سوال – درباره ی تاکید استخاره ائمه توضیح بدهید .
پاسخ - بحث استخاره در بین مردم بحث مهمی است بویژه در قضیه ازدواج که مشکلات زیادی را بوجود آورده است . مخصوصا استخاره های نادرست و غیر صحیح . من جلسات قبل در مورد استخاره صحبت هایی کرده بودم و عده ای با این نظرات مخالف بوده اند . من قبل از سوال مقدمه ای عرض بکنم و بعد به سوال برسم . در قضیه استخاره دو قول افراطی و تفریطی وجود دارد البته در بین علمای اهل فن و خواص . یک نظریه ، نظریه ی افراطی است که می گویند : عقل هیچ جایگاهی ندارد و با عقل سر جنگ دارند و برای جزئی ترین کارهایشان استخاره می کنند . می گویند که عقل انسان محدود است و نمی تواند خیر را به ما نشان بدهد . در ضمن مشاوره هم نمی کنند . می گویند که ما با چه کسی می خواهیم مشاوره کنیم؟ او هم انسان است و عقل او هم محدود است و در مسائل زندگی و حتی جزئی ترین مسائل ، خیلی اهل تعقل ، تفکر و مشاوره نیستند و استخاره می کنند . این یک نظر خیلی خیلی افراطی است . ما به این عزیزان عرض می کنیم خود قرآنی که شما با آن استخاره می کنید و تعقل نمی کنید ، ببینید چقدر درباره ی تعقل حرف دارد . دستور داده که تعقل و تفکر کنید . خدا دو تا پپامبر فرستاده ، یکی پیامبر برون که پیامبران هستند و یکی هم پیامبر درون که عقل ما است . لذا ما باید از این عقل هم استفاده بکنیم . نباید درعقل را بطور کامل تخته کرد . این ها از مشاوره استفاده نمی کنند و از قرآن مشاوره می گیرند یا همان استخاره می کنند ، خود قرآن می فرماید : با آنها مشاوره کن و وقتی تصمیم جدی گرفتی به خدا توکل کن و عمل کن . این نظر افراطی است . از آن طرف هم یک نظر تفریطی داریم که نقطه ی مقابل آن نظر قبلی است . آنها می گویند که نباید مطلقا استخاره کنیم . استخاره هرگز جایگاهی ندارد و خدا به ما عقل داده و استخاره یک توهم است که انسانها دارند و به این سمت کشیده شده اند . پس ما از عقل مان استفاده می کنیم و نیازی به استخاره نداریم . این دو نظر افراطی و تفریطی است . چیزی که من در برنامه عرض کردم یک نظر متعادلی است . گفتیم که ما از عقل مان استفاده می کنیم ، تعقل می کنیم ، مشاوره می کنیم ، از اهل فن استفاده می کنیم و جلو می رویم و مسیر را طی می کنیم و نهایتا اگر رسیدیم به اینکه عقل ما دیگر کارایی ندارد ، مشاوران هم درماندند و ما سر دو راهی رسیده ایم ، اینجا از خداوند طلب خیر می کنیم یعنی همان استخاره می کنیم . اگر به آرای اندیشمندان دین از جمله آقای علامه طباطبایی و امام خمینی مراجعه بکنید و کتا بهای آنان را ببینید ، می بینید که این ها هم به سوی نظر متعادل رفته اند و با آن دو نظریه افراطی و تفریطی مقابله کرده اند . حالا چرا مردم ما جزء گروه اول هستند ؟ علتش تاکید اولیاء الهی بر استخاره است . امامان معصوم ما خیلی به استخاره تاکید کرده اند . امام صادق (ع) از قول خدای متعال می فرماید : من از شقاوت بنده ام تعجب میکنم که کارهایش را انجام می دهد ولی استخاره نمی کند . حضرت امیر می فرماید : وقتی که ما بدستور پیامبر عازم یمن بودیم ، یکی از سفارش های پیامبر این بود که ای علی ، در این سفر دائم استخاره می کنی و استخاره را ترک نمی کنی و فرمودند که کسی که استخاره می کند هرگز سرگردان نمی شود و هر کس که مشاوره کند ، پشیمان نمی شود . پس اینکه مردم ما در بیشتر کارها استخاره می کنند بخاطر تاکید اولیاء الهی است . حالا به سوال شما می رسیم . بله اولیاء الهی تاکید کرده اند ولی کدام استخاره ؟ تلقی خیلی از عزیزان این است که منظور ائمه از استخاره همان استخاره با قرآن ، تسبیح و کاغذ ( ذات الرقاء ) که خیلی هم رایج بوده است ، می باشد ولی این طور نیست . منظور از استخاره همان طلب خیر کردن است . معنی استخاره از باب استفعال یعنی طلب خیر کردن و این منظور اولیاء الهی بوده است . آنها می گفتند که شما در همه ی امور از خدا طلب خیر کنید نه فقط در اموری که حیران هستید . حالا زمانی که انسان سردرگم و حیران است ، یک دستوراتی هم داده اند که وضو می گیرید ، دو رکعت نماز می خوانید ، می نشینید و این دعا را می خوانید . یکی از دعاها از امام باقر (ع) است . در کتاب وسایل الشیعه جلد هشت صفحه ی 75 که طولانی است و دعای امام سجاد (ع) در صحیفه ی سجادیه دعای 33 است که آن طولانی تر است و هر دوی این دعاها از خدا می خواهند که ما را از شک و سرگردانی در بیاورد تا بتوانیم تصمیمی بگیریم . حالا بعید هم نیست که ممکن است چون این استخاره با تسبیح و قرآن آسانتر و راحت تر از این طلب خیر کردن است بیشتر متداول شده است . مثلا امام صادق (ع) فرمودند که می خواهی استخاره کنی و سردر گمی خودت را از بین ببری ، دو رکعت نماز بخوان و از خدا طلب خیر بکن . هیچ مسلمانی نیست که از خدا طلب خیر بکند و خدا خیر را به او نشان ندهد . در این استخاره باید صد بار یک دعای طولانی را بخوانی . امام می فرماید : خدایا من تو را بخاطر اینکه به پنهان و آشکارم آگاه هستی می خوانم . خدایا اگر اینکاری را که می خواهم انجام بدهم خیر من است آنرا به من بنمایان یا آنرا بر من آسان کن و اگر در این کار شر دین و دنیا و آخرت است آنرا تبدیل به خیر کن . خدایا تو می دانی و من نمی دانم تو می توانی ، من نمی توانم ، تو می خواهی و من نمی خواهم . این ترجمه ی فرازهایی از دعا است . امام سجاد (ع) می فرماید : خدایا من به علم تو استخاره می کنم آن چیزی که خیر است به من نشان بده و اگر شر است برای من قرار نده . خدایا به من شناخت بده که راه را بشناسم و راه را پیدا کم و ...حالا ممکن است بعضی ها بگویند که این سخت است . بنظر من اگر امر مهمی مثل ازدواج است ، جا دارد که ما صبر به خرج بدهیم و این کارها را بکنیم . اما از ویژگی های دین اسلام این است که برای همه ی سلیقه ها پیشنهاد دارد . برای همین قضیه رسول بزرگوار اسلام فرمودند که اگر می خواهی حیرت خود را از بین ببری ، وضو بگیر و دو رکعت نماز بخوان و صد و یک بار بگو : اَستخیرُالله برحمة . آن دعای طولانی دیگر لازم نیست حضرت امیر این را کوتاه تر کرده اند و گفته اند که صد و یک بار بگوید : استخیرُ الله . رسول اکرم به اَنَس فرمودند : هفت بار طلب خیر کن . امام صادق (ع) فرمودند که اگر مشکلت بزرگ است صد بار طلب خیر کن و اگر مشکل کوچک است ، سه بار طلب خیر کن. اسلام برای سلیقه های مختلف راه کار دارد . این استخاره دعایی را انجام میدهیم ، خدا نشان ها و قراینی می آورد ، راه را نشان می دهد ، گاهی به دل انسان می اندازد که این راه درست است . فرمودند که اگر مشاوره کرده اید و به جایی نرسیدید ، این جوری استخاره کنید و دوباره سراغ مشاوران بروید ، چه بسا خدا خیر شما را در زبان مشاوران جاری کند . امام رضا (ع) فرمودند که پدرم با غلام شان مشورت می کردند . از ایشان پرسیدند که شما با غلام خودتان مشورت می کنید ؟ ایشان فرمودند که چه بسا خیر من بر زبان این غلام جاری بشود . ما استخاره دعایی میکنیم و اگر جواب داد و راه روشن شد که چه بهتر ، و اگر جواب نگرفتیم سراغ آن استخاره ها می رویم . استخاره با قرآن و تسبیح وجود دارد و منعی برای آنها نیست . علما و در لسان روایی خیلی تاکید کرده اند که افراد خودشان استخاره کنند و به کس دیگر ندهند . علت گرایش مردم به استخاره برداشت اشتباه از روایت معصومین بوده است ولی منعی برای استخاره با قرآن نیست .