زبان خوراکیها ، من اگیر ترکی هستم
فارسی من سوسن زرد و سوسن باتلاقی است، ولی بیشتر به من اگر - اگیر ترکی و اکسیر ترکی میگویند. علت نسبت من به ترکی برای آن است که سابقاً مرا از تاتارستان که زبان آنها ترکی است میآورند، ولی بهترین نوع من در بلوچستان به عمل میآید. مخصوصاً در تپههای یوب و جلوان که به زبان محلی به آن کول میگویند. عربی من قصب الذریره، ترکی من بچه و به زبان فرنگی آکور میباشد. در کتب قدیم به من وج، باش، آلوا و اشباطه خطاب کردهاند. گیاه من شباهت زیادی به زنبق دارد، گلهای آن زرد رنگ بوده و در انتهای ساقه قرار دارند. قسمت مورد استفاده من ساقه زیرزمینی من است که آن را به غلط ریشه میگویند، و ما به پیروی از داروسازان سنتی ایران آن را بیخ خطاب مینماییم، چه آنها به کلیه ساقههای زیرزمینی بیخ میگفتند. بیخ من سفید - خوشبو و گرهدار است. عطر آن را در بازار به نام عطر سوسن زرد میفروشند. طعم بیخ من ابتدا گرم و سوزان و بعد تند و تلخ میشود. بیخ من دارای صمغ و لعاب بوده و چندین عامل موثر دارویی دارد. محرک و مقوی باه و معده بوده، برای رفع نزله مفید است. برای سوء هاضمه که منشا اصلی نارسایی اعمال معده باشد، داروی بسیار خوبی است برای درمان رماتیسم، نقرس، لنفاویسم تجویز میشود. جوشانده من برای رفع خوردن دماغ و خونریزی رحمی مفید است و برای کبد سودمند میباشد.
بیخ من دافع بلغم، ضد عفونی کننده، بادشکن و پادزهر سموم است. خوردن من با مصطکی جهت زهکشی دماغ و همچنین جهت فلج، بیحسی اعضا، استسقا و لکنت زبان نافع میباشد. جویدن و در دهان نگه داشتن آن سبب زود به حرف آمدن اطفال میشود، و برای این کار بهتر است که آن را ریزریز کرده، اندک اندک در دهان کودک گذاشت و خورانید، این عمل برای تسکین درد دندان نیز مفید میباشد. سرمه آن برای برطرف کردن لکه سفیدی چشم و غلضت قرنیه و جلای چشم و رفع تاری و ظلمت آن تجویز میشود، و برای این کار بهتر است از عصاره تازه آن استفاده شود. خوردن آن جهت تقویت حافظه و کم شدن رطوبات دماغ و معده و زهکشی شکم و تصفیه خون و صفرا و درد سینه، درد پهلو و سرفه سود فراوان دارد. نفخ معده را از بین میبرد و کبد را تقویت میکند و برای طحال نافع است، همچنین برای دل پیچه، درد معده، قطره قطره آمدن ادرار، سنگ کلیه و مثانه سودمند است. ادرار و حیض را باز میکند. ضماد آن جهت درمان فلج، رعشه، درد مفاصل توصیه شده است. فرزجه آن یا شیر مادیان و زعفران جهت آسان شدن زایمان موثر است. خوردن آن پادزهر سموم خوراکی و ضماد آن بر جای نیش حشرات مسکن درد آن است. نوشیدن دمکرده بیست در هزار من به مقدار سه فنجان در روز، رنگ رخساره را باز میکند. و ضماد بیخ من جهت ااز بین بردن لکههای جلدی و برص نافع است. مربای من جهت فلج، هیستری، قراقرشکم و قولنج مفید میباشد. معجون آن که دستور تهیه آن در قربادین نوشته شده است، جهت جلوگیری از آب ریزش چشم و پیشگیری از آب آوردن و رفع خیالات باطله و تقویت معده توصیه میشود. مقدار خوراک بیخ من به صورت پودر یک تا چهار گرم، و حداکثر یک مثقال است. در داروسازی جدید بیشتر از عصاره الکلی من استفاده مینمایند. استفاده از نوع ایرانی من که در بلوچستان و احتمالا کرمان میروید، نقش مهمی در احیای داروهای سنتی ایران خواهد داشت، زیرا چنانچه قبلا اشاره شد از بهترین انواع بوده و فواید و منافع زیاد مخصوصاً در باز شدن لکنت زبان دارد و موقع برداشت محصول آن شهریور ماه میباشد.
نوشته شده توسط ( newsvaolds ) در یک شنبه 3 خرداد 1394
سلامـ .... ... ..
