سوال – چطور میشود که تشخیص داد این یک تشنج است یا یک حرکت غیر ارادی ؟

پاسخ – مهمترین گام در این قسمت شرح حال است که ما از خانواده ها می گیریم .و بعضا مشاهده و دیدن آن حرکات که امروزه خوشبختانه والدین آن آگاهی را دارند که گاهی اوقات برای ما کلیپ حرکات را می آورند با موبایل و دوربین شان می گیرند و برای ما می آورند . و بهترین روش مشاهده است . و گاهی اوقات هم ابهامات تشخیصی وجود دارد و باید از ابزار تشخیصی استفاه کرد . اگر بخواهیم طبقه بندی بکنیم ، پدیده ی تشنج نگران کننده ترین موردی است که خانواده ها ممکن است که به آن حساس باشند. تشنج شکلهای مختلفی دارد . شکل های عام آن را که مردم می بینند : چشمها بالا می رود ، دست و پاها سفت میشود ، حرکات غیر طبیعی می بینند ، سیاه شدن رنگ لب و دست و پا زدن است . باید توجه داشت که تشنج ها همیشه بصورت منتشر یا ژنرالیزه نیست .گاهی اوقات بصورت موضعی است . مثلا پرشهایی در یک طرف بدن یا پرش در گوشه ی لب یا خیرگی و مات زدگی ، تغییر در وضع رنگ و عرق کردن . این علائم بحث تشنج را مطرح می کند . اما پدیده هایی هم هست که به همین شکل ها باشند ولی تشنج نباشند . مثلا فردی است که یک دفعه حالت خیرگی پیدا می کند یا به فکر می رود و حالت فرو رفتن در رویا پیدا می کند که این ها باید افتراق داده بشود . از ابزارهایی مثل شرح حال و نوار مغز استفاده می کنیم . حرکات اضافی در سر و صورت ممکن است باشد که بصورت تیک مثل پلک زدن ، گوشه ی لب و دهان پریدن یا تغییراتی در تُن  بدن ایجاد کردن ، تییر در سر و گردن و چرخش هایی که شخص به خودش می دهد که اگر  این ها مکرر تکرا بشود شخص هوشیار است و در وضعیت های خاصی تشدید میشود مثل استرس و هیجان ، این ها بعنوان تیک یا اختلالات حرکتی شناخته میشوند . اختلالت حرکتی انواع  و اقسام مختلف دارد که باید افتراق داده بشود که شایع ترین آن بصورت تیک ها است که گفته میشود وممکن است بصورت چرخشی باشد که بصورت سفت کردن یک اندام دیده میشود و یا حرکاتی که شخص ممکن است در دست و اندام ها به خودش بدهد که اصطلاح کرول را به آن می گویند . معمولا اینها را در سنین 3 سال به بالا می بینید . در نوزادان و شیرخوارها شما حرکات دیگری می بینید . پرش هایی که عمدتا در خواب دیده میشود مثل برق گرفتن لحظه ای کودک که خانواده می گویند که یک لحظه کودک می ترسد که به آن نیوکلونیس می گوییم که این پرش هایی است که بعضی از این ها جنبه ی تشنج دارد که اگر پشت سرهم و دائمی باشد و ما آن را در سنین شیرخوارگی ببینیم که وقتی بچه در اول صبح بیدار میشود یا وقتی می خواهد به خواب برود نوعی تشنج دارد . این اهمیت دارد که ما اینها را با پدیده های غیر تشنجی افتراق بدهیم . بعضی وقتها برای خود ما هم پیش آمده است که در خواب یک لحظه پرش هایی را داریم . این ها کم است و تکرار نمیشود . یا دراول خواب کودک یک پرش دراندام را ببینیم . یک دست ، یک پا و این جابجا بشود و ممکن است که در اوایل خواب این دیده بشود که جنبه ی خوش خیم و جنبه ی تشنجی ندارد و جزء اختلالات خواب حساب میشود . اغلب در کشورهایی که دیر می خوابند یا بهداشت خواب نوزاد بهم ریخته میشود ، ما این پدیده ها را می بینیم . حرکات دیگری هم هست مثل دندان قروچه کردن یا غلط زدن های مکرر در خواب یا در خواب حرف زدن که برای سنین بالاتر است و در سنین نوزادی و شیرخوارگی هم باز ممکن است که ما این پرش های اندامی را ببینیم . باز یکسری حرکاتی است که ما در نوزادان      می بینیم مثلا می بینیم که دستشان می لرزد ولی وقتی آن را می گیریم متوقف میشود . یا وقتی گریه می کند چانه اش می لرزد و وقتی بچه آرام میشود ، لرزش هم متوقف میشود . اینها را حالت لرز یا جی تری نس می گوییم . که ممکن است که وقتی بچه قندش پایین بیاید یا تغییراتی درالکترولیت های بدن اتفاق بیفتد، این حالت دیده بشود . البته در شرایط طبیعی هم می تواند باشد . ما با شرح حالی که از خانواده ها می گیریم به آنها اطمینان می دهیم که بچه مشکلی ندارد و با پدیده های تشنجی افتراق می دهیم . اگر ما نیوکلونیس ها (پرش ها) مواجه بشویم که خیلی مهم است ، هنگامی که کودک از خواب بیدار میشود و وقتی آنها را در وضعیت نشسته قرار می دهیم سرشان پایین می افتد یا وقتی شب می خواهند بخوابند این حرکات تشدید میشود و تعدادش زیاد است  ، باید به اینها توجه بکنیم . بحث دیگری که وجود دارد گاهی اوقات حرکاتی را می بینیم که به سمت عقب رفتن است یعنی خردسال خودش را عقب می دهد خصوصا بعد از تغذیه  ، این ممکن است پدیده های تشنجی باشد. و یا پدیده های غیر تشنجی باشد که مثل بازگشت غذا از معده به مری که به آن ریفلاکس میگویند که در کودکان می بینیم و گاهی اوقات خیلی شدید میشود که بدن به سمت عقب قوس بر می دارد . خصوصا می بینید که این حرکت باعث سفت شدن عضلات میشود و سرو گرئن به عقب میرود و اگر شدید باشد تنه هم به عقب می رود و اگر شدید تر باشد تنه بیمار به سمت عقب پل می زند که این ریفلاکس یا برگشت غذا است ، این را باید تشخیص داد و درمان کرد ولی درمان آن ، درمان تشنج نیست . که مسئله ی آن درمانگوارشی است که درمان دارویی خاص خودش را می خواهد . بر اساس شدت و تحریکی که این اسید معده می کند ، باید درمان بشود . بر اساس خفیف بودن و شدید بودن آن درمان دارویی انجام میشود و اگر خیلی شدید باشد از ابزار تشخیصی استفاده میشود . معمولا این پدیده یکبار اتفاق نمی افتد و تکرار میشود . البته گاهی اوقات ما یک چیزهای طبیعی در نوزادان داریم . ما یکسری ریفلکس های اولیه داریم که مثلا بچه ها با یک صدا از جا می پرند یا با نور شدید یا وقتی بلندشان می کنیم و زیر سرشان خالی میشود می پرند ، این یک رفلکس طبیعی است که تا سه ماهگی دیده میشود و در پنج ماهگی شدتش کمتر میشود و تا هفت ماهگی در خواب ممکن است این پدیده اتفاق بیفتد .این طبیعی است . اگر با صدا  یا نور شدید یا هنگام زیر سر خالی شدن نوزاد این  حالت پیش بیاید طبیعی است ولی باز باید با پدیده های تشنجی افتراق داده بشود .