موضوعات اصلي
بررسی اثر مقادیر پلیمر سوپرجاذب روی رشد، عملکود اجزاء عملکرد و گره زایی سویا تحت شرایط تش خشکی
ایرج اله دادی فیروزه یزداناني غلام عباس اکبری ، سیدمحمودرضا بهبهانی
ا- استادیار پردیس آب وابو ریحان ء دانشگاه تهران
2- دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت پر دیس آب وابو ریحان ء دانشگاه تهران ء دانشگاه
صندوق پستی 4117 گروه زراعت و اصلاح نباتات ء دکتر ایرج اله دادی
در کشور ایران نزولات جوی ناکافی و کمبود شدد منآبع آب از مهمترین معضلات رشد و تولید محصول در گیاهان زراعی به شمار می رود. بنابراین بررسی راهکارهای مقآبله با تنش خشکی از اهم تحقیقات می باشد. از راههای جبران کمبود آب خصوصأ در زمان رشد می توان به استفاده از روشهای آبیاری با راندمان بالا، بهبود خصوصیات فیزیکی خاک و کاربرد برخی مواد اصلاح کننده نظیر پلیمرهای سوپر جاذب اشدره.نمود. پلیمرهای سوپر جاذب می توانندبا جذب مقإدیر قآبل ملاحظه آب و افزایش قد رت نگهداری آب در خاک، آن را به مرور در اختیار ریشه گیاه قرار دهند. برای تعیین تاثیر کاربرد مقادیر پلیمرسوپرجاذب در کاهش اثرات تنش خشکی، تحقیقی در منطقه نیمه خشک دشت ورامین و روی گیاه سویا تحت شرایط مزرعه ای و گلخانه ای به مورد اجرا درآمد. در آزمایش مزرعه ای مقادیر: صفر،
75
،
150
و
225
کیلوگرم سوپر جاذب در هکتدر به همراه فواصل آبیاری:
6
،
8
و
10
روز، روی عملکردی اجزا، عملکرد و برخی شاخمهای فیزدبولوژیکی سویا بررسی شد. همچنین در آزمایشی گلخانه ای، مقادیر: صفر،
175
1150
و
2125
گرم سوپرجاذب در کیلوگرم خاک به همراه دور آبیاری:
3
،
5
و
7
روز روی گره زایي (تعداد و وزن خشگ گره) ریشه ها ی سویا و نیز رشد اندام هوایی گياه مورد توجه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشتردر عملکرد و اجزاء عملکرد سویا با اعمال آبیاری کافی ( دور آبیاری
6
روز نیز کاربرد بالاترین مقداردر پليیمر سوپر 225 گيلوگرم در هكتار بدست امد برخي صفات نظير تعداد غلاف در شاخه هاي فرعي و اصلي درصد روغن دانه و وزن خشك كره روي ريشه سويآبا كاربرد 150 كيلو سوپرجاذب در هكتار بهترين عكس العمل را نشان داد از سوي ديگربااعمال بالاترين سطح تنش خشكي ويا عده كاربرد پليمر سوپر جاذب كمترين عملكرد و اجزا عملكرد گياه سويا بدست آمد همچنين نتايج آزمايش گلخانه اي مويد اثر مثبت كاربرد مقادیر بالای پلیمرسوپرجاذب (
50
(ا و
125
) گرم سوپر جاذب در کیلوگرم خاک) در افزایش تعداد گرهای روی ریشه سویا بود
مقدمه
در کشور ایران اقلیم خشگ و نیمه خشگ اغلب مناطق را تحت تاثیر قردر داده و خصوصآ خشكسالی های اخير بر مشکل کم.بی افزود است. هر یک از گیاهان بطور اعم و گیاهان زراعی بطور اخص ددرای حداقل نیاز آب ی برای رشد و تولید عمگرد مطلوب حتی تحت شرایط گلخانه ای می باشند. در صورتگه حداقل نیازآب ی بنا پهدلايلي نتواند فراهم شود گیاه مواجه با تنش خشگی شده و در صورت مصادف شدن تنش مزبور با مراحل رشدی حساس به کمبود آب نظیر جوانه زنی بذر ومرحله کلدهی می تواند صد مات جبران ناپدیری به محصول ودرد اید. برخی مواد نظیر: بقایای گیاهی»
کود دامی» کود کمپوست و هید روژل های پلیمری سوپر جاذب می توانند مقادیر متفاوتی آب در خود
ذخیره نموده و قآب لیت نگهددري و ذخیره سازی آب را در خاک افزایش دهند. آب ذخیره شده در این مواد در مواقع کم آبی در خاک ازاد شده و مورد استفاده ریشه گیاه قردر مي گيرد
(چاتسوپلوس و همگدران ء 2000
20
). پلیمرهای سوپر جاذب قأدرند به میزان
00
.-
200
میلی لیتر ا
ب به ازای هر گرم وزن خشگ پلیمر در خود ذخیره نمایند (بومن و ایو انس ء
1991
). پلیمرهای سوپر جاذب موجب جذب سریع و به مقددر قآبل ملاحظه آب در ساختمان خود می شوند. تحقیقات انجام شد ه روی
تاثیر پلیمرهای سوپر جاذب در خاک و تحت شرایط کم آبی روی برخی گیاهان موفقیت آمیز بوده و این به دلیل مناسب بودن نسبی قیمت این مواد در برخی کشورها، سهولت ساخت و مصرف طيف وسیع کاربرد انهاميباشد. استفاده از یلیمرهای سویرجاذب به سالها قبل باز مي گردد. استفاده از پلیمرهای سوپرجاذب در تصفیه آب اشامید نی و فاضلآب های صنایع غذا یی و نساجی و استخراج معادن گزدرش گردید ه است (بدر ونیگ ء
1993
؟ درزولگ ء
1993
). این مواد همچنین در پزشکی و در ترکیب ددروها یی که نیاز به کنترل آز ادسازی مواد مؤثره ددرند به کدر می رود (پاپس»
1987
؟ اند ی و همکدران ء 6
199
). ازمودرد دیگر کاربرد انها می توان به استفاده بعنوان کاتالیزور در برخی واکنش هادر ترکیب رزینهای تبادل کننده پونها و در اطفاء حریق اشدره نمود (لیوه
1999
).
در کشاورزی از پلیمرهای سوپر جاذب بعنوان یک ماده افزودنی به خاک ء بعنوان مخزن عناصر غذا یی و نیز بعنوان آبر جاذب آب در خاک استفاده می شود. خواص اين مواد وابسته به عوامل زیادي از جمله خصوصیات ترکیبی و شیمیایی انها» بافت خاک، کونه گیاهی و نیز فاکتورهای محیطی، می باشد. پلیمرهای سوپر جاذب از نوع پلی اکریل أمید جزو این دسته مو اد بوده که بعنوان جاذب آب در افزایش ظرفیت نگهددري و جذب آب در خاک مورد استفاده قردر می گیرند و این خصوصيت براي مقآبله با شرایط کم آبی و کاهش اثرات سوء تنش خشکی در گیاهان زراعی اهمیت بسزایی ددرد. (چاتسوپلوس ر همگدران ء
2000
). سرعت تجزیه بیولوژیکی پلیمرهای سوپر جاذب در خاک به آبعاد خاگدانه و میزان مواد الی بستگی دارد. همچنین با کاهش اکسیژن خاک و در نتیجه کاهش فعالیت باکتریها سرعت تجزیه بیولوژگی پلیمرهای سوپر جاذب نیز کاهش می یآبد (امگو و اگسائل رء ). ماند گدری پلیمرهای سوپر جاذب از
2
سال در خاکهای درشت بافت تا
3
سال در خاکهای ریز بافت است (وودهوس و جانسون ء
1991
). پلیمرهای سوپرجاذب بر میزان نفوذ آب در خاک وزن مخصوص ظاهری و ساختمان خاک(هلیا و لتی ء ~
19
) و نیز میزان تبخیر از سطح خاک(تیل و اهدی،
1981
) تاثیر می گذدرند. هد فی اصلی از افزودن پلیمرهای سوپر جاذب به خاک ء بالا بردن ظرفیت نگهداری آب در خاک است. هاترمن و همگدران (
1999
) گزدرشی کردند که افزودن پلیمرهای سوپر جاذب به گ خاک شنی موجب افزایش ظرفیت نگهداری آب می گردد. گنجی خرم دل (
8
1378
) تاثیر مقادیر صفر0.5 0.1 0.2 0.3 درصد وزنی پلیمرهای سوپر جاذب را روی برخی خصوصیات فیزیگی خاک از قبیل ظرفیت نگهداری آب ء تخلخل و ضریب آبگذری در در نوعبافت خاک لومی و لومی شنی بررمی نمود. نتایج نشان داد که در خاک لومی مآبین درصد های مختلف پلیمر سوپر جاذب< مقددر
013
درصد وزنی ملمو بیشترین تاثیر را روی افزایش تخلخل کل خاک دامثیت. در خاک لومی شنی ء مقادیر
012
و
13
» درصد وزنی پلیمر بیشترین تاثیر را روی افزایش تخلفی کل ددرا بودند. با افزایش کاربرد مقادیر پلیمرء ظرفیت نگهداری رطوبت در خاکهای مورد آزمایش افزایش یافت. این افزایش در خاک لوم شنی بیشتر بود. سیلبربوش و .همگدران (
1993
) گزدرش کردند که پلیمر
98
~
5
~
92
~ بعنوان یک پلی اکریل.مید جاذب آب ددرای قآب لیت افزایش ظرفیت نگهداری لآب در شنهای روان می باثمد. با استفاده از این مزیت می توان یک میستم آبیاری پر خرج را با یک میستم معمولی آبیاری بدرانی جایگزین نمود.
کاربرد پلیمرهای سوپر جاذب در خاک موجب کاهش وزن مخصوص ظاهری خاک می گردد (ال-هدربی و همگدران»
1999
با. آم زام (
1980
) طی آزمایشی مشاهد ه کرد که پلیمرهای سوپرجاذب وزن مخصوص ظاهری خاک شنی را از1.616 به 1.585 و وزن مخصوص ظاهری خاك شنی رسی را 1.331 به 1.203 كاهش دادند.پلیمرهای سوپر جاذب در خاک وزن مخصوص ظاهری خاک تا
12
ذرصد افزایش می دهد (ال محدربی،
1999
). یکی از راههای افزایش قآبلیت ثبات خاکدانه ها و جلو کیری از تشكیل سله، ممانعت از ایجاد ووانآب در مزرعه و كاهش فرسایش خاك استفاده از پلیمرهاي سوپر جاذب در خاک مي باشد( بن هور و همكدران 1989 دريافتند كه كاربرد1كيلوگرم پليمر سوپر جاذب در آبیاری شیدری ء میزان فرسایش فدروها را تا
99
درصد کاهش داد. در برخی شرایط
پلیمرهای
سوپر
جاذب
بعنوان
عامل
آ
زاد
كننده کود
در
ماتر
يكس
خاک
مورد
استفاده
قردر
می
گ
یرند
(ماگلسن ء
1997
). بدین صورت که این پلیمر عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان را جذب نموده و به مرور آنها را آزاد و در اختیدر گیاه قردر می دهد و بدین ترتیب مانع از آبشویی این عناصر می گردد.وانک وهنگدران (
1989
) آب حاصل از آب شو یی خاک حاوی پلیمر سوپر جاذب را مورد بررسی قردر داده و مشاهده کردند كه این آب از پایئنی برخورددر است و علت آن را جذب و نگهددري کودها و نمكهای اضافه شده به ماتر يس خاک توسط پلیمر سوپر جاذب ذکر کردند. آبرا هام و پیلای 1995 گزدرش کردند که کاربرد پلیمرهای سوپر جاذب در خاک میزان آب شویی امونیوم را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. بنآبراین با توجه به خصوصیات مثبت و عدیده پلیمرهای سوپر جاذب، اهداف این تحقیق به صورت زیر انتخآب کردند:
1 - بررسی کاربرد مقادیر پلیمر سوپر جاذب روی عملکرد سویا،
2- تعیین بهترین میزان کاربرد پلیمرسوپرجاذب تحت مئرایط تنش خشکی
-
دوشنبه 2 آذر 1388
7:02 AM
نظرات(0)
- اثرات مخرب بر روی خاک: در زمان خشکسالی اثرات مخرب خاص بر اکوسیستم های طبیعی شامل پدیده بیابان زایی در اثر فرسایش و بادی، فرسایش خاک، خاک زدایی و تغییرات مواد معدنی خاک اتفاق می افتد.
- اثرات مخرب بر روی مرتع: در زمان خشکسالی گرایش مرتع منفی بوده و با افزایش بیماری های گیاهی و شیوع آفات، توازن منفی رشد و نمو گیاهان پر کیفیت علوفه ای، باعث از بین رفتن بیشتر مرتع و فرسایش آن می شود.
- اثرات مخرب بر روی منابع آب: در زمان خشکسالی نه تنها کاهش منابع آبی وجود دارد، بلکه به دلیل افت سطح آبهای زیرزمینی باعث مشکلات استحصال آب می گردد و این در حالی است که خشکسالی باعث رشد و نمو باکتریها و انگل ها در آب گردیده و مواد معدنی و املاح مضر در آنها افزایش یافته است.
- اثرات مخرب بر روی مسائل اقتصادی و اجتماعی: در زمان خشکسالی کاهش تولیدات اتفاق می افتد و در نتیجه بروز مشکلات اقتصادی دامداران اجتناب ناپذیر بوده و حتی طبعات ناشی از این مشکل اقتصادی که شامل مهاجرت و خالی گذاشتن قطب های تولیدی، نگهداری بیش از حد دام جهت ترمیم گله و غیره باعث افزایش مشکلات می شود.
راه کارهای اجرایی
در رابطه با جلوگیری از اثرات مخرب بر روی اکوسیستم های طبیعی می بایستی روش های مبارزه با فرسایش خاک و آب توسط ارگانهای ذیربط به دامداران و مرتع داران آموزش داده شود و طرح های لازم دولتی پیشنهاد و اجرا گردد.
به منظور جلوگیری از اثرات مخرب بر روی مرتع می بایستی روش های مبارزه با سیر قهقرایی مرتع توسط ارگان های ذیربط به دامداران و مرتع داران آموزش داده شود. معرفی و تشویق به کاشت گیاهان بوته ای و مقاوم جدید به مرتع و عملیات آبخیزداری با لحاظ کیفیت علوفه گیاهان از راهکارهای مناسب اجرایی می باشد.
در رابطه با کاهش اثرات مخرب اقتصادی و اجتماعی انجام عملیات زیر ضروری است:
- واگذاری یارانه خشکسالی به دامداران جهت تداوم زندگی مناسب
- واگذاری یارانه خسارت های پرداخت نشده
- پرداخت یارانه علوفه پس از خشکسالی به منظور تقویت بنیه مالی دامداران
- ایجاد انگیزه و حمایت های مالی جهت نگهداری دام های سنگین به جای دام های سبک با مدیریت صنعتی
- ایجاد تشکل های دامداری و حمایت های لازمه
اجرای طرح های ملی در مناطق تهدید شده با بهره گیری از تجربیات کسب شده به منظور اصلاح نظام بهره برداری و روش مدیریت، مثل استفاده از تجربیات طرح تعادل دام و مرتع که می توان با مدیریت بهتر و رفع نقص های آن به نحو احسن از آن بهره گیری کرد.
مدیریت گله
مدیریت تناوبی بهترین راه تامین علوفه در زمان خشکسالی است تقسیمات و تبدیلات میزان موجودی در زمان خشکسالی:
· 1. بهینه سازی عملکرد حیوانات
· 2. کاهش کامل و قیمت غذای زمستانه
· 3. به حداقل رساندن تلفات علوفه
· 4. افزایش میزان بازسازی مراتع و علفزارها بندبال بروز خشکسالی
به محض اینکه کمبود یا جابه جایی در میزان علوفه اش رخ دهد قابل پیش بینی است زیرا بازار ها ازابتدای شروع خشکسالی اقدام به ذخیره علوفه کرده بودند اگر کمبود در میزان علوفه وجود داشته باشد هزینه های اضافی از جمله (خوراک - کارگر- و...9 ) یا حمل گاو به منطقه ای دیگر با میزان خوراک و علوفه بیشتر به آن افزوده میشود اگر محاسبه هایتان نشان دهد که این خرج و مخارج به طور نامعقولی بالاست تولید کننده گوساله ها راازشیر میگیرد ویا در موارد احتیاط هم قسمتی با تمام گله را میفروشد شیوه های بیان شه در زیر میتواند کمک تا حداقل ضرر ممکن از گله داری حاصل شود:
· 1. زود از شیر گرفتن میتواند میزان علوفه پایه را افزایش دهد : اغلب گاوها ، مشغول شیر دادن به گوساله هستند در یک وضعیت به بازدهی انرژی میرسیم تا زمانیکه این دوران تمام شود وضعیت آنها برای یک دوره بلند مدت بهتر میشود و یا ساکن باقی میماند با بهبود وضعیت گاو الزامات غذای غذای آن در زمستان کاهش یافته و پتانسیل حاملگی مجدد آن در سال بهتر میشود معمولا از شیر گرفتن زودتر گوساله ها و تغذیه آنها بصورت جداگانه اقتصادی تر است معمولا گرفتن گوساله ها از شیردرمیانه سپتامبر بهتر از اواسط اکتبراست چون میتواند به مقدار قابل توجهی در بهبود وضع گاوها کمک میکند حتی ممکن است ازشیر گرفتن گوساله ها در سن 40تا80 روزگی بامدیریت خوب و صحیح مواد غذایی مناسب است . هزینه تغذیه گوساله ای از شیرگرفته شده میتواند بالا باشد بدلیل احتیاجات آنها به غذایی با کیفیت بالاتر. در نبراسکا یک نمونه میدریت از شیر گرفتن گوساله ا توسط دفتر محلی تعاونی آنجا صورت گرفته است.
· 2. انجام عملیات سنگین جداسازی دام ویخزایی آنهااز گاوهای قدیمیتر
· 3. انتقال از علفزارهای سال گذشته: انتقال دام برروی مراتع بصورت تناوبی در مراتعی که با کمبود علوفه روبرو شده اند و پیش بینی درست دراین موردنباید دام را درمدت زیادی درمراتعی که باخوراک اضافه اداره میشوند نگه داریم مگر اینکه توجیه اقتصادی روشن داشته باشیم برای انجام اینکار برای دام باید همیشه مقدار غذا به صورت ذخیره ای داشته باشیم تا بااستفاده از آن حداقل خسارت به مرتع برسد
· 4. توجه به کاهش تولید گوساله ای جایگزین برای سال بعد ، همیشه نیازهای غذایی برای تلیسه های جایگزین شونده در فصل زمستان گذرانی بید مورد توجه باشد مگر اینکه سن متوسط در میان گاوها بالا باشد دراین صورت برای داشتن تعداد زیادی گاو کم کردن جانشین تولید گوساله ماده برای یک تا دو سال ضروری است که این اقدام در ارائه عملکرد تجاری اهمیت دارد
· 5. پیش بینی ترقی قیمت ممکن است در انواع دیگر گاوها ممکن باشد در این فصل تولید مثل آنها حائز اهمیت است این امر که بخوبی بتوان شرایط افزایش قیمت را پیش بینی کرد در طول فصل تولید مثلی مهم و به کار برده میشود
· 6. نگه داری 1 درصد از دام های گله که به آسانی قابل عرضه در بازار هستند از قبیل دام های یکساله یا دام های جوان بهترین انعطاف پذیری کسب شده زمانی دیده شده که نیازهای علوفه ای گله برابر60 تا 70% مجموع حیوانات در ماه در دسترس باشد ازمنابع مرتعی و چراگاهی مقدار علوفه مورد نیاز در دورهای 12 ماه تامین میشود
کمک کردن به توسعه وتوازن میان علوفه مراتع در دوره های سالیانه برنامه هایی از سرویس حفاظت خاک آمریکا و خدمات جنگل داری و توسعه تعاونی است . برنامه گیاهان آنالیز آنها در طول سال یک برنامه هدایت شده است که در بند نبراسکا توسط توسعه تعاونی ها درحال اجراست این کتاب شامل توضیحاتی در مورد مبانی نحوه مدیریت کردن برای برآورد میزان درصد ذخیره در گذشته و مدیریت میزان چرای دام درآینده و در طی خشکسالی ها که فاکتوری است از میزان رویش پوشش های گیاهی مراتع و عکس العمل آنها به خشکی است.
میدرها تصورکنندهیچ افزایشی در میزان دامهایشان صورت نگرفته برا اینکه هیچ افزایشی در تعداد دام هایشان صورت نگرفته مقدار علوفه مصرفی در چراگاه برروی سایز حیوان وتعداد حیوان و تعداد روزهای چرا تاثیر گذاشته و وابسته است اندازه متوسط گاوها و گوساله ها و حیوانات یکساله بعد از 10سال باافزایش روبه رو بوده است که از 10 تا40 سال افزایش میزان میانگین وزن حیوانات راشاهد بودیم. در میزان گله توجه نکردن به افزایش دام ها میتواند به چرای بیش از حد و همچنین کاهش قدرت گیاه در ترمیم خود قبل از خشکی منجرشود همه تولید کنندگان دامی احتیاج دارند باارزیابی وضعیت بحرانی و وزن حیوانات بدانند که چه موقع یک واحد دامی مناسب میتواند در یک شرایط سخت همچنان کار کند و راهکارهای زیر به ازای هر 100ib وزن بدن گوشت گاو برابر 0.1 در صد au که بی توجهی به ذخیره سازی میتواند در عملکرد حیوان تاثیر کاهشی گذاشته و به منبع علوف خسارت بزند .
-
دوشنبه 2 آذر 1388
6:33 AM
نظرات(0)
عموما ً خشکسالی به این صورت تعریف شده که یک مدت زمان طولانی که بارش سالانه کمتر از 75 درصد میانگین باشد. بر اساس این تعریف، خشکسالی در حد 21% از بارش سالانه در دشتهای وسیع شمالی در سال 1940 اتفاق افتاد ( Holechek et at. 1989). توزیع ضعیف بارش در یک سال یا کمتر از میانگین بارش در سالهای پی در پی هم می تواند سبب خشکسالی شود.
خشکسالی یک عامل اصلی در مرتعداری است. در یک سال معین، پوشش گیاهی مرتع یا در فاز ترمیم یا تحت تاثیر خشکسالی ست. خشکسالی باعث تاثیرات بلند مدت میشود در حالی که ترمیم و بهبودی یک پروسه طولانی ست. راهبردهای مدیریت باید با فرصتهایی توان و انرژی گیاهان را برقرار یا بهبود ببخشد.
سرعت ذخیره سازی ابزار بسیار مهمی برای مدیریت چرا، بویژه تحت شرایط خشکسالی است. در این مورد هیچ روشی برای جبران چرای بیش از حد نیست. سرعتهای ذخیره سازی چراگاه های منحصر به فرد باید مبنی بر هدف سطوحی از بین بردن برگ گیاهان برای گونه های کلیدی باشد. بطوریکه شرایط مرتع تاثیرات نسبی کاهش خشکسالی را افزایش میدهد. موثرترین مدیریت خشکسالی آمادگی در سالهای قبل از خشکسالی ست. بهترین زمان برای تدارک حالاست.
همواره خشکسالی یک خسارت برای صنعت دام مراتع بویژه برای دامدارانی که در دوره تر سالی پیش بینی لازم را انجام ندهند خواهد بود. لازم است دامداران در سالهای خوب در سطوح میانگین بالایی از علوفه تولید شده سرمایه گذاری کنند، اما تنظیمات بموقع باید با بالانس نیازهای دام با علوفه دسترس پذیر و منابع غذایی هنگامی که خشکسالی رخ می دهد همراه باشد. انعطاف پذیری در مدیریت برای بقا لازم است. اهداف بنیادی مدیریت خشکسالی عبارتند از: 1- کاهش خسارت به منابع مرتع در خلال و بعد از خشکسالی. 2- کاهش خسارت مالی . دامدارانی که به این اهداف عمل می کنند ، سریا ً می توانند بر علوفه اضافی در سالهای خوب سرمایه گذاری کنند. هنگامی که دامداران به موقع تصمیم بگیرند،خسارت به علوفه و منابع زمین کاهش می یابد و سود ( درآمد ) بالقوه افزایش می یابد. دامداران می توانند اطلاعات قابل توجهی در طی خشکسالی های گذشته بدست آورده و از آن استفاده کنند. روش های بیشماری که برای گسترش مدیریت خشکسالی بکار می روند، مضوع بحث در این مقاله است. تصمیمات حساس می تواند پیشگیری کند با بررسی به موقع راه ها و اجرای درست طرحهای مدیریت خشکسالی. موفقیت روی مشاهده نمودن خشکسالی بعنوان رویداد طبیعی از محیط تولید دام مرتع، نه بعنوان یک رویداد فاجعه آمیز وابسته می باشد.
منظر تاریخی
غیر قابل پیش بینی بودن دوره بازگشت خشکسالی یک عامل عمده محدودیت استفاده و گسترش منابع در دشتهای بزرگ است (Schumacher 1974 ). سیکلهای ترسالی و خشکسالی اثر بزرگی بر قیمتهای زمین، جمعیت و برنامه های دولتی در دشتهای بزرگ داشته است. در سال 1890 خشکسالیها سبب مهاجرت از منطقه ی درگیر شد. مهاجرت از مناطق تحت تاثیر خشکسالی های اخیر با مداخله برنامه های دولت در جهت کاهش ضربه اقتصادی خشکسالی محدود شده است.
اداره نظارت بر کشاورزی (AAA)، سرویس حفاظت خاک ( SCS )، کیفیت نواحی حفاظت خاک در خلال سال 1930 تاسیس شد. قطعات زمین نیمه حاشیه ای در نظر گرفته شده برای کشت توسط دولت فدرال خریداری شد به ماندن در علفزار یا دوباره تخم افشاندن به علفزار. این زمین ها توسط خدمات جنگل U Sاز سال 1954 به عنوان چمنزارهای ملی اداره شد. تصویب قانون برنامه بانک خاک و برنامه حفظ منابع طبیعی دشتهای بزرگ در خلال خشکسالی 1950 مورد پذیرش واقع شد. این برنامه ها به حل مسائل ناشی از خشکسالی و کشت زمین نامناسب برای تولید محصول کمک کردند.
در طی دوره های نیک بینی مابین خشکسالی، بیشتر مردم متقاعد شدند که آب و هوا دگرگون شده و بایستی بهتر شود. در روزهای نخست، مروجان و سخنرانان زمین برای خط راه آهن ادعا کردند که بارندگی از شخم زمین پیروی می کند. اگرچه این مفهوم اساس علمی نداشت، اسطوره برای سالها پافشاری کرد. در طی دوره های ترسالی یا دوره های مطلوب، قیمتهای کالا، ارزشهای زمین افزایش می یابند و مرتع اضافی شکسته شده و مورد کشت واقع می شوند. برای مثال، از 1974 تا 1977 تقریباً 000,690 جریب از مراتع در جنوب Dakota برای تولید محصول شخم زده شدند.
خشکسالیها در دشتهای بزرگ با الگوهای گردش جوی غیر نرمال در ارتباط بوده که علت آن چندین فاکتور از جمله چرخه ی لکه خورشیدی و دمای سطح اقیانوس آرام. به هر حال، زمانیکه احتمال یک خشکسالی تعیین می شود، هنوز هواشناسان پیشاپیش نمی توانند شدت خشکسالی را پیش بینی کنند. در نتیجه، احتمال وقوع خشکسالی این نیاز به آگاه بودن به یک بخش از طرح مدیریت هر سال را برنامه ریزی می کند.
مشاهدات اکولوژیکی اولیه خشکسالی
تغییرات تاثیر انگیز در ترکیب گونه ها و قدرت تولید چراگاه های بومی در خلال خشکسالی بزرگ 1930 مستند شد. خشکسالی سطح مرطوب خاک را در 1930 تا 1931 کاهش داد، اما تاثیر اندکی در عمق ریشه پوشش گیاهی چمنزار داشت. تابستان 1934 توسط ( Weaver 1968) شرح داده شد بعنوان برگترین خشکسالی که تا به حال در چمنزار دائمی ثبت شده است. بطوریکه شرایط خشک ادامه یافت ، فشارها شدیدتر شدند و تا 1941 ایستادگی شد.
ترکیب گونه ها در پی پیشرفت خشکسالی به شدت تغییر یافت. بطوریکه در پی خشکسالی مقاوم ترین گونه ها از بین رفتند، زمین لخت شروع به ظاهر شدن در چمنزار های بلند کردند (Weaver 1968 ). در سالهای بین 1935، 36 تا 75 درصد منطق وسیعی از انواع گیاهان چند ساله در علفزار بلند در Nebraska و Kansasاز بین رفتند.
گیاهان معمولی نسبت به محیط های بسیار خشک، از جمله چمنزار، نخود آبی و بوفالو گراس در باختری غربی، به همان نسبت کاهش گونه های علفزار بلند، افزایش یافتند (Weaver 1968). چمنزار باختری غربی که در ابتدا جزء کوچکی از گراس های بلند بودند، اکنون به صورت گونه غالبی در آمده اند که چراگاه ها را به سمت قهقرائی سوق داده اند. در اوایل بهار، تولید دانه بارور و توانا به انتشار به سوی مناطق جدید توسط ریزومهای بلند و باریک چمنزار باختری غربی با قابلیت سازگاری زیاد با محیطهایی که رطوبت خاکشان اندگ است ( (Weaver 1968. در 1941، مناطق وسیعی از چمنزارهای بلند توسط چمن های باختری غربی پوشیده شدند.
مرزهای بین گونه های گیاهان اصلی در دشتهای بزرگ در نتیجه خشکسالی به سوی شرق منتقل شدند. بعد از 7 سال بواسطه رطوبت کم خاک ، منطقه چمنزار مخلوط 100 تا 150 مایل به سوی شرق حرکت کرد جایی که قبلا ً چمنزار های بلند بوده است (Weaver 1943). حتی بدون چرا، تعداد زیادی از گیاهان نوع چمنزار مخلوط به اجتماع های گیاهی کوتاه قد کاهش یافته بودند (Albertson and Weaver 1946).
از سال 1933 تا 1935، رطوبت خاک در چمنزار مخلوط کانزاس غربی در عمق کم نفوذ ریشه بکلی تهی شده بود. در جایی که در آغاز در هم آمیخته بود و در رقابت با shortgrass ها ، 90 تا 100 درصد از گیاهان اندک bluestem از بین رفتند. اگرچه بیشتر sideoats grama و big bluestem تلفاتی را متحمل شدند اما بعضی بهبودی هایی در خلال دوره های ادواری بواسطه شرایط رشد مطلوب رخ داد. چمنزارهای کوتاه قدر که توسط blue grama و buffalograssمسلط شده بودند تلفات کمی داشتند هنگامی که چرا نشده بودند، اگرچه چندین گونه از علفها کاملا ً از بین رفتند. رشد سریع استولون این اجازه را به buffalograss داد تا سریعا ً زمین لخت را تحت پوشش قرار دهد هنگامی که شرایط رطوبتی خاک موقتا ً بهتر می شد. بنابر این پوشش اساسی buffalograss در بعضی سالها در طی 1930 بیش از 2 برابر شد. بوته های بومی مقاوم به خشکسالی و عفها با گسترش یا سیستمهای ریشه ای عمیق نیز در خلال خشکسالی بزرگ افزایش یافتند. گونه هایی که معمولا ً افزایش داشت شامل شوکران زهردار، اقطی گل درشت، بوته گل مینا، میله طلا ، western ragweed و پنیرک طلایی بودند.
هنگامی که بارش های مقطعی رخ داد، رشد تعداد زیادی از فرصت طلبان یکساله سبب یک تغییر دراماتیک در پیدایش مرتع شد. مناطقی که از خاکهای ترک خورده پوشیده بود و از پوشش گیاهی دائمی تهی بود ، جوانه زنی به کمال مطلوب در آن رخ داد. دانه ها توسط باد در تمام دشتهای بزرگ انتشار یافتند.
مدیریت خشکسالی در حین وقوع آن شامل مراحل زیر می باشد:
مرحله اول؛ شامل تشکیل ستادهای مرکزی و ستادهای اجرایی و عملیاتی مناطق بحرانی: ضروری است به محض اعلام خشکسالیها همکاری و عضویت در ستادهای مرکزی، ستاد اجرایی و اکیپ های اجرایی انجام پذیرد.
مرحله دوم؛ انجام مدیریت عمومی توسط اکیپ ستاد مرکزی است، که مدیریت کلی از طریق اکیپ های مختلفی که تشکیل شده است انجام می شود.
مرحله سوم؛ انجام مدیریت بررسی توسط ستاد اجرایی:
الف: تعیین و تخمین خشکسالی: جهت انجام بهینه مدیریت ضروری است ابتدا مناطق مورد تهدید شناسایی و محدوده های جغرافیایی بحران مشخص گردد و با بررسی شاخص های خشکسالی درجه آن تعیین گردد و پیش نیازهای دانشی جهت انجام این مهم به شرح ذیل است: - تعریف خشکسالی و مناطق مورد تهدید در کشور، - درجه بندی خشکسالی و انواع آن، - شاخص ها و درجه بندی خشکسالی،
ب: تعیین موارد مورد تهدید و چگونگی تعیین خسارت خشکسالی: بدیهی است در هر خشکسالی ابتدا بایستی موارد مورد تهدید شناسایی تا بتوان خسارات وارده را تعیین و در این رابطه راه کارهای مناسب جهت تخفیف اثرات مخرب را بکار بست. موارد مورد تهدید و اثرات آن بر روی اکوسیستم های طبیعی گیاه، دام و انسان بدین شرح است: - ایجاد پدیده بیابانزایی- گرایش قهقرایی مرتع و افزایش شیوع آفات گیاهی، - نا پایداری آب و خاک(فرسایش خاک)، - کاهش کمی و کیفی تولید علوفه، - محدود شدن ارزش رجحانی گیاه برای دام و ...
تعیین شدت تهدید خشکسالی جهت اولویت بندی: با توجه به نظام های مختلف بهره برداری و نوع مدیریت نگهداری و گونه دام شدت تهدید متفاوت می باشد. مدیریت سنتی بیشترین تهدید پذیری را در مقابل خشکسالی دارد.
ج- تعیین خسارت به نظامهای بهره برداری: از آنجاییکه نظام بهره برداری در هر منطقه متفاوت می باشند، بنابراین میبایستی ضمن شناخت اولیه این نظامها در رابطه با اولویت بندی شدت تهدید در نتیجه انجام عملیات اجرایی مناسبی را به مرحله اجرا در آورد که پیش نیازهای دانشی بدین شرح است: - آشنایی با انواع روش های بهره برداری و شیوه های مدیریت نگهداری دام سبک و سنگین: سه روش گله داری و دامداری با سه شیوهی مدیریت سنتی، نیمه صنعتی و صنعتی وجود دارد.
د- مانیتورینگ دام در حالت خشکسالی و تعیین شاخص های بحران: انجام مدیریت اجرایی مناسب نیازمند تعیین اولیه شاخص های بحران می باشد. به عبارت دیگر پس از تعیین شاخص های بحران نوع و مقدار خسارت و عملیات اجرایی قابل اجرا می باشد.
ه- تعیین دام های مازاد در شرایط بحران: از آنجاییکه به جهت جلوگیری از خسارت بیشتر به منابع طبیعی و دام ضروری است، تعادل دام در مرتع صورت پذیرد، پس باید بتوان دام مازاد را تعیین نمود. جهت انجام این مهم آگاهی از نیاز غذایی دام سبک در مرتع و نیز تعیین ظرفیت موجود در شرایط بحران از اقدامات ضروری در زمان خشکسالی است. با توجه به محاسبات انجام شده بازاء کاهش هر یک درصد از نزولات میبایستی یک درصد از دام مولد با همراهان ترکیب گله از مرتع خارج گردند.
مرحله چهارم؛ انجام مدیریت اجرایی توسط اکیپهای اجرایی:
پس از انجام مدیریت عمومی و بررسی، مدیریت اجرایی به مرحله اجرا در خواهد آمد. بدین معنی که اکبپهای اجرایی تخصصی بر اساس تخمین نیاز تجهیزاتی و اعتباری به منطقه گسیل خواهند شد و در پایگاههای عملیاتی که به این منظور بر پا شده اند مستقر خواهند شد. این اکیپ ها شامل اکیپ های ثابت وسیار خرید دام، توزیع و فروش علوفه، پشم چینی، دامپزشک، آبرسان، اقتصادی و اجتماعی و آمار و اطلاعات بوده که هر کدام وظایف خاصی را انجام خواهند داد.
-
دوشنبه 2 آذر 1388
6:33 AM
نظرات(0)