سوال – چرا پوکی استخوان یک بیماری خاموش است ؟
پاسخ – پوکی استخوان معمولاً علامتی ایجاد نمی کند تا زمانی که شکستگی استخوان اتفاق بیفتد . زمانی که شکستگی استخوان اتفاق بیفتد مرحله ی خیلی شدید بیماری است . مراحل خفیف تر بیماری علامتی برای فرد ایجاد نمی کند مگر یک علائم بسیار کوچک و خفیف . به همین خاطر به آن بیماری خاموش می گوییم . البته ممکن است این برداشت بوجود بیاید که این بیماری واقعاً خاموش است و هیچ پیشرفتی ندارد . بهتر است بگوییم که این بیماری به صورت بی سرو صدا پیشرفت می کند. یعنی بیماری بیدارو فعالی است که بی سرو صدا پیشرفت می کند . پوکی استخوان از سال های گذشته در انسان شناخته شده بوده و حتی در آیات قرآن نیز به آن اشاره شده است . حضرت زکریا در سوره ی مریم می فرمایند که خدایا استخوان های من به دلیل کبر سن سست شده است . این مسئله نشان می دهد که پوکی استخوان از سال های قبل بوده است اما تعریف اصلی آن و توجهی که به آن شد از سال 1993 بوده است . شیوع آن رو به افزایش است به این دلیل که جمعیت مسن دنیا در حال زیاد شدن است . و شیوه ی زندگی ما انسان ها تغییر کرده است . حدود سی و پنج درصد از خانم های یائسه درجاتی از پوکی استخوان در مچ دست ، در لگن و یا در ستون فقرات دارند . درپنج شهر بزرگ ایران مطالعاتی از سال 1379 تا 1383 انجام شد . این مطالعات نشان داد که پوکی استخوان در ایران هم شایع است . توده ی استخوانی ما ایرانیان نسبت به آمریکایی ها یک مقدار کمتر است . ولی نسبت به ژاپنی ها یک مقدار محکم تر است . این مسئله اختلاف نژادی را مطرح می کند . چون هرچقدر توده ی استخوانی یک نژاد و قومیتی محکم تر باشد شیوع پوکی استخوان در افراد آن کاهش پیدا می کند . نشان داده شده که در سن بالای پنجاه سال پوکی استخوان در خانم ها حدود پنج درصد است . و در آقایان حدود سه و نیم درصد است . ولی ضعف استخوان که یک مرحله ی خفیف تری است و آن هم استعداد شکستگی استخوان را افزایش می دهد در خانم ها در سن بالای پنجاه سال تا چهل درصد و در آقایان تا سی و پنج درصد وجود دارد . هرچقدر سن بالا تر برود شیوع پوکی استخوان بیشتر می شود . مثلاً در سن بالای شصت سال حدود یک چهارم خانم های ایرانی پوکی استخوان در قسمت لگن داشتند. در سن بالای هفتاد سال این مسئله به مراتب بیشتر می شود . پوکی استخوان در ستون فقرات بیشتر از لگن دیده می شود . و در خانم ها بیشتر از آقایان است . در کل دنیا نیز به همین صورت است . مثلاً در کشورهای غربی دیده شده که از هر سه یا چهارخانم در سنین پنجاه سال به بالا یک نفر مبتلا به پوکی استخوان هستند . البته اینطور نیست که ما فکر کنیم پوکی استخوان فقط بیماری خانم ها است . از هر هشت تا ده نفر آقا در دنیا یک نفر پوکی استخوان دارند . نکته ی مهم این است که فقط یک سوم موارد پوکی استخوان شناخته می شود . دو سوم از آن ناشناخته باقی می ماند تا زمانی که منجر به شکستگی استخوان شود . مرگ و میر پوکی استخوان در کشورهای غربی بیشتر از مرگ و میر سرطان پستان شده است . یعنی اینقدر این بیماری بی سرو صدا که ما آن را کمتر تشخیص می دهیم، مرگ و میر زیادی برای جوامع بشری ایجاد می کند . بخصوص جمعیت کشور ما هم در حال مسن شدن است . یعنی تعداد جمعیت مسن در کشور ما خیلی بیشتر از جمعیت جوان در حال افزایش است . در کشور ما رشد جمعیت جوان یک مقدار کاهش پیدا کرده است . وقتی ما در مورد یک فرد مسن صحبت می کنیم منظور ما یک فرد هشتاد تا نود سال نیست بلکه یک فرد شصت تا شصت و پنج سال به بالا است . در بسیاری از موارد این افراد در دوران شکوفایی زندگی خود هستند . و این افراد می توانند خدمات خیلی خوبی را به جامعه ارائه بدهند . در نتیجه نباید کیفیت و یا طول عمر زندگی این افراد کاهش پیدا بکند . تحقیقات نشان می دهد که در ایران سی و شش هزار سال عمر مفید به دلیل پوکی استخوان از دست می رود . این ضربه ی خیلی زیادی بر روی اقتصاد و مسائل دیگر اجتماعی است .