آسيب شناسي تربيت ديني

 

پيش گفتار

به نام آنكه جان را فكرت آموخت   چراغ دل به نور جان برافروخت

زفضلش هردو عالم گشت روشن   زفيضش خاك آدم گشت گلشن1

 

بدون شك امر تربيت ديني وآموزش هاي معارف اسلامي ازاهميت ويژه اي برخوردار است . مسائلي از قبيل سكولاريزم 2، پلوراليزم3 ، گسترش مدارس نامرئي باتوسعه تكنولوژي و... موضوعاتي هستند كه بيش از همه جوانان عزيز امت اسلام را درمعرض هجمه قرار داده اند. از اين رو بر ما معلمان كه در خط مقدم مبارزه با تهاجم فرهنگي هستيم لازم است آسيب ها را شناسايي و با هم فكري و استفاده ازتجربيات يكديگر و مطالعه ي آثار مدوني كه متخصصين فن در اين زمينه به رشته تحرير درآورده اند، لااقل اثرات آنها را كم رنگ تر نماييم. راقم سطور بنابر حساسيتي كه نسبت به اين مهم دارد مطالعاتي هر چند مختصر انجام داد و برخي از مطالب مقاله حاضر را از دل آنها بيرون كنيد.

--------------------------------------------------------

1-گلشن راز ،ص68.

3-2- الف: سكولاريزم: چنانچه واژه سكولاريزم را از نظر لغوي و لفظي بررسي كنيم، معبر خوبي به سوي تعريف آن خواهيم گشود. لاتين اين كلمه seculars)))) است واز secular)))) به معناي دنيا يا گيتي در برابر ((مينو)) گرفته شده است. Secularm)))) هم به معناي عصر، دوره ،زمان، روح زمان و قرن و هم به معناي عالم و دنياست (البته عالمي كه با نفي آخرت همراه است) . سكولاريزم به معناي جدا انگاري دين و دنيا بدان معناست كه دين در عملكرد نظام اجتماعي به حاشيه رانده مي شود و كاركرد هاي اساسي در عملكرد جامعه با خارج شدن از زير نفوذو نظارت به عواملي كه اختصاصاً به امر ماوراء طبيعي عنايت دارند، عقلاني مي شود. (مجله رشد ، شماره 42 ص33 –32)

سيد قطب در كتاب ((العلمانيه و الاسلام )) مي نويسد :

سكولاريزم يكي از همين انديشه هاي وارداتي غرب است كه با هدف دين زدايي و منزوي كردن دين از عرصه اجتماعي مسلمين به اشكال گوناگون و در قالب هاي مختلف در سال هاي اخير انديشه ي ديني را هدف قرار داده است.

(ترجمه كتاب العلمانيه و الاسلام ص8)

ب: پلولاريزم- امروزه منظور از پلوراليزم ديني اين است كه حقيقت مطلق و نجات و رستگاري را منحصر در يك دين و مذهب و شريعت ندانيم بلكه معتقد شويم كه حقيقت مطلق امري است مشترك بين همه اديان و در واقع تمامي اديان و آيين ها و شريعت هاي مختلف جلوه هاي گوناگون حق مطلق اند و در نتيجه پيروان آنها همگي اهل نجات و رستگاري خواهند بود.

(مجله ي رشد آموزش معارف اسلامي،شماره44)

 

 

 

مفهوم تربيت اسلامي
شايد نخستين مانع فراروي تعليم و تربيت اسلامي ، تصوري باشد كه مردم از آن دارند. نزد بسياري از مردم ، تربيت اسلامي چيزي جز يك ((برنامه درسي)) شامل تعدادي آيات قرآن، احاديث نبوي و برخي مسائل فقهي نيست كه دانش آموزان آنها را حفظ مي كنند و گاه معناي آن را مي فهمند يا نمي فهمند . . .  اما جز در موارد نادر فرصت آن را نمي يابند كه به يك رفتار عملي تبديل شوند . . . تعليم و تربيت ديني در  معناي عام آن گسترده تر از آن است كه تنها يك ((برنامه درسي )) باشد بلكه تصور صحيح آن است كه تعليم و تربيت اسلامي به منزله روح وزندگي اي است كه درهمه برنامه هاي حياتبخش در رگ وپي درسي جاري است . بنابر اين دين در درجه ي نخست نبايستي مانند يك برنامه ي درسي خاص ، نظير جغرافيا يا فيزيك انگاشته شود بلكه بايد به عنوان عامل جهت دهنده ي زندگي كه وظيفه اش را درضمن درس هاي نخصصي و از طريق آن انجام مي دهد ، تلقي شود . البته گاهي كه سخن از تربيت ديني مي رود موضوعي كه بيش از همه به ذهن متبادر مي شود جوانان هستند . بيش ترين نگراني رهبران انقلاب اسلامي به ويژه بنيان گزار جمهوري اسلامي ،براي همين قشر بوده است . حضرت امام خميني (ره) مي فرمايد. ((شماهايي كه جوان ها را تربيت مي كنيد ، در صدد اين باشيد كه اولاً مغز هاي آن ها را از چيزي كه پركردند از آن ها،اين مغزهايي كه پرشده است از اين كه مغز شرقي را بر داشتند ، جايش مغز غربي گذاشتند ، خودتان فرهنگ داريد ، خودتان همه چيزداريد و به آن ها حالي كنيد كه بايد خودتان هركاري را بكنيد .)) 

حضرت آيت الله خامنه اي نيز مي فرمايد:

)) هريك از دانش آموزان كه در كلاس شما هستند ، يك كتاب نا نوشته مي باشند ، آن هم نسخه مخصر به فرد . انسان كتابي است كه از او فقط يك نسخه تهيه شده است . مطالعه ي اين نسخه واين يك كتاب شما را از مطالعه علمي انساني ديگر ، كه كتاب ديگري است بي نياز نمي كند . مطالعه كنيد اين كتاب را ، كتاب تازه نوشته اي كه روز به روز برصفحات جديدش افزوده مي شود . زيرا شخصيت انسان ديناميك ، پويا ومتحرك است . كسي كه با اين كتاب سرو كار دارد اگر بخواهد آگاهانه با او رو برو شود ، بايد دائماً در حال مطالعه با شد .))

آسيب هاي تربيت ديني محدود نيستند بلكه با توجه به مصداق آيه ي254 سوره ي بقره شايد بتوان گفت  به تعداد كلمات آسيب وجود دارد و دواي اين درد در خود قرآن وجود دارد . با استفاده از آسيب شناسي دقيق وعلمي ، مي توان آسيب هارا به فرصت هاي طلايي تبديل كرد .

 ذيلاً به برخي از آسيب ها اشاره مي شود .

1-               سرعت تحولات فرهنگي و اجتماعي و طرح مسائل جديد مانند پديده شبيه سازي كه دراين خصوص خواننده ي محترم را به مطالعه كتاب ((طرح ژنوم انساني )) فرا مي خوانم .

2-               سرعت وتنوع توليدات فكري و نا تواني در كنترل و هما هنگي با آن ها .

 (( توضيح اين كه آن جه امروز ابر جنا يتكاران با بهره گيري از تكنولوژي ارتباطات و برنامه هاي ما هواره اي، با شعار تحقق دهكده ي واحد جهاني وهمساني سازي فرهنگي ، براي جهاني كردن فرهنگ خود تبليغ مي كنند همه و همه در راستاي همين اهداف شيطاني است . امپرياليزم خبري در بمباران اطلاعاتي و تبليغات انحصاري خود كه هدفي جز ملل محروم و خصوصاً كشورهاي اسلامي ندارد؛ در صدد آن است كه غرب را به عنوان نژاد برتر به جهانيان معرفي مي كنند .))

3-               جلو افتادن بلوغ فكري نسبت به قبل .

4-               ناتواني در برقراري ارتباط نسل گذشته با نسل جديد(عدم هم زباني) ((واقعيت تلخ اين است كه بخش زيادي از آسيب هاي دين داري جوانان در عصر حاضر ، معلول سهل انگاري و پيشه ساختن سياست تساهل و تسامح خانواده ها و والدين نسبت به تربيت ديني فرزندان است. متأسفانه امروزه برخي والدين احساس مسئوليت جدي در مقابل تأديب و تربيت ديني فرزندان خود ندارند.))5       

جوانان با برخورداري از ذهن سرشار و با استفاده از تكنولوژي روز و گسترش همه جانبه ي اينترنت ، همه روزه دنياي جديدي را فرا روي خويش مشاهده مي كنند و غالب والدين منفعلانه نگران آينده ي آن ها بوده و كاري جز امر و نهي هاي بي اثر از آن ها بر نمي آيد.

5-               توليدات فرهنگي و هنري نا متجانس با ساختار فرهنگي جامعه .

اين معضل ، جوامع غربي را نيز شديداً با چالش جدي مواجه ساخته است به طوري كه حتي چارلي (هنرمند معروف) در نامه اي خطاب به دخترش ، وي را از غرق شدن در منجلاب سكس بر حذر داشته است.

بعد از گذشت هزار و چهارصد و اندي كه از نزول قرآن مي گذرد هنوز دشمن دست از تحدي با قرآن بر نداشته و در يكي از سياست هاي اينترنتي ، آيات وسور جعلي فراواني را بر صفحات مانيتورها در سراسر عالم ظاهر مي سازد.

6-               ناتواني در توليد آثار فرهنگي .

مع الاسف سياست زدگي جامعه ي كنوني تبعات اين مفصل را دو چندان كرده است.

آيت الله خامنه اي در اين زمينه فرمود  :

((همه كارها را خبره ها انجام مي دهند؛ چرا كار فرهنگي را خبره نبايد انجام دهد ؟ و هركسي وارد ميدان كار فرهنگي شود و چيزي بگويد و نظر بدهد و اقدامي بكند؟ متأسفانه خيلي از كساني كه مي توانند كار فرهنگي بكنند به كارهاي اجرايي و يا سياسي مشغولند .

7-               عدم دسترسي نوجوانان به معيارهاي مملوس و مشخص زندگي.

((صدا ، سيما و روزنامه ها نبايد همواره براي جوان الگوي يك جوان اشرافي بي درد تن به راحت داده ي عياش را مطرح كنند. بعضي از مطبوعات نبايد در فلسفه بافي هاي خود طوري حرف بزنند كه جوان خيال كند همه ي هدف انسان اين است كه از هر راهي شد ، يك مشت پول به دست آورد. اگر توانست يك گواهي علمي براي خودش فراهم كند. اگر نشد ، هر راه ديگري كه شد ولو قاچاق ولو تن دادن به ذلت و خفت و اهانت ، ولو با دستبرد زدن به اين وآن ، نبايد پول را عمده كرد ، پول ارزش نيست ؛ هدف درآوردن پول نيست پول يك وسيله براي گذراندن زندگي است. پول خيلي كوچكتر از اين  است كه هدف زندگي بشود.))

8-               عاقبت گريزي نسل جوان.

اين حقيقت تلخ محصول افكار پوچ گرايي غرب است كه به جوامع اسلامي سرايت كرده است و حتي روشنفكران نيز از اين شميم نحس  بي نصيب نمانده اند.

((نيچه)) با چنين افكار نادرستي جهان را براي خود به صورت زندان ساخته بود . وي گويد :

هر چه روزگار بر من مي گذرد ؛ زندگاني بر من گران تر مي شود.

سال هايي كه از بيماري در نهايت رنجوري و افسردگي بودم هرگز مانند حالت كنوني ، از غم پرواز اميد تهي نبودم . چه شده است ؟ آن شده است كه بايد بشود . اختلافاتي كه با همه ي مردم داشتم اعتماد را به من از ايشان سلب كرده است و طرفين مي بينيم به اشتباه بوده ايم . خدايا من امروز چه تنها هستم ؟يك تن نيست كه بتوانم با او بخندم و يك فنجان چاي بنوشم . هيچ كس نيست كه نوازش دوستانه بر من روا دارد .

شهيد مطهري در كتاب عدل الهي آورده است :

در جهان اسلامي نيز احياناً كساني بوده و هستند كه جهان را تاريك مي بينند و همواره چهره اي گرفته ، عبوس و خشمگين در برابر جريانات آفرينش نشان مي دهند و به قول ((ويليام جيمز)) گفته هايشان مانند دندان غروچه موشي است كه زير گيوتين سر مي دهد . ابو العلاء معري فيلسوف و شاعر معروف عرب و هم چنين خيام شاعر از اين گروهند . در عصر ما به تقليد از اروپاييان ، نويسندگاني بد بين پيدا شده اند كه زهرهايي از اين را به جان جوانان مي ريزند و آنان را      بي علاقه به زندگي و احياناً وادار به خودكشي مي كنند و از طرفي عوامل مرئي و نامرئي مورد تشويق قرار مي گيرند و روز به روز بر عددشان افزوده مي شود . صادق هدايت از اين گروه است . نوشته هاي وي به قول ويليام جيمز حالت همان خوكي را مي نما ياند كه زير تيغ ناله سر مي دهند و يا موشي كه در حالي كه مشغول جان دادن است ، جير جير مي كند .10

9-               پايين آمدن سن بلوغ جنسي و عقب افتادن تشكيل خانواده .

اين عامل از جمله عواملي است كه جوامع اسلامي را به نحو جدي تهديد مي كند . سنت هاي دست و پا گير غلطي كه در مسير ازدواج در جامعه وجود دارد به اين مهم دامن مي زند . يكي از عوامل مهم سختي ازدواج و بالا رفتن سن ازدواج ، تغيير فرهنگ اسلامي ازدواج در جامعه است كه مصاديق و جلوه هاي اين تغيير را مي توان در شرط هاي سنگين  خانواده ها ، مثل لزوم تهيه منزل شخصي ، مهريه هاي سنگين ، خرج هاي بي مورد بر شمرد كه بسان غل و زنجير بر فكر و انديشه مردم به ويژه جوانان سنگيني مي كنند و تنها راه پاره كردن اين غل و زنجيرها ، بازگشت به اسلام و قوانين حيات بخش آن است . بايستي موانع از سر راه ازدواج جوانان برداشته شود تا هر كس كه قادر باشد در كنار همسر خود زندگي متعادلي فراهم سازد ، از اين موهبت محروم نگردد و با اين رويكرد زمينه ي بسياري از مفاسد اخلاقي ، اجتماعي ، سياسي ، فرهنگي برچيده گردد .

 در سيره ي امام علي (ع) نقل شده است كه فردي مبتلا به خود ارضايي شده بود . وي را نزد حضرت آوردند و ايشان پس از تنبيه و مجازات با بودجه ي بيت المال زمينه ي ازدواج او را فرهم ساخت .11       

                          ان شاء ا... ادامه دارد .

 

 بامداد سه شنبه 23/3/83  ساعت دو و پنجاه دقيقه به اتمام رسيد .

 

 

 

 

 

1.1                       فهرست منابع
1-                          تربيت اسلامي ويژه آسيب شناسي تربيت ديني ، ص 31-309
2-                   صحيفه ي امام – مجموعه ي آثار ، 20 جلد ، موسسه ي تنظيم   و نشر آثار امام خميني (ره) چاپ اول ، پاييز 1378

3-                          سمينار تربيتي معلمان مدارس ، نقش آزادي در تربيت كودكان ، ص 155

4-                          تهاجم فرهنگي و راه كارهاي مقابله با آن ، مصباح يزدي

5-                          تربيت اسلامي ويژه آسيب شناسي تربيت ديني ، ص 153

6-                          بر گرفته از سايت اينترنتي : www. tebyan . com

http : // dialapace. Dial . pipex . com / twon . park

7-                          ديدگاه ها در زمينه ي آسيب شناسي تربيت ديني . ص 23

8-                          همان – ص 39

9-                          سير حركت در اروپا (ص 528) محمد علي فروغي به تصحيح و تحشيه امير جلال الدين اعلم نشر البرز ، تهران 1375 ، چاپ ، چاپخانه ارتش جمهوري اسلامي ايران

10-                    عدل الهي ، مرتضي مطهري

11-                    تربيت اسلامي ويژه آسيب شناسي تربيت ديني، ص 165-164

12-                    گلشن راز ، محمود شبستري ، به اهتمام دكتر صمد موحدي – تهران 1368 – چاپ اول       

فهرست مطالب و عناوين
پيش گفتار --------------------------------------------------1مفهوم تربيت اسلامي ------------------------------------------4سخن امام خميني پيرامون تربيت---------------------------------4سخن آيت  الله خامنه اي پيرامون تربيت---------------------------5برخي آسيب  هاي اجتمايي --------------------------------------6
1-سرعت تحولات فرهنگي و اجتماع و طرح مسائل جديد--------------6 2-سرعت و تنوع توليدات فكري و ناتواني در كنترل آنها---------------6  3-جلو افتادن بلوغ فكري نسبت به قبل ----------------------------7  4-ناتواني در برقراري ارتباط با نسل گذشته ------------------------7 5-توليدات فكري و هنري نامتجانس با ساختار فرهنگي جامعه -----------7 6-ناتواني در توليد آثار فرهنگي ----------------------------------8 7-عدم دسترسي نوجوانان به معيار هاي مشخص زندگي --------------8 8-عاقبت گريزي نسل جوان -------------------------------------9
9-پايين آمدن سن بلوغ جنسي ---------------------------------11 .