تأليف: قليچ، وهابQelich, Vahhab

مقدمه‌نويس: ندري‏، كامران Nadri, Kamran

عنوان: دولت اسلامي و نظام توزيع درآمد

محل نشر: ناشر، سال نشر: تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، 1389

مشخصات ظاهري: 408 ص

فروست: دانشگاه امام صادق(ع)؛ 187: اقتصاد اسلامي؛ 17

عنوان به انگليسي: Islamic State & the System of Income Distribution

قيمت: 90000 ريال

شابك: 9786005574920

نوبت چاپ: چاپ اول

نوع جلد: وزيري (شوميز)

موضوع: 1. درآمد ـ توزيع ـ جنبه‌هاي مذهبي ـ اسلام .ـ اسلام و اقتصاد .ـ تعديل اقتصادي ـ ايران

چکيده

برقراري عدالت اقتصادي از يکسو و نيز کوچک­سازي اندازة دولت و اجرائي کردن سياستهاي کلي اصل 44 قانون اساسي از سوي ديگر دو مبحثي است که اهميت اجرائي شدن آنان بر هيچ کسي پوشيده نيست و بي­شک از مهمترين الزامات اقتصادي کشور در ساليان آتي خواهد بود. از اينرو ضرورت تحليل نحوه و اثرات تعديل اندازة دولت در توزيع درآمد، در اين برهه از زمان لازم مي­نمايد. بر همين اساس هدف اصلي اين كتاب، شناسائي و معرفي اقدامات و سياست‌هاي لازم دولت اسلامي (که معطوف به اندازة دولت بوده)، جهت کاهش سطوح نابرابري­هاي درآمدي و برقراري توزيع عادلانه درآمد در جامعه و همچنين تحليل نظري و نيز رگرسيوني اثرات تعديل اندازه دولت در دو بُعد حاکميتي و تصدي‌گري بر شاخص‌هاي منتخب توزيع درآمد است. همچنين از اهداف فرعي اين كتاب مي‌توان به بازشناسي مفهوم عدالت توزيعي در افکار و آراء انديشمندان غيراسلامي و اسلامي، معرفي سابقة دخالت دولت در مکاتب اقتصادي، کشف و بازشناسي عوامل شکل­دهنده و تشديدکنندة نابرابري­هاي درآمدي در جامعه است، همچنين استخراج معيارها و اصول توزيع عادلانه درآمد از منابع فقهي و قرآني نظام اقتصاد اسلامي، تعيين گسترة دخالت دولت در اقتصاد اسلامي، معرفي شاخص‌هاي توزيع درآمد و تعيين شاخص‌هايي براي تفکيک اندازة حاکميتي و تصدي‌گري دولت در اقتصاد اشاره نمود.

سئوال‌هاي اصلي كتاب حاضر به شرح زير مي‌باشد: 1. جايگاه دخالت دولت و مجاري اثرگذاري آن در شکل­گيري توزيع عادلانة درآمد در نظام اقتصادي اسلام چيست؟ 2. تعديل اندازه دولت در ايران در دو بُعد حاکميتي و تصدي‌گري طي سال‌هاي 1348-1385 چه اثراتي  بر شاخص‌هاي توزيع درآمد، برجاي گذاشته است؟

همچنين در راستاي سئوال‌هاي فوق‏‏ فرضيه‌هاي زير كتاب حاضر به شرح زير مي‌باشد: 1. نظرية دولت در نظام اقتصادي اسلام، گسترة دخالت دولت را در توزيع کارکردي و مقداري درآمد و عوامل تشديدکنندة نابرابري­هاي درآمدي موثر مي­داند. 2. کاهش اندازه دولت در بُعد تصدي‌گري و افزايش اين اندازه در بُعد حاکميتي منجر به بهبود توزيع درآمد و تقليل سطوح نابرابري­هاي درآمدي مي­گردد.

روش تحقيق كتاب حاضر، تحليل محتوايي است که بيشتر به روش کتابخانه­اي تأکيد داشته و داده‌هاي آن از ميان داده­هاي آماري بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران، مرکز آمار ايران و مرکز پژوهشهاي مجلس شوراي اسلامي جمع­آوري شده است. همچنين در اين تحقيق از بانک هاي اطلاعاتي، پژوهش‌هاي مرتبط، كتاب­ها، مجلات و مقالات فارسی و لاتين أخذ شده از شبكه جهاني اينترنت استفاده گرديده است.

كتاب حاضر از هفت فصل به شرح زير تشكيل شده است. فصل اول تحت عنوان «کليات تحقيق»‏، به بيان ضرورت انجام تحقيق، اهداف، سئوالات اصلی، ادبيات موضوع، جنبه­های نوآوري، روش انجام و فرضيه­هاي تحقيق و در نهايت فصل­بندي موضوعات پرداخته شده است. فصل دوم تحت عنوان «عدالت اقتصادي و توزيع درآمد»‏، از دو قسمت عمده تشکيل شده است. در قسمت اول، دسته­بندي نظريات متداول عدالت اقتصادي و مفهوم عدالت اقتصادي از ديدگاه انديشمندان شاخص غيراسلامي و اسلامي بيان مي­گردد. در قسمت دوم به مقولة توزيع درآمد پرداخته مي­شود. در اين قسمت پس از تعريف درآمد و اهميت توزيع عادلانة آن، معيارهاي اين نوع توزيع از درآمد از ديدگاه انديشمندان غيراسلامي ارائه شده و سپس نظريات توزيع درآمد در نظام سرمايه­داري و سوسياليسم طرح مي­گردد. در ادامه با پرداخت به اين مقوله در نظام اقتصادي اسلام، ابتدا به نقد و بررسي معيارهاي مطرح شده؛ اقدام کرده، سپس معيارهاي اسلامي توزيع عادلانه را بيان و به معرفي نظام عادلانة توزيع درآمد در اقتصاد اسلامي از ميان معيارهاي استخراج شده ­پرداخته شده است. فصل سوم تحت عنوان «نقش و اندازه دولت در توزيع درآمد در اقتصاد متعارف»، اين فصل به نوعي به مباني نظري تحقيق در اقتصاد متعارف توجه دارد. به ظاهر شناخت اين مباني قبل از ورود به مباحث اسلامي لازم است. در اين فصل ابتدا به تعريفي از دخالت دولت پرداخته، سپس گسترة دخالت دولت در اقتصاد را در بين مکاتب اقتصادي مورد بررسي قرار گرفته است. در ادامه عوامل شکل­دهنده و تشديدکنندة نابرابري­هاي درآمدي را پيدا نموده و سپس بنيان نظري نقش دولت در چگونگي توزيع درآمد را در اقتصاد متعارف مورد شناخت قرار گرفته است. فصل چهارم تحت عنوان «دولت اسلامي و توزيع عادلانة درآمد»‏، ابتدا گسترة دخالت دولت در اقتصاد را از منظر اقتصاد اسلامي شناسائي شده و سپس نقش دولت در نظام توزيع مورد بررسي قرار گرفته است. در قدم بعدي با بکارگيري مباحث عيني و کاربردي­تر اقدامات و سياست‌هاي لازم دولت اسلامي جهت برقراري توزيع عادلانه درآمد بيان شده است. فصل پنجم با عنوان «شاخص‌هاي توزيع درآمد و شاخص‌هاي اندازه‌گيري اندازه دولت»‏، ابتدا شاخص‌هاي توزيع درآمد را معرفي شده و سپس با تفکيک نقش حاکميتي و تصدي‌گري دولت براي هر کدام يک از اين دو نقش، شاخص‌هاي کمي کشف شده است. فصل ششم تحت عنوان «تحليل رگرسيوني اثرات تعديل اندازه دولت بر شاخصهاي توزيع درآمد»‏، با کمک داده­هاي آماري و شاخص‌هاي مطرح شده در فصل گذشته دست به يک تحقيق اقتصادسنجي با استفاده از مدل خودتوضيحي با وقفه­هاي گسترده (ARDL) و نرم­افزار Microfit براي دورة زماني 1385-1348 زده شده است. در پايان اين فصل، نتايج بدست آمده را با نتايج حاصله از مباني نظري فصول اوليه تحقيق مورد مقايسه قرار گرفته است. فصل هفتم با عنوان «جمع‌بندي، نتيجهگيري و ارائه پيشنهادات»‏، به جمع­بندي و نتيجه­گيري آنچه در فصول گذشته بدست آمده است پرداخته، و در انتها پيشنهادهايي را براي اقتصاد کشور ارائه شده است.