عبدالفتاح عبدالمقصود در کتاب الامام علی (علیه‏السلام) می‏نویسد: عمربن خطاب اگر چه در وصیت خود شخص معینی را در مقام خلافت انتخاب نکرد اما بر اساس نقشه‏ای میان 6 نفر، خلافت را محدود کرد. بعد اضافه می‏کند نویسنده که: آیا خلیفه با ترسیم این نقشه، علی (علیه‏السلام) را از خلافت محروم نکرد؟ و اگر شورا این است است، پس عمر چه حق انتخابی برای مردم قایل می‏شود؟ به هر حال وقتی عمر اعضای شورا را به حضور خواست و پس از گفتگویی کوتاه رو به ابوطلحه انصاری کرد و گفت: پس از آنکه مرا به خاک سپردند، 50 نفر از انصار را جمع کنید و شمشیرها را از نیام بیرون کشید. این 6 نفر(443) را در خانه‏ای محبوس کنید و 3 روز به آنها مهلت دهید. در این 3 روز آنها باید از میان خودشان یک نفر را به خلافت انتخاب کنند؛ اگر پس از 3 روز؛ 5 نفر از آنها به انتخاب یکی از آن 6 تن، موافق بودند و یکی مخالف بود، گردن آن یک نفر مخالف را با شمشیر بزنید، و اگر 4 نفر از آنها موافق بودند و دو نفر دیگر مخالفت ورزیدند، سر آن دو نفر مخالف را با شمشیر از تن جدا کنید، اگر برای انتخاب هر دو طرف بربر شدند، یعنی 3 رأی در یک طرف و 3 رأی در طرف دیگر جمع شد، در آن حال عبدالله بن عمر را حکم قرار دهید و اگر به حکم او نیز گردن ننهادند، آن سه نفری رأی‏شان معتبر است که عبدالرحمان بن عوف جزو آنهاست و شما باید جانب آنها را بگیرید. سپس اگر آن سه نفر دیگر مخالفت کردند، گردن بزنید و اگر پس از انقضای مدت سه روز، رأی ایشان به چیزی تعلق نگرفت و با هم مخالفت کردند در این صورت هر 6 نفر را به دیار عدم بسپارید و مسلمانان برای خود زمامدار دیگری انتخاب کنند.
گفتنی است سعدابی وقاص و عبدالرحمان بن عوف هر دو از قبیله زهره بودند ضمناً عبدالرحمن بن عوف علاوه بر پیمان اخوت با عثمان؛ با خواهر ناتنی عثمان نیز ازدواج کرده بود از طرفی طلحة بنی تمیمی مخالف علی (علیه‏السلام) بود پس بدین صورت علی (علیه‏السلام) فقط یک رأی می‏آورد، از سوی دیگر عبدالله بن عمر با امام علی (علیه‏السلام) نیز میانه خوبی نداشت و حکمیت او نیز به نفع علی (علیه‏السلام) یقیناً تمام نمی‏شد...
همین که وصیت عمر در میان مردم خوانده شد عباس بن عبدالمطلب بزرگ خاندان بنی هاشم و عموی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بی‏درنگ نزد علی (علیه‏السلام) آمد و گفت: ای برادرزاده بهتر است در این شورا شرکت نکنی، زیرا عمر به این ترتیب خواسته است که امر خلافت را به عثمان وا گذارد.
امام فرمود: عمو! من همه اینها را خوب می‏دانم، با این همه در شورا شرکت می‏کنم تا ثابت شود که با عضویت من در شورا، عمر مرا شایسته خلافت دانسته است و با اینکه پیش از این همیشه او می‏گفت، نبوت و خلافت در یک خانواده جمع نمی‏شود و برای اثبات مدعای خود آن را به پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم نسبت می‏داد لذا من امروز در شورا شرکت می‏کنم تا معلوم شود که عمل خلیفه با روایت خود او در تناقض است.
به هر تقدیر، بعد از دفن خلیفه، برگزیدگان عمر، در خانه‏ای در بسته جمع شدند و به گفتگو پرداختند و ابوطلحه جلو خانه ایستاد و در پی او 50 نفر مرد مسلح آماده باش بودند در جلسه پس از سخنان عوف، طلحه که می‏دانست با وجود علی (علیه‏السلام) و عثمان کسی به او رأی نمی‏دهد و در ثانی رابطه‏اش نیز با علی (علیه‏السلام) تیره بود رأی خود را فوراً به عثمان داد و به نفع او کنار رفت، زبیر رأی خود را به علی (علیه‏السلام) داد و کنار رفت. سعدابی وقاص که عداوت و کینه‏ای دیرینه با علی (علیه‏السلام) داشت رأی خود را به عبدالرحمن داد در این لحظه عبدالرحمن رو به علی (علیه‏السلام) و عثمان کرد و گفت کدامیک حاضر است حق خود را به دیگری واگذار کند و به نفع او کنار رود؟ و چون سکوت آن دو را دید گفت: من شما را گواه می‏گیرم که خود را از صحنه خلافت بیرون می‏برم تا یکی از شماها را برگزینم. آنگاه مردم را در مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم جمع کرد تا در حضور مردم رأی خود را اعلام کند. سپس رو به امام علی (علیه‏السلام) کرد و گفت: یا اباالحسن آیا دست بیعت به تو بدهم تا بر طبق کتاب خدا و سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و روش و برنامه شیخین (ابوبکر و عمر) عمل کنی؟ حضرت با کمال مردانگی فرمود: من برنامه دیگران را قبول ندارم و فقط مطابق کتاب خدا و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و نظر خود عمل می‏کنم.
آنگاه عوف رو به عثمان کرد و کف دست خود را به دست عثمان داد و همان جمله را تکرار کرد عثمان هم فی الفور گفت: سوگند می‏خورم که جز طریق شیخین به راهی نروم. در این هنگام عبدالرحمن بن عوف خلافت را به عثمان تبریک گفت و برای سومین بار طبقه نقشه‏ای شیطانی حکومت از مسیر ولایت منحرف شد آنگاه امام علی (علیه‏السلام) رو به عبدالرحمن و مردم قریش کرد و با لحن تأثرآمیزی فرمود: امروز اولین روزی نیست که شما به سبب دشمنی با ما، پشت در پشت هم داده‏اید به خدا سوگند که تو عثمان را به کرسی خلافت سوار نکردی، مگر به امید اینکه روزی عثمان خلافت را به تو برگرداند. اما در نزد خدا هر روزی شأنی دارد و هر وقتی اقتضایی.