ابوالحسن محمد بن الحسين الموسوي، معروف به سيد رضي و شريف رضي، متولد سال 359 هجري در بغداد، با پنج واسطه از سوي پدر به امام موسي الکاظم (ع) و با چند واسطه از سوي مادر به امام زين العابدين، علي بن الحسين (ع) و به روايتي به اميرالمومنين (ع) مي رسد. پدرش ابو احمد حسين بن موسي، از روزگاري کهن نقيب سادات علوي بغداد بوده است.
 
سيد رضي علاوه بر نقابت، اميري حاجيان و قضاوت در مظالم را نيز به عهده داشت و از جايگاه معنوي والايي برخودار بود. ابو احمد در سال 369 هجري به همراه تني چند از سران علويان به دستور عضد الدوله ديلمي به قلعه اصطخر فارس اعزام و در آن جا به زندان افکنده شد.

سيد رضي که در اين سال اندکي کمتر از ده سال از زندگي او مي گذشت، با شنيدن اين خبر، قصيده اي بلند در ستايش پدر و نياکان او از ائمه اطهار و در نکوهش عضد الدوله و وزير او ابن مطهر سرود هنگامي که اين قصيده پخش گرديد، همه اديبان و سخن شناسان و دانشمندان به وجود نابغه اي نوجوان در شعر و ادب و تاريخ و علوم اسلامي اعتراف و آينده درخشاني را براي او پيش بيني کردند.

سيد رضي با برادر بزرگوارش سيد مرتضي علم الهدي در نبود پدر تحت نظارت مادر به تحصيل علوم ادبي و اسلامي روزگار خود ادامه دادند.

پدر در سال 376 ه. به وسيله شرف الدوله، فرزند عضدالدوله آزاد شد و به همراه وي به بغداد آمد و همه مناصب از دست داده را دوباره به دست آورد، ليکن به علت خستگي از زندان و رنجش از (اميران) و حليفگان، از همان سال تا سال 381 ه. همه آن مقامات را به فرزند کوچکش سيد رضي واگذار کرد.

سيد رضي از استادان برجسته زمان خود مانند: ابوعلي فارسي، قاضي سيرافي، قاضي عبدالجبار بغدادي، ابن نباته خطيب، ابن جني، علي بن عيسي شيرازي، محمد بن موسي خوارزمي، شيخ مفيد، تلعکبري و عده اي ديگر دانش اندوخت.

وي مدرسه اي به عنوان «دارالعلم» با کتابخانه اي مجهز و همه امکانات زيست دانشجويان تأسيس کرد و شاگردان برجسته اي به دست او به مقام استادي رسيدند.

سيد رضي مورد توجه خليفه الطائع و سپس القادر بالله و بهاء الدوله امير آل بويه بود و به وسيله آنان به نقابت طالبيان سراسر جهان و به القاب معنوي بزرگي دست يافت.

سيد رضي در دوران جواني به تفسير و توضيح آيات الهي روي آورد. عشق و علاقه وي به قرآن از همان اوايل كودكي آغاز شده بود. چنانكه بعد از يادگيري، اُنس دايم و رابطه هميشگي با قرآن برقرار كرد و در سي سالگي در مدت كوتاهي قرآن را حفظ كرد. او همواره با زمزمه كلام الهي آينه دل را جلا مي‌بخشيد. بعد از گذراندن علوم مختلف قرآني علاوه بر شيريني قرائت دوران كودكي، خود را با دنيايي از زيباييهاي روح بخش همراه مي‌يافت كه وسعتش بي‌انتها و غايتش بي‌منتها بود. سيد رضي محو در جمال تابناك آيات الهي دست به قلم برد تا قطره‌اي از درياي بيكران تعاليمش را بر صفحه روزگار جاري سازد. ثمره اين تلاش با اخلاص، سه گنجينه گران سنگي است كه براي نسلهاي آينده به يادگار گذاشت؛

1. تلخيص البيان عن مجازات القرآن.

2. حقايق التأويل في متشابه التنزيل.

3. معاني القرآن.

ديگر تأليفات سيد رضي عبارتند از:

خصايص الائمه، نهج البلاغه، الزيادات في شعر ابي تمام، تعليق خلاف الفقهاء، كتاب مجازات آثار النّبويّه، تعليقه بر ايضاح ابي علي، الجيّد من شعر ابي الحجاج، زيادات في شعر ابي الحجاج، مختار شعر ابي اسحق الصّابي، كتاب «مادار بينه و بين ابي اسحق من الرسائل» و ديوان اشعار.

هر روز كه سپري مي‌شد برگِ زرّيني به دست تواناي سيد رضي بر تاريخ تابناك اسلام افزوده مي‌گشت. او با قلمي روان و علمي فراوان خدمات ارزنده‌اي ارائه كرد. براي كتاب وحي تفسير نوشت، احكام فقهي تدوين كرد، با اشعار نغز و قصيده‌هاي بلند خود سيل معارف روان ساخت و مسئوليتهاي طاقت فرساي ديني، سياسي، اجتماعي را به عهده گرفت و ... با همه اينها كار خود را ناتمام مي‌ديد و احساس خلأ و كمبود مي‌كرد گويي براي رسالتي ديگر آفريده شده است. رسالتي بس بزرگ.

وي مي‌بايست از فضاي آزاد به وجود آمده كمال استفاده را مي‌برد و با شناساندن اصالت شيعه، اسلام واقعي را به جهانيان معرفي مي‌كرد. سيد رضي به خوبي مي‌دانست كه رسالت بدون امامت ناقص است و شهر علم پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ بدون وجود علي ـ عليه السّلام ـ شهري بي‌دروازه مي‌ماند و بدون معصوم، قرآن بدون مفسّر خواهد بود. مي‌بايست قدم به ميدان گذاشت و اقدامي كرد و كاري را كه انجام آن براي گذشتگان ميسّر نگشته است به سر منزل مقصود رساند.

شريف رضي با اين تفكّر الهي كار بزرگي را آغازيد. همان كاري كه ثمره شيرينش در كلام بلند مولا علي ـ عليه السّلام ـ به بار نشست و كتاب هميشه جاويد نهج البلاغه را به ارمغان آورد، نام و ياد سيد رضي را براي هميشه زنده نگه داشت. در حقيقت او اولين عالمي است كه كلمات و خطبه‌هاي سراسر بلاغت اميرمؤمنان علي ـ عليه السّلام ـ را گردآوري و تدوين كرد.

سيد رضي در ماه محرم سال 406 ق. در سن 47 سالگي چشم از جهان فروبست و جهان علم و عالم تشيّع را در غم و ماتم فرو برد ... . انبوه مردم جنازه سيد رضي را تشييع كردند و فخرالملك وزير بر جنازه وي نماز خواند پيكر پاكش را در خانه خود به امانت دفن و بعدها به حرم امام حسين ـ عليه السّلام ـ منتقل كردند.

روح متعالي اش با اميرالمؤمنين (عليه السلام) محشور باد.