امت درنظام اسلامي شهروندان متعهد و مسئول در برابر خدا، خلق و دولت هستند. به اين معنا كه هم مي بايست پاسخگوي نگرش ها و رفتارهاي خويش دربرابر خداوند باشند و هم نسبت به ديگر شهروندان و بلكه ديگر انسان ها احساس مسئوليت كنند و ظلم و ستمي درحق ديگري نكنند و يا منكر و زشتي را انجام ندهند و نابهنجاري را مرتكب نشده و يا آن را گسترش ندهند و هم در برابر دولت اسلامي و نظام ولايي به مسئوليتهاي خويش عمل كنند.

آموزه هاي اسلامي، آموزه هاي اجتماعي و سياسي است و بسياري از اعمال عبادي صرف نيز به شكلي اجتماعي و سياسي است. از اين رو نماز جماعت بر نماز فردي و تنهايي، مقدم شده و آثار و بركات آن نيز بسيار است، زيرا حضور در جماعات موجبات همگرايي و هم سويي اجتماعي را فراهم مي آورد.

نقش و كاركرد سياسي برخي از اعمال افزون تر از نقش عبادي آن است. از آن جمله مي توان به نماز جمعه و حج اشاره كرد. درگذشته حضور در نماز جماعت مساجد جامع شهر به معناي بيعت شهروندان با دولت اسلامي به شمار مي آمد. اين كار كرد براي نماز جمعه به شكل كامل و تام و تمام معنا مي يافت. از اين رو در زماني كه حكومت در اختيار طاغوت و خلافت سلطنتي قرار داشت امامان معصوم از حضور شيعيان در نماز جمعه باز مي داشتند؛ زيرا حضور در اين نماز به معنا و مفهوم پذيرش حاكمان جور و طاغوت و به نوعي بيعت مداوم هفتگي با دولت بود.

كاركرد سياسي حج نيز اين گونه بود؛ هر چند كه در اندازه نماز جمعه نبود و به معناي بيعت خاص به شمار نمي رفت؛ بلكه حج كاركردي عام تر داشت و به معناي بروز و ظهور قدرت اسلام و تاكيد بر همگرايي امتي بود كه از تنوع قومي و فرهنگي بسياري برخوردار بودند. حضور درجمعيت حج، به دولت اين فرصت را مي دهد تا فرهنگ جامع تر را برخرده فرهنگ چيره سازد و با حفظ برخي از خرده فرهنگ هاي مثبت، به دگرگوني برخي ديگر از فرهنگ ها كه آثار و كاركردهاي منفي دارد بپردازد.
 

دولت هايي كه در انديشه تشتت امت و نفوذ بر آن هستند با حضور انبوه امت همرنگ و هم سو و هماهنگ، خود را به كناري مي كشند و تحت تأثير رواني اين حضور خواهندبود. البته اين به شرطي است كه با مديريت هدفمند، اين حج برگزار شود.

در هنگام اشغال عراق در آغاز سده بيست ميلادي ازسوي انگلستان، هنگامي كه يكي از مسئولان سياسي از مسئول نظامي درباره صداهايي كه از مأذنه مساجد برمي خاست پرسيد: اين سروصداها براي چيست؟ وقتي كه جواب مسئول نظامي را شنيد كه اين ها براي اجتماعات عبادي ايشان است گفت كه اجازه بدهيد هرچه مي خواهند اذان بگويند كه اين امر براي سياست كشور ما خطري ندارد. اما اگر مديريت درست وجود داشت شايد اين گونه نمي انديشيد و اين اذان كه در آن به اقامه نماز و بندگي خدا و مقدم داشتن پيامبر(ص) بر هر دين و پيامبر ديگري بود، مي بايست خود امواج شورش و خيزش اسلامي را فراهم مي آورد و براي دولت كافر انگلستان خطرساز مي شد، زيرا اقامه دين و اسلام و مقدم داشتن پيامبر(ص) كه در اذان آمده چيزي جز رهايي از سلطه بيگانگان و طاغوت كافر و جائر نبود و نمي بايست دولت كافر احساس بي خطري نسبت به آن داشته باشد.

همچنين است مسئله حج و كاركردهاي آن در روابط بين الملل، زيرا اين حضور عظيم و ميليوني از سوي گروه هاي قومي و فرهنگي متدين به اسلام و شهروندان امت به معنا و مفهوم آن بوده است كه مي بايست از آن بترسند و ارعابي كه در آيات بدان اشاره شده را ايجاد كند. مشكل آن است كه در حال حاضر نظام ولايي كنار نهاده شده و هنوز اشكال ديگر نظام خلافت سلطنتي در جوامع اسلامي حاكم است و حتي كافران بسياري از بلاد و كشورهاي اسلامي حاكم و چيره شده اند. به سخن ديگر اين انبوه زوار حسين(ع) كه در سالهاي پس از سقوط صدام در اربعين آن حضرت در قالب دستجات ميليوني راهي كربلا مي شدند، مي بايست آمريكايي ها را از كشور بيرون مي ريخت و ارعاب و ترس در دلهايشان مي انداخت و موجبات فرار ايشان را فراهم مي آورد.

اما چه شد كه اين گونه اين امواج عظيم همانند آن اذان و حج، بي خطر شده و چون كبريت بي خطر عمل مي كند؟ بي گمان پاسخي كه يكي از سربازان نادر داده است شايد به اين معنا و رسيدن به حقيقت كمك كند. نادر هنگامي كه سرباز پير را ديد كه در برابر افغاني هاي متجاوز به رشادت تمام مي جنگد گفت: در زمان شاه سلطان حسين عباسي كجا بودي كه دويست هزارنفر بر لشكر انبوه عباسي چيره شد؟ وي در پاسخ گفت: آن روز نادري نبود تا مرا مديريت كند. اكنون اين امواج خروشان حاجيان اين گونه بي مديريت هستند و كسي نتوانسته از آنها بهره برداري سياسي كند و ملت هاي فلسطين و افغانستان و ديگر ملت هاي اسلامي را از استكبار آمريكا و تجاوز غربيان كافر رهايي بخشد. اينجاست كه مسئله مديريت و اهميت و آثار آن روشن مي شود و اين كه چگونه فقدان ولايت و نظام ولايي موجب شده كه ملت ها و امت ها نتوانند به آرامش و آسايش دست يابند و تحت سيطره آمريكايي ها و غربيان كافر بمانند.

آن حضرت(ص) مي دانست كه زنان مي توانند با رفتارهاي خويش امنيت اجتماعي را به خطر افكنند و موجب تباهي امت و همه آثار و بركات حضور دين شوند. از اين رو با بيعت خاص از آنان مي خواهد تا هنجارهاي اجتماعي جامعه را در امنيت قرار دهند و سلب امنيت نكنند. آن حضرت(ص) در جنگ ها و موارد ديگري نيز بيعت مي گرفت كه بيعت با كاركردهاي خاص بود.

اين گونه است كه جامعه از خطر دشمن درون حفظ مي شد و نفاق دشمنان دروني تضعيف مي شدند. بيعت هفتگي آنچنان مهم بود كه هر هفته به شكل حضور در نمازجمعه انجام مي شد و كسي كه در نمازجمعه شركت نمي كرد منافق شمرده و از جامعه و شهروندي طرد مي شد. اين طرد از سوي امت انجام مي شد و مردم با او به عنوان شهروندي سالم و مؤمن برخورد نمي كردند. در نمازجمعه حضور مسئول حكومتي با سلاح و قدرت (نماد سياست) مي ايستاد و خطبه و نماز را اقامه مي كرد. و بدين ترتيب هرهفته ميتينگ سياسي انجام مي شد. در آن دوره بيشترين نقش در عرصه سياست بين الملل را حج داشت؛ زيرا حضور انبوه مؤمنان دشمنان پيراموني را به وحشت مي افكند. در زمان ما اين بيعت به اشكال ديگر نيز انجام مي شود.

حضور در راهپيمايي ها و تظاهرات ميليوني از چنين نقشي برخوردار است و در حقيقت بيعت حمايت و اطاعت را بازگو مي كند. حضور در انتخابات افزون بر جنبه مشاركت شهروندان در ساخت و ساختار قدرت، اين امكان را مي دهد تا دولت با نمايش قدرت بيعت كنندگان در اين آزمون، دشمنان را به وحشت و هراس افكند. اين مسئله از اين جهت در حكم بيعت حمايت از سياست هاي كلان دولت اسلامي است بنابراين كاركرد بسيار خوب و مناسبي درسطح داخلي و بين المللي دارد.