گروه اجتماعی: قرآن در آيه 279 سوره بقره، از عدالت به عنوان اصلی مهم در اقتصاد اسلامی ياد كرده و می‌فرمايد كه در معاملات و يا تبادل‌های ارزی و اقتصادی از ربا پرهيز كنيد، زيرا ربا، خروج از مرزهای عدالت و مصداق ظلم و ستم است.

بازخوانی آيات قرآن برای دست‌يابی به اصول اقتصاد اسلامی می‌تواند ما را با برجسته‌ترين عناوين و مسائلی كه در اين حوزه از سوی قرآن مطرح و تأكيد شده است، آشنا سازد.

اقتصاد از واژه قصد به معنای ميانه‌روی و اعتدال آمده است و در اصطلاح به دانشی گفته می‌شود كه به بررسی فعاليت‌های فردی و اجتماعی مربوط به توليد، مبادله و توزيع و مصرف كالا و خدمات می‌پردازد.

در آيات قرآن اين واژه با اين مفهوم اصطلاحی خود به كار نرفته است و مسائل به طوری مطرح می‌شود كه نظريه با عمل در آميخته است و مباحث نظری آن از مباحث اجرايی و عملی آن جدا نيست.

آيات قرآن به مسايل مربوط به اقتصاد توجه داشته و به مباحثی چون آزادی اقتصادی، آسيب‌شناسی اقتصادی، اصلاحات اقتصادی، اصول اقتصادی، اهميت اقتصادی، رشد اقتصادی و موضوعاتی چون انفاق و مالكيت و مانند آن پرداخته است.

شايد ارتباط تنگاتنگی كه ميان اقتصاد اسلامی و اعتدال است، موجب شده است تا عنوان اقتصاد برای بيان اين مفهوم به كار گرفته شده، بلكه در همه حوزه‌ها با هم ارتباط استوار و تنگاتنگی داشته باشند.

قرآن در آيه 31 سوره اعراف و انعام آيه 141 با اشاره به اصل اساسی اعتدال، هرگونه اسراف و تبذير را نادرست برشمرده است و در حوزه مصرف و به كارگيری منابع اقتصادی از هزينه كردن اموال و استفاده از آن بيرون از مرز اعتدال و ميانه‌روی، باز داشته است.

قرآن در تبيين امت اسلامی و امت برتر و جامعه نمونه و شاهد به اصل اعتدال اشاره می‌كند و جامعه برتر قرآنی را جامعه‌ای برمی‌شمارد كه در همه حوزه‌های خويش اصل اعتدال و ميانه‌روی را مراعات می‌كنند و از اسراف و زياده روی و يا كوتاهی در هر كاری پرهيز می‌كنند.

اين گونه است كه جامعه نمونه بايد در حوزه اقتصادی نيز اصل اعتدال و ميانه‌روی را مراعات كند تا بتواند به اين عنوان دست يابد. هرچند كه ميان اعتدال و عدالت تناسب مفهومی و معنايی می‌توان يافت و به جهت واژه‌شناسی ريشه هر دو را يكی دانست و بر همين پايه و اساس اين گونه تحليل كرد كه اعتدال بی‌عدالت ناممكن است؛ ولی تفاوت‌هايی در اين حوزه می‌توان ردگيری كرد كه می‌تواند اين مسئله را توجيه كند كه عدالت اصلی غير از اصل اعتدال باشد؛ زيرا اعتدال ميانه روی است در حالی كه عدالت بنا بر تعريف‌هايی كه از آن به دست داده‌اند قرار دادن هر چيزی در جای خويش است كه اين معنا از نظر مفهومی گسترده‌تر از مفهوم اعتدال است.

قرآن در آيه 279 سوره بقره، از عدالت به عنوان اصل مهمی در اقتصاد اسلامی ياد كرده و می‌فرمايد كه در معاملات و يا تبادل‌های ارزی و اقتصادی از ربا پرهيز كنيد، زيرا ربا، به عنوان خروج از مرزهای عدالت و ظلم و ستم است.

بنابراين اگر به كسی وامی داده‌ايد، همان اندازه پس بگيريد و بيش از سرمايه از وی نخواهيد. قرآن می‌كوشد تا جامعه برای دستيابی به عدالت به گونه‌ای در حوزه رفتار اقتصادی و تبادلات آن عمل كند كه به دو سوی معامله ضرر و زيانی نرسد. از اين رو تأكيد می‌كند كه گرفتن اصل سرمايه می‌بايست به گونه‌ای باشد كه به دو طرف ظلم و ستمی نشود.

منبع: سایت ایکنا