پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم مى‏فرماید: نشانه مسرف چهار چیز است: 1- بالیدن به باطل 2- خوراک آنچه در خور او نیست.

 3- بى‏رغبتى به کار خیر 4- انکار هر که سودش نرساند. (تحف العقول ص 23) و امیرالمؤمنین على علیه السلام نیز تصریح مى‏کند: تدبیر با کفاف روزى، بهتر است از بسیار با اسراف. (تحف العقول ص 76) و فرهنگ مصرف در اسلام مبتنى بر رعایت اعتدال و دورى از اسراف است زیرا اسراف، انسان را از خط انصاف دور مى‏کند و زمینه‏هاى بى‏میلى به کار خیر و جانبدارى از ظالمان را فراهم مى‏آورد. از این رو در جامعه مصرف گرا که نمونه‏اى از جامعه اسراف زده است و مانور تجمل و مصرف در آن رواج دارد شاهد تبعیض‏ها و نابرابرى‏هایى هستیم که افراد برخوردار، بدون توجه به آسیب‏هایى که به طبقات دیگر وارد مى‏کنند منشأ و الگوى ترویج ظلم‏هایى هستند که دیگران را حریص به «منکر» مى‏نمایند و این موضوع نشان مى‏دهد که مصرف‏زدگى و اسراف علاوه بر تبعات اقتصادى، پیامدهاى منفى فرهنگى را نیز به همراه دارد. در جامعه مصرف گرا «خرید کالا» به عنوان یک ارزش تلقى مى‏شود و هر که خریدهاى بیشتر و متنوع ترى داشته باشد، الگو قرار گرفته و گرامى داشته مى‏شود و البته در جوامع پیشرفته مصرف‏زده، مصرف‏گرایى «یک فعالیت اصلى اجتماعى» به شمار مى‏آید. براى خرید و مصرف، وقت بسیار و انرژى و پول و نوآورى‏هاى فنى صرف مى‏شود و حتى از این‏که راهکارهاى پیشرفته‏ترى براى مصرف‏گرایى خلق شود، مطالعات بسیارى صورت مى‏گیرد زیرا در جامعه مصرف‏زده، خط تولید و توزیع مى‏بایست مبتنى بر مصرف بیشتر، فعالیت کند.
در جامعه مصرف‏گرا، هر که پول بیشترى دارد، افزون‏تر خرج مى‏کند و هر که ندارد بایستى در حسرت هزینه‏ها بماند و این مدل مصرف، نشانه آسیب‏ها و نابرابرى‏هاى اجتماعى نیز هست. البته در کشورمان تا کنون برنامه‏هاى مختلفى در جهت توسعه و رشد اقتصادى و اجتماعى ارائه شده که تأثیرات آن نیز تا کنون در حوزه گسست‏هاى اجتماعى نمایان شده و این موضوع، على‏رغم تأکیدات مکررى است که از سوى علماو دانشمندان این عرصه بیان شده است.
در بند ششم خط مشى‏هاى اساسى و رهنمودهاى مقام معظم رهبرى به دولت آقاى‏هاشمى رفسنجانى جهت تدوین برنامه دوم پنج ساله آمده است: «جهت دادن به کلیه فعالیت‏هاى اجرایى و تبلیغى به سمت رشد معنویت و فضیلت اخلاقى در جامعه، تعمیق و گسترش حساسیت‏ها و باور دینى، گسترش ارزشهاى انقلابى، حفظ کرامت انسانى، ایجاد نظم و قانون پذیرى و روحیه کار و تلاش و خوداتکایى و قناعت و جلوگیرى از اسراف و مصرف‏گرایى و پرداختن به زوائد.» و متأسفانه آنچه تاکنون طراحان برنامه‏هاى توسعه ارائه کرده اند، نتوانسته است خط مشى یادشده را تحقق بخشد و تأکید معظم له مبنى بر نامگذارى سال 1388 به عنوان سال اصلاح الگوى مصرف بیانگر این نکته مهم است که اعلام یک سرى خطوط تئوریک در برنامه‏هاى توسعه، صرفاً متضمن اجراى آن‏ها در راستاى تحقق عدالت به معناى جلوگیرى از ترویج مصرف زدگى نیست.
بدانیم پدیده چند شغلى کارمندان در ایران از رهگذار فرهنگ مصرف‏گرایى شکل گرفته است، زیرا اغلب حقوق بگیران، ناتوان از ادامه این مسابقه‏اند و براى باقى ماندن در این چرخه مى‏بایست کار و تلاش بیشترى را از خود به نمایش بگذارند.
ممکن است برخى از افراد و دست اندرکاران مدعى شوند که طى برنامه‏هاى توسعه و در دولت‏هاى قبلى طرح‏هایى را براى اصلاح الگوى مصرف ارائه داده‏اند، اما شواهد موجود و تأکید مقام معظم رهبرى در سال 88 گویاى فقدان تأثیر این طرح‏ها و به عبارت بهتر ناکافى بودن اقدامات انجام شده است. مطمئناً برنامه‏ها و طرح‏هایى مى‏بایست در این زمینه مورد عنایت قرار گیرد که بتواند همه طبقات جامعه اعم از برخوردار و فقیر را به یک الگوى واحد مصرف نزدیک کند تا نمونه عینى یک روش اجرایى براى استقرار عدالت پدید آید. از سوى دیگر استفاده از برنامه صحیح براى اجراى الگوى مصرف، نشانه اعتقاد به وجود ملاحظات اخلاقى در فرهنگ مصرف و اقتصاد است و الگوى واقعى، رشد اقتصادى صحیحى را در پى خواهد داشت، همچنان که این الگو مى‏تواند دو وجه اصلى بازار یعنى مصرف کننده و تولید کننده را با یک روش متحد منطبق نماید و هدف از تولید بیشتر را مصرف بیشتر قرار ندهد و مسلماً اجراى یک الگوى دقیق، نیازمند شجاعت و تدبیر خردمندانه‏اى است که کشورمان را در جهت کاهش وابستگى در منابع تعریف شده به کشورهاى دیگر قرار مى‏دهد و آنچه در این مسیر از همه بیشتر تأثیرگذار است، الگویى است که حضرت امام(ره) و

 پیروان راستین آن حضرت به عنوان «ساده زیستى» در زندگى خود پیاده کرده‏اند و در همین راستا مؤثرترین افراد براى اصلاح الگوى مصرف، مسؤولین نظام در هر رده‏اى هستند. همان طور که مقام معظم رهبرى نیز تأکید کرده‏اند باید مسؤولان کشور راه صرفه جویى و مقابله با اسراف را به مردم یاد بدهند. خود مسؤولان دولتى هم باید اسراف نکنند. اسراف مسؤولان دولتى از اسراف مردم عادى مضرتر است، زیرا که اسراف در بیت المال است.
    در اینجا بایستى سخنى از حضرت على علیه السلام را یادآور شویم که خطاب به کارگزاران خود مى‏فرمود: «نوک قلم‏هایتان را نازک کنید که مرکب بیت المال کمتر مصرف شود.» و در جاى دیگر: «هرگاه به اصلاح نفس خود راغب بودى، بر تو باد که اقتصاد و قناعت و پرهیزکارى را پیشه کنى.» چرا که قطعاً اسلام نه با اسراف  (خروج از خط اعتدال) موافق است و نه تبذیر (تضییع مال) را براى تدبیر زندگى مناسب مى‏داند. مطمئناً نامگذارى سال 88 به عنوان اصلاح الگوى مصرف، تدبیرى شجاعانه براى شکستن تابوى مصلحت‏ هایى  است که همواره مانع از پیشرفت کشورمان شده‏اند. از این رو نباید بیش از این، فرصت‏ها را از دست بدهیم و با تلاش مستمر و برنامه‏هاى مؤثر و عملى و آموزش‏هاى کارآمد و جلوگیرى از تولیدات غیراستاندارد و مصرفى مانع از تضییع سرمایه‏هاى گرانقدر کشورمان شویم.