولین بار آنرا مشاهده نمودم دارای فضا ئی اندک ،فرشهائی مندرس فاقد کولر وسایر امکانات رفاهی برای زائرین با حیاطی کوچک ودرب ورودی ، چوبی سبز رنگی بود لکن پس از توسعه وباز سازی در شرایط فعلی مساحت آن شش هزار متر مربع است داراي 4ماذنه و ارتفاع هر ماذنه اي 42متر است منبر سنگي موجود در مسجد در سال 888هجري اهداء شده است .[6]
پیامبر اسلام پس توقف در منطقه قبا و اقامه نمازجمعه به طرف شهر مدینه ، حركت نمود ند، گفته شده كه نماز جمعه را در مسجد ي بنام مسجد جمعه در نزديكي قبا اقامه كردند.[7]
وبعدا نيز گاهي روز هاي شنبه و گاه دوشنبه به قبا مي آمدند و دراين مسجد نماز مي خواندند ،وفرمودند : کسی که در خانه اش وضو بگیرد بعد بیاید به مسجد قبا ودورکعت نماز بخواند اجر او برابر با یک عمره است.[8]
[1] - علل الشرایع ج 2 ص 433
[2] - تاریخ آثار اسلامی مکه ومدینه ص 226
[3] - توبه آیه 108
[4] - ادعیه حرمین ص 272
[5] - تاریخ آثار مکه ومدینه ص 385
[6] - مدینه الرسول ص 7
[7] -پیشین ص 226
[8] -من تطهر في بيته ثم اتي مسجد قبا فصلي فيه ركعتين كان كاجر عمره. آثار اسلامي مکه ومدینه ص 156
تاریخ اماکن مکه ومدینه(60): ازکتاب حرمین شریفین نوشته حجت الاسلام علی اسماعیلی کریزی
احمداسماعيلي كريزي/"استان خراسان رضوي،
