مقدمه
جنگلهاي جهان كه يكي از پايه هاي اساسي توسعه پايدار محسوب ميشوند خصوصاً در مناطق حاره كه جنگلهاي استوائي در معرض خطر تخريب و نابودي شديد قرار گرفته اند . به همين جهت يكي از نگرانيها و چالش هاي جهاني حفاظت از اين منابع تجديد شونده است. كشورهاي مختلف براي مقابله با اين امر به تهيه برنامه هاي جامع تحت عنوان ” برنامه ملي جنگل “ با حمايت سازمانهاي مختلف جهاني اقدام نموده اند . از آنجائيكه شرايط اقتصادي، اجتماعي, فن آوري و اكولوژيكي در سالهاي اخير شديداً دچار تغييرات شده است، بنابراين براي بهنگام سازي سياست جنگل در هر كشور نياز مبرم به تهيه ” برنامه ملي جنگل “ ميباشد . اين برنامه كه چهارچوب برنامه ها و فعاليتهاي جنگلداري را در رابطه با استفاده از سرزمين و توسعه پايدار در سطح ملي هماهنگ مينمايد، لازم است در كشور ما نيز تهيه و اجرا شود . زيرا سياست و قوانين جنگل در شرايط فعلي با تغييرات حاصله در زمينه هاي مختلف سالهاي اخير سازگاري ندارد و از طرفي سياست جنگل در گذشته بصورت درون بخشي تهيه شده و نيازهاي ساير بخش ها مورد ملاحظه قرار نگرفته بود و به همين جهت سازمانهاي فرابخشي هم نقشي در جنگلداري پايدار بعهده ندارند.
بنابراين جهت بهنگام سازي و اتخاذ سياستهاي جديد با رويكرد جامع نگرانه با همكاري واحدهاي فرابخشي تهيه برنامه ملي جنگل بايد در اولويت قرار گيرد .

1- برنامه ملي جنگل nfp
برنامه ملي جنگل يك چارچوب كلي را براي مسائل و موضوعات جنگلداري به منظور رسيدن به جنگلداري پايدار در سطح ملي فراهم مي آورد .
در حقيقت برنامه ملي جنگل خطوط كلي پروژه هاي جنگلداري و ارتباط آن را با ساير فعاليت ها در سطح ملي و يا منطقه اي نشان مي دهد . در اين برنامه خطوط و اصول كلي جنگلداري پايدار ارائه مي شوند .

2- هدف بلند مدت برنامه ملي جنگل
هدف كلي و بلند مدت در برنامه ملي جنگل ايجاد يك چارچوب با ملاحظات اقتصادي, اجتماعي، سياسي و قابل كار براي حفاظت, مديريت و توسعه پايدار انواع جنگل ها در يك كشور است . قطعاً حركت در جهت هدف بلند مدت موجب افزايش كارايي و انجام تعهدات بخش دولتي و خصوصي مي گردد .
براي تهيه برنامه ملي جنگل, همكاريهاي بين بخشي و فرابخشي در تمام مراحل از قبيل تهيه و تدوين سياست جنگل, استراتژي ها و مراحل اجرائي لازم است . در اين برنامه روشهاي اجرائي, پايش و ارزيابي فعاليتها هم مشخص مي گردد .
برنامه ملي جنگل براساس شرايط اقتصادي, اجتماعي, سياسي و شرايط طبيعي هر كشور و با در نظر گرفتن برنامه هاي توسعه ملي بايد تهيه گردد . در اين برنامه اقدامات و برنامه هاي توسعه كشاورزي, انرژي و صنعتي مورد ملاحظه قرار مي گيرد .

3- هدفهاي كوتاه مدت برنامه ملي جنگل
1-3- بكارگيري و استفاده از همكاريهاي فرابخشي براي تقويت بخش جنگل و حل اختلاف ها و تضاد منافع موجود.
2-3- افزايش آگاهي و جلب حمايت مسئولين رده بالاي كشور از جنگلداري پايدار.
3-3- افزايش بهره وري و كارآئي بخش دولتي و خصوصي فعال در بخش جنگلداري براي توسعه جنگلداري پايدار.
4-3- تشويق بخش هاي محلي, ملي, منطقه اي و بين المللي براي مشاركت در فعاليتهاي جنگلداري.
5-3- مهياسازي و جلب منابع مالي در سطح ملي و بين المللي براي رسيدن به جنگلداري پايدار.
6-3- برنامه ريزي فعاليتهاي جنگلداري بمنظور سهم داشتن در سطح ملي و بين المللي و همكاري با كنوانسيونها.

4- اصول تهيه برنامه ملي جنگل
1-4- استفاده صحيح از مشاركت ساير گروهها.
2-4- تمركز زدائي و تقويت واحدهاي محلي و استاني در صورت امكان
4-4- توجه و احترام به حقوق ارتفاقي مردم
5-4- تأمين امنيت مالكيت زمين
6-4- هماهنگي لازم و كامل براي حل مشكلات
7-4- انعطاف پذير بودن برنامه هاي پيش بيني شده
برنامه ملي جنگل منجر به تهيه و ارائه سياست جنگل, اصلاح قوانين, تغييرات و اصلاح تشكيلات, تعريف نقش دولت در توسعه جنگلداري, تمركز زدائي مديريت جنگل, انتقال قدرت به گروههاي محلي و مشاركت اين گروهها در تهيه و اجراي پروژه هاي جنگلداري مي گردد .
برنامه ملي جنگل بايد به همكاري, ظرفيت سازي, تعهدات و همكاريهاي ملي، بين المللي و بالابردن ميزان آگاهي مردم نيز توجه نمايد .

5- عناصر اصلي برنامه ملي جنگل
1-5- هدف اصلي سياست جنگل
2-5- بررسي وضعيت جنگلداري
3-5- اصلاح سياست, قوانين و تشكيلات
4-5- تهيه استراتژي هاي لازم
5-5- تهيه برنامه هاي اجرائي
6-5- تأمين منابع مالي
7-5- ظرفيت سازي
8-5- مشاركت و همكاري براي اجراي برنامه ها
9-5- پايش و ارزيابي

6- همكاريهاي فائو در برنامه ملي جنگل
فائو براي تهيه برنامه ملي جنگل با كشورها از نظر مالي و فني و كارشناسي كمك مي نمايد و براي اينكار يك برنامه اعطاي تسهيلات (nfpf) داشته و تاكنون با 60 كشور مشاركت و همكاري نموده است .
بنا بر آنچه كه بصورت فشرده و بسيار مختصر اشاره شد تهيه برنامه ملي جنگل به جهات مختلف امري ضروري است و لازمه اعمال مديريت پايدار بر جنگلهاي كشور ميباشد . هر چند سازمان جنگلها و مراتع و آبخيزداري كشور به عنوان سازمان مسئول پيگير تهيه اين برنامه در كشورميباشد اما به جهت ضرورت همكاري بين بخشي و فرابخشي در تهيه و اجراي اين برنامه برخورداري از پشتوانه هاي قانوني لازم به منظور مشاركت جدي و عملي ساير دستگاهها اجتناب ناپذير است و قطعاً براي دستيابي به اين مهم حمايت كميته ملي توسعه پايدار بسيار لازم وضروري است .

 

  پرتال علمی دانشجویان ایران

*شمس ا… شريعت نژاد