قسمت اول(باید ارضا شود ،اما چگونه ؟)

قسمت دوم(مخالفان خویشتن داری، بخوانند!)

در مقالات قبل راجع به دوره ای که غرب به نام آزادی جنسی طی کرد و مشکلاتی که برایش بوجود آمد ،صحبت کردیم و گفتیم برنامه ای  برای دعوت جوانان به عدم ارتباط پیش از ازدواج طراحی شد به نام فقط خویشتنداری که این برنامه به دلایلی که ذکر شد با شکست مواجه شد. پس آنان شروع به آموزش راه های رسیدن به خویشتن داری کردند که به شرح زیر است.

طرّاحان برنامه «فقط خویشتندارى»، به عنوان نمونه در یک مورد، شش مهارت یا شش گام براى رسیدن به خویشتندارى جنسى را مطرح کرده‏اند که عبارت‏اند از:

1. لباس‏هاى مناسب بپوش. طرز لباس پوشیدن تو براى دیگران، پیام‏هایى مى‏فرستد، حتى اگر تو قصد این کار را نداشته باشى. مردان (بیشتر از زنان) از طرز لباس پوشیدن تأثیر مى‏پذیرند؛ زیرا آنان طورى آفریده شده‏اند که با آنچه مى‏بینند، تحریک جنسى مى‏شوند.

2. از داروهاى روان‏گردان و الکل استفاده نکن. این دو، توانایى تصمیم‏گیرى و رویارویى و «نه گفتن» را کاهش مى‏دهند.

3. براى مدتى طولانى، با هم تنها ننشینید؛ زیرا این کار، به سرعت، به ارتباط فیزیکى (تماس بدنى) منجر مى‏شود.

4. فقط با افرادى که اهداف مشابهى مانند تو دارند، بیرون برو؛ چون حفظ نظام ارزشى را براى تو آسان مى‏کند.

5 . نیاز عشق خود را بشناس. شناخت نقاط آسیب‏پذیر خود، تو را از اشتباهات جدّى حفظ مى‏کند.

6. معیار خود را در سطحى بالا قرار ده و قبل از آن که اوضاعْ حاد شود، آن را معیّن کن.

در موارد شش‌گانه بالا، به ترتیب از: حجاب و پوشش، مشروبات الکلى، خلوت نکردن با نامحرم، دوستان ناباب، نقطه ضعف شخصى هر فرد، و بالا بردن سطح معیار، سخن به میان آمده است که هر کدام از این مهارت‏ها به نوعى، در دینْ مطرح شده‏اند.1

در نمونه دیگرى نیز چنین آمده است: «رسانه، دوستان و خودت را نیز فراموش نکن؛ اینها چیزهایى هستند که انسان را به فعالیت جنسى، مجبور مى‏کنند...». در این توصیه، به نقش رسانه‏هاى مکتوب، شنیدارى و تصویرى در تضعیف خویشتندارى اشاره شده است.

 

مهارتِ نه گفتن

بحث مهمّ دیگرى که در همین زمینه در غربْ مطرح شده، آموزش «مهارت‏هاى نه گفتن (Refusal Skills)» است.2بررسى‏ها نشان داده که بسیارى از افراد، بدین خاطر خویشتندارى خود را از دست مى‏دهند که نمى‏توانند در برابر فشار روانىِ تقاضا براى «ارتباط جنسى» از طرف مقابل، مقاومت کنند و با جدّیت و صراحت، نه بگویند. به همین دلیل، کارشناسان، سناریوهایى را طراحى مى‏کنند و به جوانان و نوجوانان جامعه خود، آموزش مى‏دهند که در چنین موقعیت‏هایى چه باید بگویند و چگونه باید مقاومت کنند.

اگر دوستت گفت: رفتار تو مثل یک بچه کوچک است...

بگو: اتفاقاً رفتار من مثل آدم‏هاى با تجربه است. به اطرافت نگاه کن. ببین ارتباط بدون مسئولیت‏پذیرى و بدون برنامه، چه قدر جوان‏ها را بدبخت کرده است.

اگر دوستت گفت: تو کنجکاو نیستى؟ فکر مى‏کنى به یک بار تجربه کردن، نمى‏ارزد؟

بگو: من درباره خیلى چیزها کنجکاو هستم ؛ امّا معنایش این نیست که بخواهم خودم قربانى بشوم یا موش آزمایشگاهى باشم. بالأخره، امکان صدمه دیدن من هست. پس نمى‏ارزد!

محقّقان این گروه، دلیل دیگر این روى آوردن دختران جوان به پوشش ِبیشتر را تمایل آنها به داشتن کنترل بر خویش و راحت بودن از آزار دیگران مى‏دانند و اضافه مى‏کنند: «به طور کلى، گرایش به مذهب، رفتن به کلیسا و رویارویى با فرهنگ عمومىِ بى‏بند و بارى، علامت آن است که نسل جوان، قصد دارد که خودش بر خود، کنترل بهترى داشته باشد».3

 

از آنچه تا کنون گفتیم، دو نتیجه مى‏توان گرفت: یکى این که عفاف، ضرورت زندگى است و بدون آن، زندگى بشر، به مخاطره مى‏افتد. بشر غربى ـ که برنامه زندگى‏اش را از خداى مهربان نگرفت و دست از دامن دین کشید ـ ، رفت و رفت و آن قدر آزمون و خطا کرد تا سرانجام، به همان عفاف یا خویشتندارى جنسى بازگشت؛ امّا با هزینه‏اى بسیار سنگین و جبران‏ناپذیر. چه سال‏هاى زیادى که از بشر غربى تلف شد و چه انسان‏هایى که در این میان هلاک شدند و چه سرمآیه‏هایى که از دست رفتند! ما باید خداوند متعال را هزاران بار شکر کنیم که دست در دستان مبارک پیامبر اکرم(‏ص) و خاندان مطهّرش داریم و برنامه زندگى‏مان را از طریق آنان از خداى مهربان مى‏گیریم و پشت سر آنان راه زندگى را مى‏پیماییم. اگر این نعمت بزرگ نبود، ما نیز باید همان قدر هزینه مى‏پرداختیم تا فقط به یکى از آموزه‏هاى دین، دست یابیم.

امّا نتیجه دوم، این که: حفظ عفاف و دست یافتن به برکت‏هاى آن، نیازمند مهارت است. بدون داشتن مهارت، نمى‏توان عفاف را به درستى حفظ کرد. از این رو، بخش مهمى از آموزه‏هاى دین درباره عفاف، مربوط به آموزش مهارت‏هاى عفاف و خویشتندارى جنسى است.

 

سبک دینى حیات جنسى

 دین، از یک سو ارضاى غریزه جنسى را به رسمیت مى‏شناسد و بر بهره‏گیرى از آن تأکید دارد و با کسانى که روش سرکوب غریزه را در پیش گرفته‏اند، به مقابله برخاسته است، امّا از سوى دیگر، آزادى جنسى را به رسمیت نمى‏شناسد و براى ارضاى غریزه جنسى، شیوه «ازدواج ـ خویشتندارى» را طرّاحى کرده است. در این سبک، اولین قدم، ازدواج است و اگر امکان آن نبود، عفاف.

دین، از یک سو، براى ارضاى غریزه و تحقّق هدف آن، ازدواج را توصیه مى‏کند و از سوى دیگر، براى جلوگیرى از پیامدهاى منفىِ آزادى جنسى، آن را مردود مى‏شمارد و در صورت نبود امکان ازدواج، عفّت را پیشنهاد مى‏کند. 

 

تحقیقات میدانى، نشان داده که یکى از علل طلاق و از هم پاشیده شدن کانون گرم خانواده‏ها، روابط آزاد پیش از ازدواج است که به صورت عادت در مى‏آید و به پس از ازدواج نیز کشیده مى‏شود. علت دیگر آن، اختلاط زن و مرد4 در محیط کار است که افراد را نسبت به همسر خود، سرد و نسبت به همکار خود، جذب مى‏کند و همین امر، مى‏تواند سبب طلاق و جدایى گردد.

در مجموع، مى‏توان بدین نتیجه رسید که بى‏عفّتى، پیامدهاى زیادى دارد: 1. موجب گسترش بیمارى‏هاى جسمى مى‏گردد؛ 2. نگرانى‏هایى را به وجود مى‏آورد که بهداشت و سلامت روان را به مخاطره مى‏اندازند؛ 3. فرزندانى نامشروع را به بار مى‏آورد که یا باید در پرورشگاه‏ها رشد یابند و یا به دست مادرى خلافکار، تربیت شوند؛ 4. از آمار ازدواج مى‏کاهد و تداوم نسل را به مخاطره مى‏اندازد؛ 5. کانون گرم خانواده‏ها را تهدید مى‏کند.

به همین جهت است که اسلام، بر عفّت، تأکید ویژه‏اى دارد و براى تحقّق آن، مهارت‏هاى فراوانى را ارائه کرده است.5

 

پی‌نوشت‌ها:

1. دیدگاه دین را درباره این مهارت‏ها، در کتاب زیر بخوانید: پژوهشى در فرهنگ حیا، عبّاس پسندیده، قم: دار الحدیث، 1383.

2. در این باره، رجوع کنید: مشاوره جنسى و نه گفتن در مواقع حسّاس، بهروز بیرشک و نور محمّد بخشانى، تهران: انستیتو روان‏پزشکى تهران و مرکز همکارى‏هاى مشترک سازمان جهانى بهداشت در بهداشت روان، 1383.

3. درباره این جریان اجتماعى، مطالعه مجموعه مقالات زیر، مفید است: «غرب، بازگشت به عفاف»، وِندى شلیت، ترجمه: ماندانا آجودان، هفته‏نامه زن روز، ش 1954 تا 1984. گفتنى است که این مقالات، ترجمه‏اى است از کتاب:

A Return To Modesty, Wendy Shalit.

4. مقصود از اختلاط، بودن یا کار کردن در کنار یکدیگر نیست؛ بلکه مقصود، این است که به قلمرو شخصی کسی (از جنس مخالف) وارد شویم و یا اجازه دهیم که وی به قلمرو شخصی ما وارد شود. توضیح بیشتر در این باره، در مقاله «دین و مهارت خویشتنداری» آمده است.

5. دیدگاه‌های اسلام را درباره عفاف و حیا، با تفصیل بیشتر، در کتاب «پژوهشی در فرهنگ حیا» بخوانید.

 

منبع :حدیث زندگی - با تغییر و تلخیص