اشعه درمانی چيست؟

تعریف : اشعه درمانی استفاده از اشعه گاما برای از بین بردن سلولهای سرطانی به صورت کاهش دادن سرعت تقسیم میتوزی یا صدمه تولید DNA سلولها است که در نهایت حجم تومور را کاهش می دهد . انواع مختلف روشهای اشعه درمانی شامل : درمانهای خارجی، براکی تراپی یا درمان از طریق کاشتن مواد اشعه زا در بدن، درمان با مواد رادیواکتیو نظیر ید 131 ، ترمو رادیوتراپی داخلی و درمانهای توام از روشهای فوق می باشد .

عوارض جانبی :
عوارض حاد در حین درمان تا 6 ماه بعد از درمان بوجود می آیند . عوارض تحت حاد بعد از 6 ماه بروز کرده و عوارض مزمن که زمانهای متغییری جهت بروز دارند . عوارض جانبی در پوست زودتر بروز می کنند و در غشاء مخاطی ، ریشه موها و به طور دیررس در سیستم عروقی و عضلانی رخ می دهد . عوارض زودرس قابل درمان هستند ولی عوارض دیررس دائمی هستند . عوارض عمومی به صورت بی اشتهایی و خستگی رخ می دهند . اریتم گذرا در هفته های دوم و سوم بروز می کنند ، عوارض ریوی رادیوتراپی بصورت افزایش سرفه ، تنگی نفس و التهاب ریه می باشد .

تهوع ، استفراغ ، بی اشتهایی ، اسهال و احتقان شکمی از جمله عوارض گوارشی هستند و عوارض سمی اشعه درمانی بستگی به محل اشعه ، حجم بافت اشعه داده شده و کل حجم اشعه دارد .

آزمونهای تشخیص :
هر گونه اقدام تشخیصی از لحاظ هدف از انجام و یافته های طبیعی باید برای بیمار توضیح داده شود . آزمونهای شایع شامل : CBC ، بررسی الکترولیتها و تجزیه ادرار است .

درمان :
درمان طبی شامل داروهای ضد استفراغ ، آنتی بیوتیک ها داروهای ضد اسهال و ترکیبات خونی است .

مراقبت منزل :
- باید به بیمار و خانواده وی آموزشی نوشتاری و گفتاری ارائه داد .
- اطلاعات عمومی باید در زمینه مرور توضیحات پزشک در مورد درمان ، نوع درمان، روش تعداد جلسات و عوارض جانبی مورد انتظار باشد . باید به بیماران آموزش داد که میزان اشعه زیاد باعث عقیمی می گردد . اشعه زیاد در زنان باعث سرطان آندومتر و ترشحات آندومتری می گردد .
- در زمینه علایم هشدار دهنده باید به بیمار آموزش داد که موارد زیر را به پزشک یا پرستار اطلاع دهد .
واکنش های پوستی به صورت قرمزی ، تورم و درد التهاب غشاء ته حلق ، تهوع و استفراغ ، تاکی کاردی ، تنگس نفس ، خونریزی واژن یا رکتوم ، درد شکم و هماچوری .
- آموزش های خاص در مورد اجتناب از تماس با افرادی که دچار عفونت های تنفسی هستند . مراقبت از پوست و حفظ بهداشت فردی باید انجام بگیرد .
- در زمینه فعالیت باید به بیمار آموزش داد که جهت غلبه بر سرگیجه و خستگی در حد تحمل خود فعالیت کند و به طور منظم ورزش نماید .

- رژیم غذایی باید در وعده های فراوان و با حجم کم باشد قبل و بعد از اشعه درمانی بیمار چیزی میل نکنند و وی را به تشویق مایعات به میزان 3 لیتر در روز کرد .
- آموزش به بیماران جهت مراجعه منظم به پزشک و رعایت رژیم دارویی ضروری است .