سوال – ما با چه علائم و چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کنیم ؟

پاسخ – قسمت اعظم دردهای ستون فقرات گذرا است . ناشی از اسپاسم و گرفتگی است و ظرف چند روز خوب خواهد شد . دردهای ستون فقرات اگر بیشتر از سه هفته طول بکشند پزشک باید آنها را مورد بررسی قرار بدهد . اگر همراه با درد ستون فقرات یکسری علائم مثل تب ، تعریق شبانه،  کاهش وزن و تغییر در اشتها و اجابت مزاج کسالت های همراه حتما باید به پزشک مراجعه بشود . زیرا نشان دهنده ی بیماری های عمومی است . فردی که قبل بیماری شناخته شده  دارد و حالا دچار دردهای ستون فقرات میشود این حتما باید به پزشک مراجعه کند . مثلا اگر خانمی در گذشته دچار سرطان سینه بوده است  و حالا با دردهای ستون فقرات به ما مراجعه می کند این حتما باید بررسی بشود. وجود بیماری های عمومی همراه وقتی دردی در ستون فقرات عارض میشود بخصوص اگر این درد ، درد مزمن باشد . وقتی دردها بصورتی باشد که به اندامهای تحتانی یا فوقانی انتشار پیدا کند یعنی فرد قبلا کمر یا گردنش درد می کرده و حالا دردهایی پیدا کرده که به دست و پایش هم می زند . وجود برخی از علائم عصبی در دست و پا بسیار مهم است . مثل گزگز شدن و مور مور شدن احساس سستی در دستها و پاها همراه با درد ستون فقرات بسیار مهم است بخصوص اگر این فرد علائمش افزایش پیدا بکند . گاهی اوقات علائم آنها پنهان است . و فرد متوجه آن نمیشود ولی گاهی در حرکات ظریف خودش متوجه میشود . ممکن است تمام کارهای روزانه اش را انجام بدهد ولی نتواند دگمه هایش را بخاطر مشکل بی حسی ببندد یا خانمی بعد از مدتی کار در خانه اشیاء از دستش می افتد و این یک سستی پنهان است که خودش را این طور نشان میدهد . یکی از مواردی که باید در درهای ستون فقرات به آن توجه کرد اجابت مزاج و مسائل ادرای و مدفوعی است . اگر بروز مسائل حاد یا مزمن در عملکرد مثانه و روده به صورت اختلالات اسفنکتری در ادرار و یا مدفوع هم در همراهی درد در ستون فقرات است . دردهای شبانه هم مهم است . بخصوص اگر دردهای ستون فقرات طرف را از خواب بیدار کند . اگر کسی در تما روز درد دارد با همنی درد هم شب به خواب خواهد رفت . اما منظور ما این است که در طول رو فرد فاقد درد است واما شب بادرد شبانه از خواب برمی خیزد باید به این دردها توجه کرد . به دردهای همراه ستون فقرات هم باید توجه کرد مثل التهابی که همراه با درد ستون فقرات است . خشکی دردهای ستون فقرات هم مهم است بخصوص اگر در صبح باشد و در طول روز بهبودی پیدا بکند مهم است زیرا برخی از بیماریهای رماتیسمی و شبه رماتیسمی را نشان میدهد . وجودعلائم بیماری همراه ، وجود بیماری زمینه ای در گذشته ، وجود علائم عصبی در دست و پاها ، اختلال در راه رفتن ، بروز اختلال در حرکات مثانه و اختیار در ادرار و دردهای شبانه ستون فقرات که باید به این ها توجه کرد .

سوال – من از سال 84 دچار دیسک کمر شدم و سه ماه پیش جراحی کردم. قبل از جراحی یک طرف کمرم خیلی درد می کرد و بعد از جراحی خوب شده ام و دردی ندارم ولی پایم احساس بی حسی میکنم و شبها از بی حسی می گذرد و یک حالت سوزش دارد.البته اول عمل خیلی شدت بی حسی بیشتر بود و کم کم این بی حسی داشت خوب میشد ولی الان احساس میکنم که بهبود آن متوقف شده است . دکتر ویتامین ب یک تجویز کرده اند . دکتر گفته یا یکسال دیگر این خوب میشود ولی من نگران هستم راهنمایی بفرمایید .

پاسخ – یکی از مسائلی که بعد از دیسک دیده میشود این است که فردی که نیاز به جراحی پیدا میکند مثلا پنج سال مبتلا به این درد بوده است  مفهومش این است که دیسک شان به نقطه ای رسیده است که عصب را شدیدا تحت فشار قرارداده است . پنج سال بود که عصب ایشان تحت اصطحکاک این دیسک بوده است و ایشان بخاطر شدت درد عمل شده است یعنی ما با یک عصب ملتهبی که ناشی از یک اصطحکاک چندین ساله حسابی پرخون و پر التهاب شده است در هنگام جراحی روبرو هستیم . بنابراین دستکاری این عصب تا مدتی ایجاد بی حسی میکند و اینکه دردشان مطلقا بعد از عمل از بین رفته نشانه ی خوبی است . مفهومش این است که عصب آزاد شده است و دیگر فشاری رویش نیست در مورد بازگشت بی حسی بعد از عمل جراحی به ایشان درست گفته اند گاهی اوقات شش تا دوازد ماه طول می کشد استفاده از بعضی از داروها ممکن است تاثیراتی داشته باشد و کمک میکند که این بی حسی زودتر برگردد . ثابت شده است که انجام ورزش های منظم و فیزیوتراپی و استخر رفتن دو سه ماه بعد از جراحی در بهبودی بی حسی ها تاثیر خیلی مضاعفی دارد . علتش این است که وقتی فرد در آب راه می رود به دلایلی که وجود دارد موجب میشود که حس عمقی این فرد یا حس موقعیتی فرد تعالی پیدا کند و کمک میکند که بعد این بی حسی رو به بهبود برود و اینکه سه ماه گذشته و بی حسی ایشان خوب نشده ناامید کننده نیست . ممکن است تا پانزده ماه هم این بی حسی وجود داشته باشد و تدریجا بهتر میشود . نکته ای که باید به آن توجه کنیم اینستکه اگر بیمار ، بیمار زمینه ای در کنار دیسک کمر داشته باشد ممکن است بعد از عمل این بی حسی ها را ببینیم . مثلا در بیمارن قلبی یا دیابت دارند که نوروپاتی هستند واعصابشان دچار مشکل است و عصب محیطی شان مشکل دارد ، بعد از عمل این نوروپایت سرجایش است . به همین دلیل اگر فرد مشکوک باشد قبل از عمل جراحی با گرفتن نوارعصب از عضله وجود نوروپاتی همراه را ببینید و قبلش جراح این پیش بینی را بکند که آیا این فرد بی حسی اش مربوط به عوارض شناخته شده دیسک کمر است یا بخاطر عوامل زمینه ای است .    

چیزی که در ستون فقرات مهم است بحث پیشگیری از بروز درد در ستون فقرات است . بیش از 95 درصد دردهای ستون فقرات بخصوص در جامعه ی ایرانی دردهای مکانیک قابل پیشگیری است. بنابر اینجای نگرانی وجود ندارد جز مواردی که ما بصورت خطوط خاص ترسیم کردیم که چه دردهایی مراجعه کنند . عمده ی اصلی بروز دردهای عدم آمادگی فیزیکی در ستون فقرات است .انجام ورزش های منظم و پی گیر و همراه با مراقبت هایی که به روی ستون فقرات اعمال میشود و توصیه هایی که به    خانم های خانه دار کردم کمک خواهد کرد که از دردهای مزمن نجات پیدا کنند .از جراحی در ستون فقرات نباید هراس داشت . کمتر از نیم درصد از دردهای ستون فقرات به جراحی منجر خواهد شد که آمار بسیار پایینی است. اگر در آن نیم درصد هم پزشک معالج تشخیص داد که باید جراحی انجام بشود باید آن را انجام بدهند و اگر این کار را نکنند ممکن است مشکلاتی برایشان ایجاد بشود مثلا اگر فردی دچار مشکلات ادراری ، اختلال در حرکت دست و پا بخاطر مسائل ستون فقرات شده است اگر این جراحی را به تاخیر بیندازد هم جراحی سختتر خواهد شد و هم مطلوبیت درمان کمتر خواهد شد . به برخی از حرفهایی که در مداخلات درمان دردهای ستون فقرات گفته میشود باید دقت کرد . پزشکان باید با روش متداول کلاسیک که اثبات شده درمان را انجام بدهند .