آبخيزداري عبارت است از فرآيند تنظيم و اجراي اقدامات مناسب به منظور اداره منابع موجود
در آبخيز ، باكسب منافع ، بدون آسيب رساندن به موجوديت اين منابع.
آبخیزداری یعنی تغذیه سفره آبهای زیر زمینی و افزایش تولید محصول،
آبخیزداری یعنی بهره گیری از مجموعه گسترده دانش و تجربه است در راه یافتن راه های پیشگیری و رویارویی با فرسایش خاک و سیلابهای مخرب،
آبخیزداری یعنی حفظ و احیاء آبخیزهای بحرانی،
آبخیزداری یعنی بهره برداری کامل از سرمایه گذاریهای هنگفت مالی در منابع اقتصادی کشور، آبخیزداری یعنی بهره برداری مناسب و درست از منابع طبیعی و کشاورزی حوزه های آبخیز،
آبخیزداری یعنی تقویت پوشش گیاهی و کاهش زیانهای سیل های ویرانگر.
در اثر عدم اطلاع از روشهای بهره برداری صحیح ، جنگلها و مراتع سر سبز به بیابانهای بی آب و علف بدل می شوند. متاسفانه بعضی افراد بدنبال کسب درآمد بیشتر اقدام به شخم این اراضی جهت کشت دیم می کنند که خود زمینه را جهت فرسایش و تخریب بیشتر زمین فراهم می کند.
بوته کنی ، قطع درختان و چرای مفرط در مراتع نهایتا" مراتع و جنگلها را به بیابانهای خشک و بی آب و علف تبدیل خواهد کرد. آثار زندگی گیاه و دام در این بیابانها کمتر به چشم می خورد و حسرت دیدن آب و سر سبزی را بر دل هر بیننده ای به جای می گذارد.
با ادامه روند تخریب مراتع ، گیاهان مرتعی در سطح مراتع از بین رفته و بعلت کمبود علوفه عشایر مجبور به فروش دام های خود شده و برای امرار معاش راهی شهرها می شوند.
فرسایش خاک هر سال شدیدتر شده و با هر بارندگی ، خاک با ارزش از دسترس خارج می شود. با فقیر شدن پوشش گیاهی ، دامداران مجبور به تعلیف دام با استفاده از سر شاخه های درختان و علوفه های دستی می شوند. کمبود علوفه باعث سوء تغذیه ، ضعف و بیماری دام می گردد و کاهش تولید گوشت و شیر و کم شدن درآمد دامداران را بدنبال خواهد داشت.
با از بین رفتن پوشش گیاهی در سطح مراتع در مواقع بارندگی ، آب بدون اینکه در خاک نفوذ کند به سرعت روی سطح زمین جاری شده و جویبارهای کوچک دست به دست یکدیگر می دهند و سیلابهای بزرگی به راه می افتد که در مسیر خود چادر های عشایر ، روستاهای پائین دست ، جاده ها ، پلها و زمینهای زراعی را تخریب می کند.
با انجام عملیات آبخیزداری و احیاء پوشش گیاهی شرایط مجددا" جهت بهره برداری با مدیریت صحیح فراهم می گردد. باید دانست که در این مرحله نیز چنانچه بدون توجه به نکات فنی بهره برداری صورت گیرد ، امکان تخریب و بیابانزائی وجود دارد و سرمایه و بودجه صرف شده به هدر خواهد رفت. نکته قابل توجه این است که قبل از تخریب مرتع باید با کمک کارشناسان بنحوی از مراتع استفاده شود که نیاز به اجراء طرحهای پر هزینه احیاء مراتع نداشته باشیم.
هدف مديريت منابع آبخيز عبارتند از (اهداف آبخيزداري):
تحت كنترل درآوردن عمليات كشاورزي ، دامپروري ، ساختمان سازي ، راهسازي ، قطع درختان و به طور كلي هرگونه عملي چه مفيد و چه مضر ، چه مثبت و چه منفي ، ارزيابي آنها و توجه به وضعيت آبخيز براساس خصوصيات زمين شناسي ، خاك شناسي ، پوشش گياهي ، اقليم شناسي ، هيدرولوژي و ارائه رهنمودها و پيشنهادها جهت اجرا و مديريت صحيح در مورد همه عوامل طبيعي و زيستي هر اكوسيستم در واحدهاي طبيعي خاص و اعمال مديريت بر روي عواملي كه در توزيع آب و كيفيت هيدرولوژيكي تاثير دارند ، تا به صورت مطلوب وعلمي ، خاك حوضه آبخيز از فرسايش حفظ گردد.
آبخيزداري الهي ترين نگاه به طبيعت است و آبخيزدار را ميتوان پزشك طبيعت ناميد. يك آبخيزدار خوب با بررسي دقيق و مطالعه علمي حوضه آبخيز ، به تعبيري دردهاي يك حوضه را شناخته ، ودرجهت درمان آن برنامه ريزي ميكند. آبخيزداري با نگاهي خدا گونه عرصه طبيعت را براي زيست و بهره برداري انسان مهيا ميكند.
شايد اين تعابير كمي اغراق آميز به نظر برسد ، اما ميشود تمام علوم راهديه اي از جانب خدا براي حكومت بر كره خاك دانست. اگر ما با اين ديد به علوم نگاه كنيم ، هرگز آنها را در راه نابودي نوع بشر به كار نخواهيم بست.