من شاه میوه، گلابی هستم. اسم اصلی من امرود است و به میوه‏ی پیوندی و شاداب من شاه امرود می‏گویند، و چون معطر و پر آب می‏باشم، به گلابی معروف شده‏ام.
من انواع و اقسام کوچک - بزرگ - سبز - گلگون - مخروطی ته گرد دارم. یک نوع من ترش و میخوش و بقیه شیرین یا گس می‏باشد. یک نوع جنگلی دارم که در کهکیلویه زیاد است و تخم زیاد دارد و میوه آن قابل استفاده نیست. فقط تخم آن را به نام انجوجک می‏فروشند و برای این کار، میوه را زیر خاک می‏کنند و پس از آن که پوسید تخم‏های آن را بیرون آورده، پس از شستن خام یا بو داده می‏فروشند. در گیلان یک نوع گرد من به نام خج معروف است که به علت سفتی قابل خوردن نیست، ولی با آن بهترین مربا را می‏توان تهیه کرد.
من در نقاط سردسیر بهتر از گرمسیر به عمل می‏آیم، و از قدیم در آذربایجان و همدان و خراسان مرا می‏کاشتند و به امر شاه عباس کبیر مرا به اصفهان و شیراز بردند و اهالی این شهرهای بزرگ مدتی مرا به نام عباسی می‏خواندند. من دارای ویتامین‏های آ - ب - ث و فلزاتی مثل آهن - کلسیم پتاسیم - منگنز و کمی هم کوبالت هستم. مقدار ویتامین‏ها و املاح در پوست من دو برابر گوشتم می‏باشد، عده‏ای گوشت پیوندی و شاداب مرا شربت منجمد و دانه‏های چربی که در آن می‏باشد به عنوان ریگ گلابی نام گذاری کرده‏اند. این دانه‏های چوبی سلولز بوده و در معده و روده‏ها هضم نشده، عیناً دفع می‏شوند و روده‏ها را جارو کرده، فضولات را همراه خود می‏برند و به همین علت است که میوه من اول در مزاج لینت می‏دهد و آب آن زودتر از معده می‏گذرد و بعد که نوبت ریگ‏های آن رسید مزاج را قبض می‏کند. من نیروبخش معده، تسکین‏دهنده‏ی عطش، و انقلاب و دستگاه گوارش هستم، و از همه میوه‏ها بهتر و زودتر رفع عطش و التهاب می‏نمایم، و روی همین اصل است که اروپائی‏ها مثلی دارند که می‏گوید یک گلابی را باید برای روز تشنگی نگاه داشت. هیچگاه بعد از خوردن من آب، مخصوصاً آب سرد ننوشید. زیرا هضم مرا مشکل کرده و تولید نفخ می‏نماید. من ترشح بزاق را زیاد می‏کنم. و با این وسیله هضم غذا را آسان می‏نمایم و به همین جهت به شما توصیه می‏کنم که همیشه مرا همراه با غذا میل نمایید. قبل از غذا یا بعد از آن فرقی نمی‏کند، ولی نباید مرا در شکم خالی تنها تناول کنید. من برای مزاج‏های گرم مفیدم و برای پیران و صاحبان مزاج سرد، چندان مطلوب نیستم، مگر آنکه کاملاً رسیده و شاداب باشم، ولی سالخوردگان می‏توانند به راحتی از کمپوت و مربای من استفاده نمایند. اصولاً ما میوه‏های تر دارای این خاصیت می‏باشیم که هر چه رسیده‏تر و شیرین‏تر شویم، زودتر هضم شده، و تولید نفخ و برودت نمی‏نماییم، ولی اگر سفت و نارس باشیم، تولید نفخ خواهیم کرد. مخصوصاً اگر بعد از خوردن ما آب سرد بنوشند. شما مردم شهرنشین این روزها، ما میوه‏های آب دار را در سردخانه و یخچال جا داده‏اید، و ما را در حالی که حرارت بدنمان نزدیک صفر است، وارد معده می‏کنید که حرارت آن 37 درجه می‏باشد و با این عمل با دست خود معده‏ی خود را خراب می‏کنید و بعد از ما گله می‏نمایید که چرا تولید نفخ و برودت می‏نماییم!
کسانی که معده شان برای هضم من آماده نیست، می‏توانند از آب من استفاده نمایند، مشروط بر اینکه میوه‏ی مرا با پوست و مغز و هسته تحت فشار قرار دهند و از تمام اعضای بدن من استفاده نمایند.
من مفرح قلب و کبد هستم، و به همین جهت رنگ رخساره را باز می‏کنم و گرفتگی‏های روحی غم و غصه را برطرف می‏سازم. من با کمک ریگ‏هایی که همراه دارم، معده و روده‏ها را دباغی و زهکشی می‏کنم، املاح پتاسیم و تانن که در میوه‏ی من است، سموم بدن مخصوصاً اسید اوریک را از بین می‏برد و پزشکان مرا برای مبتلایان به امراض نقرس و روماتیسم زیاد توصیه می‏کنند. من پادزهر سموم مخصوصاً زهر قارچ‏های سمی میباشم، و این خاصیت در میوه‏های غیر پیوندی و خج زیادتر است و چون مرا با قارچ سمی بپزند، زهر آن را خنثی خواهم کرد - هر وقت دچار مسمومیت شدید، به سراغ من بیایید، شما را یاری خواهم کرد.
قند من برای مبتلایان به مرض قند ضرر ندارد، بلکه مفید است. نوع میخوش من مقوی معده و کبد بوده اشتها را زیاد می‏کند. مسکن التهاب و فشار خون است. صفرا و تشنگی را بهتر برطرف می‏کند، قی و اسهال را تسکین می‏دهد، ولی برای پیران خوب نیست، مگر آنکه بعد از آن کمی عسل میل نمایند.
نوع گس من قابض‏تر بوده، خوردن گرد خشک آن اسهال را بند می‏آورد و مالیدن آن روی زخم جراحات آن را از بین می‏برد و گوشت نو می‏آورد.
دم کرده‏ی پنجاه گرم برگ درخت من مخلوط با پنجاه گرم برگ سیب، سنگ کلیه و مثانه را خرد می‏کند. دمکرده‏ی صد گرم برگ تازه و جوان من پیشاب را زیاد می‏نماید، و کلیه و مثانه را شستشو داده و اسهال را درمان می‏کند. صمغ درخت من کمی ملین است و به هضم غذا کمک می‏کند. سابقاً از سوخته چوب و برگ من یک نوع سرمه می‏ساختند که جانشین توتیا بود، و برای جوش‏های پلک زیاد توصیه و تجویز می‏شد.
انجوجک که تخم میوه‏ی جنگلی من است، کرم معده را می‏کشد، موافق سینه و حنجره و اعصاب متشنج است، پیشاب را باز می‏نماید، و اگر آن را کوبیده و شیره‏ی آن را بگیرند، برای بند آمدن خون عادت ماهیانه بانوان که زیاد باشد مفید است.