سوال – مهمترین عوارض دیابت روی کدام قسمت از چشم است ؟
پاسخ- دیابت بر قسمت های مختلف چشم اثر می گذارد . آب مروارید که به معنی تیره شدن عدسی چشم است در اشخاص دیابتی بیشتر است . یعنی مقداری زودتر شروع می شود و مقدار سرعت آن بیشتر است . همچنین تغییرات جزئی هم در سایر قسمت های چشم ایجاد می کند . و فشار چشم هم در افراد دیابتی کمی بیشتر از افراد معمولی است . در بافت هایی که نیاز به گردش خون زیادی دارند و عروق بیشتری دارند ، عوارض دیابت بیشتر ظاهر می شود . پُر عروق ترین لایه ای که در چشم هست پرده ی شبکیه است . بعد از مغز بیشترین گردش خون و بیشترین تعداد مویرگ ها را دارد . مغز برتری که نسبت به چشم دارد این است که عروق مختلفی به مغز خون می رساند بنابراین گردش خون از منابع مختلف دارد ولی پرده ی شبکیه از طریق سرخرگ مرکزی شبکیه که قطر داخلی آن 100 میکرون است خون رسانی می شود . در نتیجه عوارضی که بر چشم ایجاد می شود می تواند روی شبکیه اثر سوء داشته باشد . و باعث بشود که دید اشخاص کم بشود . در دیابت اتفاقی که در عروق می افتد این است که عروق بطور غیرعادی تراوا می شوند یعنی مولکولهای بزرگ لیپوپروتئین که بطور عادی نباید از عروق خارج بشوند ، از عروق خارج می شوند . بعلت فشار اسمزی یعنی فشاری که آب را در محیط های غلیظ می کشد همراه چربی و پروتئین آب هم از رگها خارج می شود و در بافت های مختلف از جمله پرده ی شبکیه ذرات چربی ، پروتئین و آب جمع می شوند و پرده ی شبکیه بطورمزمن ورم پیدا می کند . علاوه بر آن تغییرات جمع شدن چربی در پرده ی شبکیه ایجاد می شود که ما در معاینه آنرا می بینیم و در عکس های پرده ی شبکیه ، دیگران هم می تواند آن را می بینند . در چشم پزشکی روشی بنام آنژوگرافی داریم که با آنژوگرافی قلب فرق می کند.یک ماده ی بسیار بی خطر داخل رگها تزریق می شود و وقتی این ماده در رگهای چشم ظاهر می شود ، ما براحتی می توانیم از آن عکس بگیریم و چون محیط چشم شفاف است و خوب می شود پرده ی شبکه ی را دید ، ما می توانیم تمام مویرگ های پرده شبکیه را می توانیم بینیم . رشته چشم پزشکی تنها رشته ای است که چون محیط های چشم شفاف است ما می توانیم خود بافت را در حالت طبیعی و زنده مشاهده کنیم . مثلا اگر کسی عوارض قلبی داشته باشد متخصصین باید از طریق فعالیت های الکتریکی قلب و از طریق امواج مختلف غیر مستقیم اطلاعاتی کسب بکنند . شاید تنها رشته ای که می توان در آن مویرگ ها را بطور زنده و گردش خون را در مویرگ ها می بینیم ، در چشم پزشکی است . بعضی مواقع مویرگ ها پاره می شوند و خونریزی در شبکیه ایجاد می شود . بعضی مواقع مویرگ ها بطور غیر طبیعی متسع می شوند که به شکل تسبیح در می آیند که این هم یکی از عوارض دیابت است . اگر بیماری دیابت کنترل بشود جلوی عوارض چشمی آن هم گرفته می شود . حالا اگر بیماری قند کنترل نشود تغییراتی در رگها ایجاد می کند که باعث می شود که مواد مخصوصی در دیواره ی رگها رسوب کند و دیواره ی رگها ضخیم می شود و حفره های داخلی شان باریک می شود و کم کم این حفره داخل عروق بسته می شود یعنی رگهای خونی بسته می شود و به پرده ی شبکیه خون نمی رسد . بافتی که بسته شده و خون به آن نمی رسد یک ماده ای از خودش ترشح می کند که این باعث ایجاد عروق غیر عادی می شود ولی این عروق اثر مثبتی ندارند بلکه بیشتر آثار منفی دارند . اینها مثل یک علف هرز می مانند که در مزرعه ای رشد می کنند و مزرعه را خراب می کنند . پس این رگ ها هم خونریزی می کنند و هم از خودشان یک موادی ترشح می کنند که منجر به ایجاد بافت های غیر عادی می شود که این بافت ها پرده ی شبکیه را مورد کشش قرار می دهد و از سر جایش جدا می کند و دید بسیار کم می شود و احتیاج به عمل جراحی پیدا می شود . کسی که ورم شبکیه پیدا کند مثلا قسمتهایی از یک ساختمان را نمی بیند و قسمتهایی از آنرا هم تیره می بیند . عکس جدیدی بنام اُسیتی وجود دارد که به ما ضخامت حفره ی شبکیه را نشان می دهد و نشان می دهد که مایع در حفره ی شبکیه جمع شده است . اگر دیابت کنترل نشود یا خبر نداشتیم که آنرا کنترل کنیم علاوه بر ذرات چربی و خونریزی ، عروق خونی غیر عادی بوجود می آید . اینها ممکن است روی خود شبکیه یا عصب بینایی ظاهر بشود . گاهی ممکن است که این عصب غیر عادی خونریزی بکند و در این قسمت با لیزر می شود آنرا درمان کرد. در آنژوگرافی این عروق غیر عادی مشخص می شود . اگر در اینجا باز شخص مراجعه نکند ، خونریزی بیشتری اتفاق می افتد و بافت های سفیدی در شبکیه ایجاد می شود و اینها شبکیه را تحت کشش قرار می دهند و آنرا از سرجایش جدا می کنند و دید را کم می کنند . در این مرجله بیمار نیز به عمل جراحی طولانی دارد و بیشتر اوقات هم موفقیت آمیز است ولی این شبکیه معیوب همچنان می ماند و فقط آنرا سرجایش می گذارند و این بافتها را برمی دارند . بهتر است که به این مرحله نرسد و در مرحله ی نهایی بافت سفید رنگ همه شبکه را از جای خودش جدا می کند .