کودک را سردرگم نکنيم (قسمت اول)

1- تهديد کردن کودکان، نه تنها ما را به مقصود نمي‌رساند، بلکه معمولاً نتيجه عکس به بار‌ مي‌آورد.

با هر گونه هشدار مستقيم، احتمال اين که کودک دوباره آن کار را تکرار کند، افزايش مي‌يابد. در صورتي که به او بگوييم: اگر يک بار ديگر اين کار را تکرار کني...، کودک را به مبارزه‌جويي دعوت کرده‌ايم. در واقع شرايطي فراهم آورده‌ايم که کودک دوباره نافرمايي کند تا به خود و ديگران، جسارت خويش و نيز وجود خود را به اثبات برساند و به طريقي جلب توجه کند. بنابراين هرگز به گونه مستقيم کودک را تهديد نکنيد.

2- هرگز با رفتاري بي‌ادبانه، به کودک آداب نياموزيد! آداب اجتماعي جزو آن دسته از مهارت‌هايي است که کودک از طريق جامعه و به خصوص والدين کسب مي‌کند. متأسفانه در بسياري مواقع، والدين هنگام آموزش ادب، خودرفتاري ناپسند دارند؛ مثلاً اگر کودک فراموش کند که به بزرگتري سلام بگويد، اين بي‌ادبي است که به خاطر اين کار، در مقابل بزرگترها او را شماتت کنيم و يا بگوييم سلامت کو؟؛ ما مي‌توانيم آموزش سلام را به شيوه‌اي پسنديده انجام دهيم؛ مثلاً در مقابل او به ديگران سلام دهيم و در خلوت به کودک بگوييم: مردم خوشحال مي‌شوند که ما به آنها سلام دهيم و حال آنها را بپرسيم؛ تو نمي‌خواهي ديگران را خوشحال کني؟اگر به کودک بگوييم که او بي‌ادب است، هر نکته‌اي را که بخواهيم به وي‌ بياموزيم، بي‌فايده است. چون کودک در برابر ما جبهه مي‌گيرد و تصور مي‌کند که ذاتاً بي‌ادب است و ديگر هيچ‌گونه آموزشي بر او مفيد واقع نخواهد شد.

3- اگر کودک دروغ گفت، بهترين شيوه برخورد اين است که مستقيم و صريح به سراغ اصل مطلب برويم و سعي کنيم به او اطمينان دهيم که آماده کمک به وي هستيم؛ به اين شرط واقعيت را بگويد.

البته در اين شرايط، نخست بايد اطمينان داشته باشيم که منظور کودک، دقيقاً قلب واقعيت و دروغ بوده است؛ زيرا کودکان در سنين پايين، در بسياري موارد، خيال‌بافي‌ها و روياهاي خود را به شکلي واقعي بيان مي‌کنند، که اين مورد نبايد با دروغ‌گويي اشتباه گرفته شود. اما در سنين بالا، تغيير واقعيت مي‌تواند نشاني از دروغ باشد.

نبايد فراموش کنيم که ما والدين کودک هستيم و نه بازپرس يا مأمور انتظامي. ما در هيچ مورد حق نداريم کودکمان را سوال پيچ کنيم و موضوع دروغگويي او را تا آن حد بزرگ جلوه دهيم که کودک تصور کند راه برگشتي ندارد و به موجودي گريه و گناهکار بدل شده است. بايد صريح و بدون ترديد با دروغگويي کودک برخورد کنيم. مستقيم با او حرف بزنيم و دليل عملش را جويا شويم. در عين حال، خود را حامي او نشان دهيم تا از گفتن واقعيت دچار اضطراب نشود. مثلاً اگر متوجه شديم فرزندمان در مورد وضعيت خانواده‌اش، به دوستان يا بچه‌هاي همسايه دروغ مي‌گويد، بايد مستقيماً وارد اصل ماجرا شويم و با ملايمت به او بگوييم: شنيده‌‌ام که درباره خانواده‌ات اين حرف‌ها را زده‌‌اي. من خيلي تعجب کردم؛ چون مي‌داني که اين حرف‌ها حقيقت ندارد. دلم مي‌خواهد بدانم چرا اين کار را کرده‌اي؟ چه چيزي تو را ناراحت کرده که باعث شده دروغ بگويي؟ چه کمکي از دست من برمي‌آيد؟

متأسفانه گاهي پرسش‌هاي والدين، آن قدر تهديد‌کننده و آزاردهنده است که کودک براي فرار از اين بازپرسي و يا تنبيهي که در انتظار اوست، سعي مي‌کند با دروغ از خود دفاع کند. ايجاد فضاي امنيت و حمايت در همه حال باعث مي‌شود که کودک به پدر و مادر اطمينان کند؛ و هيچ‌گاه براي دفاع از خود، مجبور به دروغ‌گويي و يا اصرار بر دروغ خويش نشود.