زبان خوراکیها ، من اگیر ترکی هستم

فارسی من سوسن زرد و سوسن باتلاقی است، ولی بیشتر به من اگر - اگیر ترکی و اکسیر ترکی می‏گویند. علت نسبت من به ترکی برای آن است که سابقاً مرا از تاتارستان که زبان آنها ترکی است می‏آورند، ولی بهترین نوع من در بلوچستان به عمل می‏آید. مخصوصاً در تپه‏های یوب و جلوان که به زبان محلی به آن کول می‏گویند. عربی من قصب الذریره، ترکی من بچه و به زبان فرنگی آکور می‏باشد. در کتب قدیم به من وج، باش، آلوا و اشباطه خطاب کرده‏اند. گیاه من شباهت زیادی به زنبق دارد، گلهای آن زرد رنگ بوده و در انتهای ساقه قرار دارند. قسمت مورد استفاده من ساقه زیرزمینی من است که آن را به غلط ریشه می‏گویند، و ما به پیروی از داروسازان سنتی ایران آن را بیخ خطاب می‏نماییم، چه آنها به کلیه ساقه‏های زیرزمینی بیخ می‏گفتند. بیخ من سفید - خوشبو و گره‏دار است. عطر آن را در بازار به نام عطر سوسن زرد می‏فروشند. طعم بیخ من ابتدا گرم و سوزان و بعد تند و تلخ می‏شود. بیخ من دارای صمغ و لعاب بوده و چندین عامل موثر دارویی دارد. محرک و مقوی باه و معده بوده، برای رفع نزله مفید است. برای سوء هاضمه که منشا اصلی نارسایی اعمال معده باشد، داروی بسیار خوبی است برای درمان رماتیسم، نقرس، لنفاویسم تجویز می‏شود. جوشانده من برای رفع خوردن دماغ و خونریزی رحمی مفید است و برای کبد سودمند می‏باشد.
بیخ من دافع بلغم، ضد عفونی کننده، بادشکن و پادزهر سموم است. خوردن من با مصطکی جهت زه‏کشی دماغ و همچنین جهت فلج، بی‏حسی اعضا، استسقا و لکنت زبان نافع می‏باشد. جویدن و در دهان نگه داشتن آن سبب زود به حرف آمدن اطفال می‏شود، و برای این کار بهتر است که آن را ریزریز کرده، اندک اندک در دهان کودک گذاشت و خورانید، این عمل برای تسکین درد دندان نیز مفید می‏باشد. سرمه آن برای برطرف کردن لکه سفیدی چشم و غلضت قرنیه و جلای چشم و رفع تاری و ظلمت آن تجویز می‏شود، و برای این کار بهتر است از عصاره تازه آن استفاده شود. خوردن آن جهت تقویت حافظه و کم شدن رطوبات دماغ و معده و زهکشی شکم و تصفیه خون و صفرا و درد سینه، درد پهلو و سرفه سود فراوان دارد. نفخ معده را از بین می‏برد و کبد را تقویت می‏کند و برای طحال نافع است، همچنین برای دل پیچه، درد معده، قطره قطره آمدن ادرار، سنگ کلیه و مثانه سودمند است. ادرار و حیض را باز می‏کند. ضماد آن جهت درمان فلج، رعشه، درد مفاصل توصیه شده است. فرزجه آن یا شیر مادیان و زعفران جهت آسان شدن زایمان موثر است. خوردن آن پادزهر سموم خوراکی و ضماد آن بر جای نیش حشرات مسکن درد آن است. نوشیدن دمکرده بیست در هزار من به مقدار سه فنجان در روز، رنگ رخساره را باز می‏کند. و ضماد بیخ من جهت ااز بین بردن لکه‏های جلدی و برص نافع است. مربای من جهت فلج، هیستری، قراقرشکم و قولنج مفید می‏باشد. معجون آن که دستور تهیه آن در قربادین نوشته شده است، جهت جلوگیری از آب ریزش چشم و پیشگیری از آب آوردن و رفع خیالات باطله و تقویت معده توصیه می‏شود. مقدار خوراک بیخ من به صورت پودر یک تا چهار گرم، و حداکثر یک مثقال است. در داروسازی جدید بیشتر از عصاره الکلی من استفاده می‏نمایند. استفاده از نوع ایرانی من که در بلوچستان و احتمالا کرمان می‏روید، نقش مهمی در احیای داروهای سنتی ایران خواهد داشت، زیرا چنانچه قبلا اشاره شد از بهترین انواع بوده و فواید و منافع زیاد مخصوصاً در باز شدن لکنت زبان دارد و موقع برداشت محصول آن شهریور ماه می‏باشد.







نوشته شده توسط ( newsvaolds ) در یک شنبه 3 خرداد 1394 

نظرات ، 0