روزی مردی رد حضور امیرالمؤمنین علی (علیه‏السلام) برخاست و راجع به ایمان از آن حضرت پرسش نمود، حضرت نیز به ایراد خطبه برخاست و فرمود: سپاس خدایی را که قانون اسلام را بنیان نهاد و راه ورود به آبشخورهای آن را برای واردین آن آسان ساخت و پایه‏هایش را در برابر متجاوز به آن، استحکام بخشید...
پس ایمان بر چهار پایه استوار است: صبر، یقین، عدل و جهاد و صبر چهار شعبه دارد: شوق و هراس و زهد و انتظار.
هلا! هر که به بهشت مشتاق باشد دل به شهوات ندهد و هر که از آتش بهراسد از کارهای ناروا روی گرداند و هر کس در دنیا زهد پیشه کند مصیبتها بر او آسان نماید و هر کس مراقب و منتظر مرگ باشد به کارهای خیر بشتابد.
و یقین چهار شعبه دارد: باریک بین، درک حقایق، اندرز گرفتن از عبرتها و روش پیشینیان. پس هر که در امور دقیق بینا شود حقیقت شناس گردد، و هر که به حقایق رسد عبرت شناس شود و هر که عبرت شناس باشد با سنت آشنا شود و هر که سنت را بشناسد گویا با پیشینیان بوده است.
و عدل چهار شعبه دارد: تیز فهمی و دانش بسیار و شکوفه حکم (داوری) و بوستان حلم و بردباری‏
پس هر که بفهمد جملات علوم را تفسیر کند، و هر که عالم شود راهها و قوانین حکم را بشناسد، و هر که راهها و قوانین حکم را بشناسد گمراه نگردد، و هر که بردباری کند در کارهایش زیاده روی نورزد و در میان مردم خوشنام و ستوده زندگی کند.
و جهاد چهار شعبه دارد: امر به معروف و نهی از منکر، پایداری در جبهه‏ها و کینه توزی با فاسقان.
پس هر که امر به معروف کند پشت مؤمن را محکم ساخته، و هر که نهی از منکر کند بینی کافر را به خاک مالیده، و هر که در جبهه‏ها پایداری کند به عهد و وظیفه خود عمل نموده و هر که با فاسقان کینه ورزد برای خود خشم گرفته و هر که برای خدا خشم بگیرد حقیقتاً مؤمن است پس این است ایمان و پایه‏های آن.
سؤال کننده عرض کرد: ای امیرمؤمنان (علیه‏السلام) راست که هدایت و ارشاد نمودی، خداوند از جانب دین و به خاطر آن به شما جزای خیر دهد.(1055)
در روایتی دیگر علی (علیه‏السلام) به کمیل بن زیاد می‏فرماید: ای کمیل! برادر (واقعی) تو دین توست پس هر طور که می‏خواهی از دین خود احتیاط و محافظت به عمل آور.