سوال – این پیوند چگونه انجام می شود و این سلول ها چگونه از بدن گرفته می شود ؟
پاسخ – درمان برخی از بیماری ها با سلول های بنیادی در تمام دنیا تأیید شده است . من عضو انجمن پیوند مغز استخوان آسیا ، اروپا و آمریکا هستیم . در کنفرانسی که در اسفند ماه در ایران برگزار می شود نیز خبرهای خوشی خواهیم داشت . بیماری هایی که تأیید شده عبارتند از سرطان های خون ، بیماری های لنف ، سرطان مغز استخوان، تالاسمی، کم خونی هایی که اگر پیوند نشود کشنده است، بیمارانی که دارای اختلالات ایمنی هستند ، سرطان های مزمنی که به درمان جواب نمی دهند و... درخصوص تالاسمی ما تا بحال پانصد پیوند انجام داده ایم که دومین کشور در دنیا در این خصوص هستیم. در مورد حدود شصت نوع بیماری در این مرکز پیوند انجام می گیرد . یک سری بیماری ها هستند که باید از لحاظ آماری ، کمیته ی اخلاق هم تأیید کند . در این کمیته یک قاضی ، یک حاکم شرع و افراد دیگری که در خصوص این رشته و بیماری ها اطلاعات دارند عضو هستند . وقتی ما می خواهیم یک پیوند انجام دهیم ، این کمیته باید آن را تأیید کند . این پیوند برای اولین یا دومین بار انجام گرفته باشد تفاوتی ندارد. حتماً باید در این کمیته مورد تأیید قرار گیرد . بعد از تأیید این کمیته باید به مریض نیز این آگاهی را داد که این تنها راه برای درمان است و راه دیگری وجود ندارد . در صورتی که این فرد تمایل داشته باشد این کار انجام می گیرد . اینکه هرکسی بخواهد با استفاده از سلول های بنیادی بیماری را درمان کند قابل قبول نبوده وبسیار خطرناک است . گاهی در ماهواره ها گفته می شود که این سلولها مانند قرص به افراد داده می شود . این سلول ها از این طریق وارد بدن شده و به هرنقطه ای که بدن مشکل دارد رفته وآن را درمان می کند . این سخنان به هیچ وجه درست نیست . در هیچکدام از کمیته های بین المللی این مسئله تأیید نشده است . مردم باید بدانند که این تبلیغات از لحاظ علمی قابل قبول نیست . اگر کسی طرحی دارد باید به کمیته های بین المللی مراجعه کرده و کمیته پیوند دنیا آن را تأیید کند . ما به سه طریق می توانیم از افراد سلول بگیریم : یک راه استفاده از مغز استخوان است . به این صورت که فرد دهنده باید به اتاق عمل رفته و بیهوش می شود . سپس دو نفر از دو طرف استخوان لگن هر بار دوسی سی خون از این فرد می گیرند . حدود نیم تا یک کیلو سلول به این طریق از فرد می گیرند . به ازای هر کیلو وزن بدن فرد گیرنده دویست میلیون سلول نیاز است . البته بستگی به این دارد که این پیوند از خواهر و برادر فرد باشد و یا از خود او باشد. اگر پیوند از خود فرد انجام گیرد ، بین پانصد هزار تا دو میلیون سلول کافی است . برای گرفتن سلول از خود فرد ، باید بیماری او درمان شده باشد و یا حداقل نود درصد از بیماری از بین رفته باشد . بعد از درمان این فرد به اتاق عمل رفته و یا کنار دستگاه قرار می گیرد و این سلول ها گرفته می شود . بعد از اینکه فرد با شیمی درمانی درمان شد . به اتاقی که از قبل آماده شده و فوق تخصص و نرس های متخصص در آن اتاق هستند قرارمی گیرد . بعد از آن این سلول هایی که از خود او ، از خواهر و برادر و یا خویشاوندان نزدیک گرفته شده به او تزریق می شود . در هر صورت باید آنتی ژن سطح سلولی دهنده و گیرنده با هم هماهنگی داشته باشد . یا ممکن است گاهی اوقات به صورت چهار ششم با هم هماهنگی داشته باشند . چون الان بانک سلولی ما زیاد قوی نیست و باید از خارج از کشور کمک بگیریم . بنابراین می توانیم از سلول های غیر خویشاوند که همگن یا متجانس هستند وقبلاً آزمایش شده استفاده کنیم . راه دیگر گرفتن سلول های بنیادی این است که فرد در کنار دستگاه می خوابد و می تواند به راحتی این کار را انجام دهد . برای فرد دهنده هیچگونه نگرانی وجود ندارد . این دستگاه بسته و استریل است و خون فرد به خود او باز می گردد . درست مانند زمانی است که فرد خون می دهد . ما برای اینکه اصلاً عوارض وجود نداشته باشد ازرگ مرکزی استفاده می کنیم . خون در این دستگاه می چرخد ، پلاسما و خون فرد به خود او باز می گردد و سلول هایی که مورد نیاز ما است از آن جدا می کنیم . این کار می تواند حدود دو ساعت و نیم تا سه ساعت ونیم طول بکشد. بعد از آن این سلول ها وارد کیسه ی خون شده و آماده می شود و به مریضی که برای دریافت از قبل آماده شده تزریق می شود . در این سه هزار و پانصد پیوندی که ما انجام داده ایم تا بحال هیچ اتفاقی برای هیچ دهنده ای رخ نداده است . روش دیگر گرفتن این سلول ها از خون بند ناف است .
سوال – من یک دختر شش ساله دارم که سال گذشته در دی ماه مبتلا به سرماخوردگی شدید شد . این بیماری حدود سه هفته طول کشید . یک روز صبح که از خواب بیدار شد نتوانست راه برود . او را به بیمارستان بردیم و آزمایش انجام دادیم .بعد از آزمایش مشخص شد WBC خون او 26/2 است و پلاکت او هم 122 است . به متخصص خون مراجعه کردیم . آمپول B12 ، شربت ب کمپلکس و فولیک اسید برای او تجویز کردند . ما هر ماه یک بار او را برای آزمایش بردیم . تا اول تیرماه امسال بعد از آزمایش مشخص شد WBC خون او 2/6 شده است و پلاکت او نیز 206 شد . دکتر گفت در این صورت مشکلی نیست و نیازی هم به دارو ندارد . اول مهرماه امسال که مجدداً آزمایش دادیم پلاکت خون او 175 بود . آیا بیماری دختر من ربطی به سرطان خون دارد یا خیر؟
پاسخ – الان مشکل خاصی وجود ندارد . شاید در آن زمان آنتی بیوتیک مصرف کرده بوده وسلول او پایین بوده. الان نیز با توجه به اینکه از آنتی بیوتیک استفاده نکرده اید نرمال شده است . هرکسی باید حداقل سالی یک بار چکاب انجام دهد . برای یک بچه ی شش ساله این پلاکت کاملاً نرمال است .