حقوق والدين تأليف : حاج سيدجعفر ميرعظيمي  

از آن جا كه اصل وجود هر انساني از پدر و مادر است  و هر شخص در واقع ادامه همان پدر و مادر و از شاخه هاي آن هاست مي توان گفت در ميان پيوند هاي خويشاوندي و اعضاء خانواده هيچ كس به اندازه پدر و مادر به انسان نزديك تر نيست. همچنانكه هيچ كس به اندازه آن ها به انسان مهربانتر نيست بنابراين ارزش و احترام آن ها از همه خويشاوندان بالاتر است زيرا كه آن ها حق حيات بر گردن فرزندان دارند. و آن ها هستندكه در آن دوران ضعف و بيچارگي كه كودك دارد بطوري كه حتي نمي تواند مگس را هم از خودش براند و نمي تواند غذا را چگونه و از كجا تهيه كند و نمي تواند خود را از گرما و سرما و از خطرات گوناگون كه او را تهديد مي كند حفظ نمايد آري در اين دوران بيچارگي و ضعف و احتياج اين پدر ومادر است كه با مهرباني هرچه تمامتر و با علاقه فراوان از اين موجود ضعيف مراقبت مي كند و همه چيز خود را فداي او مي سازند و پروانه وار دور او مي گردند وشيره جانشان را سخاوتمندانه به او مي بخشند تا او به تدريج رشد كند و بتواند روي پاي خود بايستد . بنابراين نقش حياتي و بسيار ارزشمند پدر و مادر در رشد فرزند بر كسي پوشيده نيست و فرزندان كه در اثر زحمت هاي طاقت فرساي والدين خود بزرگ مي شوند و به جائي مي رسند لازم است كه زحمت ها و مشقت ها و بي خوابي ها و بدبختي هائي كه پدر و مادر براي بزرگ شدن او تحمل نموده اند فراموش نكنند و ارزش ومقام پدر و مادر را بشناسند و بدانند كه وجود آن ها پس از خدا از وجود پدر ومادر است . در دين مقدس اسلام اهميت فوق العاده اي به والدين داده شده و پيشوايان اسلام توصيه ها و سفارش هاي فراواني در اين زمينه دارند .

در اينجا اجمالاً يادآور مي شويم كه اسلام آن چنان به اين مسئله اهميت داده است كه حتي مي گويد كسي كه درباره پدر و مادر خويش بدي كند و به اصطلاح عاق والدين باشد نماز و روزه و عبادات او مورد قبول خداوند متعال نخواهد بود و از همين جا به اهميت موضوع پي مي بريم. و نيز اهميت خاصي كه اسلام به پدر ومادر قائل است از اينجا معلوم مي شود كه توصيه شده كه فرزندان پدر و مادر خود را زيارت كنند چه در حال حيات و چه پس از مرگ آن ها .

اگر والدين زنده اند و فرزند به عللي از آن ها دور است بايد به قدر وسع هر روز به زيارت آنان برود و اگر مرده اند به زيارت قبرشان بروند حضرت علي(ع) فرمود: مردگان خود را زيارت كنيد كه به زيارت شما شادي مي شوند و در حديث است هركس زيارت كند قبر پدر و مادر را در روز جمعه يا شب آن يا قبر يكي از پدر و مادر را برايش حج نيكوئي نوشته شود.

اثر مادر در فرزند

شخصيت هاي بزرگ جهان عمده موفقيت خود را مرهون مادراني هستند كه به وظائف خطير خود قيام كردند و در ساختمان آنان نقش اساسي و بزرگ را ايفا نموده اند. نابغه بزرگ اسلام مرحوم حاج شيخ مرتضي انصاري در مرگ مادر بزرگوارش بهشت گريه مي كرد و كنار جنازه او زانو زده بود و اشك تأثر مي ريخت. يكي از شاگردان فاضلش به عنوان تسليت و دلجوئي او گفت شما با اين مقام علمي شايسته نيست براي درگذشت پيرزني اينطور اشك بريزيد و بي تابي كنيد آن مورد بزرگ سر بر داشت و گفت گويا شما هنوز به مقام ارجمند مادر واقف نيستيد تربيت صحيح و زحمات فراوان اين مادر مرا به اين مقام رسانيد و تربيت اوليه او زمينه را براي ترقي من و رسيدن به اين مقام شامخ علمي و عملي فراهم كرد. اين نمونه از اثر نفوذ شخصيت مادر روي فرزند بود بسيارند دانشمنداني كه عامل مهم ترقي آن ها تنها زحمات و كوششهاي مادر بوده است.

احترام پدر و مادر در منطق قرآن و اسلام :

گرچه عواطف انساني و مسأله حق شناسي به تنهائي براي رعايت احترام در برابر والدين كافي است . ولي از آن جا كه اسلام حتي در مسائلي كه هم عقل در آن استقلال كامل دارد و هم عاطفه آن را به وضوح در مي يابد سكوت روا نمي دارد بلكه به عنوان تأكيد در اينگونه موارد هم دستورات لازم را صادر مي كند و در مورد احترام والدين آنقدر تأكيد كرده است كه در كمتر مسئله اي ديده مي شود به عنوان نمونه به چند قسمت اشاره مي كنيم:

الف) در چهار سوره از قرآن مجيد كسي به والدين بلافاصله بعد از مسأله توحيد قرار گرفته است . اين همرديف بودن دو مساله بيانگر اين است كه اسلام تا چه حد براي پدر و مادر احترام قائل است. اهميت اين موضوع تا آن پايه است كه هم قرآن مجيد و هم روايات اهل بيت عصمت و طهارت (ع) صريحاً توصيه مي كند كه حتي اگر پدر ومادر كافرباشند رعايت احترامشان لازم است . با اينكه جهاد يكي از مهمترين برنامه هاي اسلامي است مادام كه جنبه عيني پيدا نكند. يعني داوطلب به قدر كافي باشد بدون در خدمت پدر و مادر از آن مهمتر است و اگر موجب ناراحتي آن ها بشود جايز نيست.

احترام پدر و مادر

در اين آيه شريفه خداوند متعال به زحمات فوق العاده مادر اشاره كرده مي فرمايد: مادرش او را حمل كرد درحالي كه هر روز ضعف و سستي تازه اي بر ضعف او افزوده مي شد اين مساله از نظر علمي ثابت شده و تجربه نيز نشان داده كه مادران در دوران بارداري گرفتار وهن و سيتي مي شوند و چرا كه شيره جان و مغز استخوانشان را به پرورش جنين خود اختصاص مي دهند و از تمام مواد حياتي وجود خود بهترينش را تقديم او مي دارند.

به همين دليل مادران در دوران بارداري گرفتار كمبود انواع ويتامينها مي شوند كه اگر جبران نگردد ناراحتي هائي در آن ها به وجود مي آورد حتي اين مطلب در دوران رضاع و شيردادن نيز ادامه مي يابد . چرا كه شير شيره جان مادر است لذا به دنبال آن مي افزايد پايان دوران شيرخوارگي او دو سال است . البته منظوردوران كامل شير خوارگي اين 33 ماه دوران حمل و دوران شيرخوارگي بزرگترين فداكاري را هم از نظر روحي و عاطفي و هم از نظر جسمي و هم از جهت خدمات در مورد فرزندش انجام مي دهد. جالب اينكه در آغاز توصيه درباره هودو مي كند ولي به هنگام بيان زحمات و خدمات تكيه روي زحمات مادر مي نمايد تا انسان را متوجه ايثارگري و حق عظيم او سازد سپس مي گويد : توصيه كردم كه هم شكر مرا بجا آورد كه خالق و منعم اصلي توام و چنين پدر و مادر مهرباني به تو داده ام و هم شكر پدر و مادرت را كه واسطه اين فيض و عهده دار انتقال نعمتهاي من به تو مي باشند.