اسم من غلب لب است
زبان خوراکیها با فاش کردن اسرار پیشینیان، خدمات زیادی به عم و صنعت ایران کرده و مایقین داریم که با همت و پشتکار خوانندگان، ارزش این خدمت بزرگ در آینده نزدیک برهمگان ثابت خواهد شد. اکنون میخواهیم از راز دیگری که مربوط به یکی از صنایع مستظرفه بوده و بکلی فراموش شده و از بین رفته است پرده بر داریم و با کمک اهل تحقیق این هنر ملی را دوباره زنده نماییم. در کتب ادبی و اشعار فارسی از دیبای شوشتری و استبرق سخن به میان آمده و از نرمی و لطافت این پارچه نفیس زیاد توصیف شده است، و در یکی از کتب تاریخی خوزستان نوشتهاند که پرده کعبه را از دیبای شوشتری تهیه کردهاند. حال با توجه به اینکه شوشتر محل تربیت نوغان و ابریشم نبوده، باید دید که این پارچه نفیس را از چه مادهای تهیه مینمودند به این جهت من از شما خواهش میکنم اجازه فرمایید گیاه غلبلب خود را به شما معرفی کند، و این اسرار از بین رفته را برای شما فاش سازد.
اهالی خوزستان به گیاه من غلبلب(به فتح غ و ل و سکون ب و فتح دوم ل و سکون ب دوم) و اهالی فارس به آن استبرق که معرب استبرک میباشد میگویند. اهالی بنادر جنوب به آن خرگ در کرمان و بلوچستان کرک و دردشستان غرق نامند.
در کتب قدیمی به من عشار - عشر - اکران و مدار گفتهاند. من در نواحی جنوبی ایران مخصوصاً خوزستان - بلوچستان - منصورآباد - لار - بم - خبیص - شوش - دیلمان و برزجان میرویم و در بلوچستان جنگلی از من دیده میشود که اهالی محل میگویند هدف اصلی از کاشتن و پرورش آن، تهیه کائوچو بوده است.
من از گیاهان کائوچویی هستم، ولی تهیه لاستیک از من به صرفه نیست، و در عوض فایده دیگری دارم که اگر مورد استفاده قرار گیرد، منافع آن خیلی بیشتر از کائوچو خواهد بود.
قسمت ارزنده من پنبهام میباشد که در گذشته دیبای شوشتری را با آن میبافتند. این پنبه در جوف میوه من است که پس از رسیدن و باز شدن مانند تارهای ابریشم جلوهگری میکند و در حال حاضر مردم راه تابیدن آن را نمیدانند، ولی در قرنهای ششم تا هشتم هجری، یکی از خانوادههای هنرمند شوشتر راه آن را میدانستند و اسرار آن را در خانواده خود حفظ کرده، نسلاً بعد نسل ار آن استفاده میکردند، ولی در اواخر قرن هشتم در اثر بیماری طاعون این خانواده بکلی از بین رفته، و اسرار بافتن دیبای شوشتری را با خود به گور برده، و درخاک مدفون کرده و بدین ترتیب یک هنر اصیل و ارزنده ایرانی از بین رفته است، و تنها استفادهای که اکنون از این پنبه میشود، آن است که آن را داخل بالش و متکا میکنند و از نرمی و لطافت آن در زیر سر بهرهمند میشوند.
طبق تحقیقات عمیقی که نویسنده زبان خوراکیها به عمل آورده، به این نتیجه رسیده است که پنبه چنانچه تحت تأثیر دیاستازهای بزاق قرار گیرد، محکم شده و قابل تابیدن و بافتن میشود و اینطور به نظر میرسد که آن خانواده هنرمند این پنبه را در دهان خود گذاشته و مدتی آن را مکیده مزهمزه کرده و قال استفاده مینمودند. بدیهی است که در حال حاضر این روش قابل عمل نیست و بایستی آن را با دیاستازهای مصنوعی به عمل آورد.
من جزو گیاهان شیردار هستم. در تمام اجزای بدن من شیرابهای وجود دارد که سمی، سوزاننده و اکال است، ولی این شیرا به در پنبه من نیست، بلکه در برگ، ساقه و میوه من قبل از رسیدن وجود دارد و مقداری آن در هر گیاه از یک لیتر تجاوز میکند. این شیرابه پوست را از زخم میکند، خاصیت مسهل داشته و بلغم را از بین میبرد، و سوزاندهترین شیره نباتی است که مو را نیز زایل میکند، و دانههای بواسیر را قطع مینماید و مضمضه آن با عسل برای جوش دهان اطفال نافع است، و چون پنبه را به آن آغشته و در سوراخ دندان کرم خورده بگذارند، درد آن را ساکت میکند.
حکیم میر عبد الحمید در حاشیه تحفه نوشته است که این شیرابه جهت معالجه جذام - قوبا (زخمهای جلدی که منشاء عصبی دارند)، دمل، کورک وسختی طحال و امراض کبدی و استسقا و کرمهای معده و کدو مفید است. بعضی از اهالی هند که مبتلا به رماتیسم و پادرد میباشند، مقدار کمی از شیره مرا با یک چوب کبریت بر روی مفصل مانند چند خال میگذارند تا جای آن تاول کند و معتقدند که این عمل درد مفاصل را تسکین میدهد. چنانکه برگ و شاخههای تازه مرا گرم کرده و روی ورمهای بدن بگذارند، درد آنها را معالجه کرده و ورم را از بین میبرد، و چون برگ و شاخه تازه مرا در روغن زیتون بجوشانند، روغن آن جهت معالجه فلج مفید بوده و ضد تشنج است. پاشیدن گرد کوبیده خشک شده برگ من جهت زخمهای چرکی و بدخیم و زخمهای خورهای و از بین بردن گوشت زاید مفید است. از پنبه من در گذشته به عنوان آتشزنه در سنگ چخماخ استفاده میکردند، و چون این پنبه را هنگامی که تازه است از هم باز کرده، آن را برروی جراحات بگذارند از خونریزی جلوگیری کرده، و باعث رویاندن گوشت تازه میشود. اهالی مصر معتقدند که فرش کردن و دود برگ من حشرات را فراری میدهد. خواص شیرابه و برگ من زیاد است و دود چون سمی و خطرناک است، از تفصیل آنها خودداری مینماییم.
نوشته شده توسط ( newsvaolds ) در چهارشنبه 30 اردیبهشت 1394
سلامـ .... ... ..
