موضوعات اصلي
اختلال بيش فعالي وضعيتي است که در تعدادي از بچه هاي پيش دبستاني و دوران ابتدايي وجود دارد. کنترل رفتار اين بچه ها و جلب توجه آنها سخت است. تخمين مي شود که بين 3 تا 5 درصد بچه ها اختلال بيش فعالي دارند يا به عبارتي تقريبا دو ميليون بچه در ايالت متحده آمريکا بيش فعالند. بدين معني که در يک کلاس 24 تا 30 نفره احتمال دارد حداقل يک نفر دچار چنين اختلالي باشد.بيش فعالي (ADHD) به عنوان يک ناتواني دريادگيري محسوب نمي شود بلکه به عنوان ناتواني فردي در فعاليت هي آموزشي مي باشد که منجر مي شود که دانش آموز خدمات آموزشي خاصي دريافت کند و در طبقه بندي «آسيب ديدگان سلامتي» قرار مي گيرد نه تحت «ناتواني هاي يادگيري خاص» بسياري از کودکان (ADHD) تقريبا 20 تا 30 درصد نيز داراي اختلالات يادگيري ويژه هستند.ويژگي هاي اصلي (ADHD): بي توجهي، بيش فعالي و تحرک بيش از حد است. متخصصين; سه زير مجموعه براي آن به رسميت شناخته اند، که عبارتند از:اول: نوعي که در آنها فعاليت بيش از حد و پرتحرکي شايع است (اين افراد اختلال توجه چشم گيري نشان نمي دهند).دوم: نوعي که در آنها عدم توجه قالب است. (که در آنها فعاليت و تحرک بيش از حد از خود نشان نمي دهند و گاهي اوقات تحت عنوان ADD مي شناسيم).سوم: نوع ترکيب يافته که هم اختلال توجه از خود نشان مي دهند و هم علائم تحرک بيش از حد را نمايان مي سازند.
از ديگر اختلالاتي که گاهي با ADHD همراه هستند
سندروم تورت، (به نسبت بسيار کمي از کساني که ADHD دارند اثر مي گذارند.اختلال بي اعتنايي و مخالفت، (که بر بيش از يک سوم تا نيمي از کودکان ADHD اثر مي گذارد.اختلال رفتاري که 20 تا 40 درصد را در بر مي گيرد.افسردگي و اضطرابو اختلالات دو قطبي بودن.
علائم و نشانه ها
به جزئيات دقت نمي کنند و اشتباهات واضحي انجام مي دهند.خيلي ضعيف حروف و کلمات را کنار هم قرار مي دهند و نوشته هاي شلوغ و در هم و بر همي دارند.در حفظ توجه شان در انجام تکاليف مدرسه و کارها مشکل دارند. تکاليف مدرسه را سرسري مي گيرند.از انجام تکاليفي که دوست ندارند اجتناب مي کنند و در تمام کردن تکاليف مدرسه و مواردي که فعاليت ذهني مي طلبد وا مي مانند. فعاليت هاي روزمره را فراموش مي کنند.در سازمان دهي کارها و فعاليت ها مشکل دارند.لوازم و وسايلي که براي انجام تکاليف و کارهايشان لازم است را گم مي کنند. (قلم، خودکار و ...) در فعاليت هاي نشاط آور و لذت بخش به مرور (يا رفته رفته) از خود مشکلاتي نشان مي دهند.مانند يک موتور فعاليت کرده و يک جا ثابت نمي مانندسريع جواب دادن به سولها قبل از آنکه سوال کامل شود. اغلب صحبت ديگران را قطع مي کنند.
استراتژي
وقتي دانش آموز مشغول انجام تکاليف يا مطالعه دروس است اجازه دهيد بارها و مرتب جايش را عضو کند.به آنها کارهايي که لازمه آن حرکت و از اينجا به آنجا رفتن است، از قبيل پخش کردن کاغذها رساندن پيغام و يا آب دادن گياهان را بسپاريد.از موسيقي به عنوان وسيله اي براي انتقال مطالب استفاده کنيد.لحن صداي خود را تغيير دهيد: گاهي بلند، گاهي آرام، گاهي معمولي.از دانش آموزان بخواهيد قبل از حل مسائل و به عهده گرفتن تکاليف، تصميم و برنامه خود را براي چگونگي انجام آنها بيان کنند.اجازه دهيد بچه ها در زمان گوش دادن به مطالب با دستهايشان کارهايي از قبيل تا کردن کاغذها، ضربه زدن به سنگي يا چيزي، بازي با خاک رس، توپ و يا هر چيز ديگر را انجام دهند و مانع آنها نشويد.از روش هاي غير محسوس مثل ايما و اشاره و حالت هاي جسمي استفاده کنيد تا دريابيد که دانش آموزان کوک نيستند بدون آنکه خودشان بفهمند.به دانش آموزان فرصت دهيد تا خلاقيت هاي مختلف و تخيلات را بروز دهند تا بتوانند شناخت دقيقي از ابتکار بدست آورند.وقتي جهت مشخص و درس ها داده شد، آن ويت استراتژي هاي چند حسي را به کار گيرد.آموزش کودکان داراي اختلال نقص توجه، اختلالات بيش فعالي (نقص توجهي) اختلال کمبود يا نقص توجه وضعيتي (سندرومي است که از طريق مشکلات جدي و دائمي سه مورد زير مشخص مي شود.1- ميزان توجه2- کنترل جنبش حرکت3- بيش فعالي (بعضي اوقات).اختلال کمبود توجه از دوره نوزادي آغاز و در دوران نوجواني همان زماني که تاثيرات منفي بيشتري بر زندگي کودک در محيط خانه مدرسه و اجتماع هست گسترش پيدا کند. تقريبا 3 تا 5 درصد از کودکان دبستاني تحت تاثير (ADD) هستند.اخيرا اين وضعيت را تحت عنوان «ناتواني در يادگيري»، «صدمات مغزي»، «حرکت زياد» يا «بيش فعالي» ناميده اند. «اختلال نقص توجه» نيز براي توضيح واضح تر خصوصيات اين گونه از کودکان بيان شده است.دو نوع اختلال کمبود توجه وجود دارد که هر دو در زير توضيح داده شده است.اختلال نقص توجه در کودکان بيش فعال (ADHD) مطابق با مقايس هاي آماري و تشخيص اختلال ذهني (انجمن روانشناسي آمريکا، 1987) براي تشخيص »ADHD« در کودکان بايد حداقل هشت مورد از موارد زير را کودک بيش از سن 7 سالگي و طي شش ماه يا بيشتر از خود نشان دهد.1- به خود پيچيدن و ناآرامي و يا به نظر مي رسد بي قرار است.2- نتواند سرجايش بنشيند.3- خيلي زود و به راحتي آشفته و پريشان بشود.4- تحمل در نوبت منتظر بودن را ندارد.5- در پاسخ دادن هول و عجول است.6- در دنبال کردن دستور العمل ها مشکل دارند.7- در حفظ و نگه داشتن توجه شان مشکل دارند.8- هنوز کاري تمام نشده به سراغ کار ديگر مي روند.9- نمي توانند آرام بازي کنند.10-خيلي زياد و افراطي حرف مي زنند.11- وسط حرف ديگران مي پرند و يا حرف يکديگر را قطع مي کنند.12- مطالب را خوب گوش نمي کنند.13- اغلب وسايل مورد نياز کارهايشان را گم مي کنند.14- غالبا دست به کارهاي خطرناک مي زنند.
اختلال نقص توجه نا متفاوت
در اين شکل از اختلالات مشخص ترين خصوصيت اوليه بي دقتي است. بيش فعالي در اينجا حضوري ندارد. معهذا، اين کودکان باز هم آشفته و پريشان هستند و نمي توانند نظم و ترتيب داشته باشند و به طور معمول آرام و غير فعال به نظر مي رسد.از آنجا که راحت تر مي توان در کلاس درس بر اين کودکان نظارت و کنترل داشت به نظر مي رسد که اختلال کمبود توجه نامتفاوت بيشتر تحت بررسي و مطالعه قرار گرفته است. و بدين ترتيب آنها بيشتر دچار عدم موفقيت درسي مي شوند تا آنها که اختلال کمبود توجه بيش فعال دارند.
ايجاد محيط صحيح آموزشي
دانش آموزان دچار نقص توجه را نزديک ميز معلم و در رديف صندلي هاي معمول کلاس بنشانيد.اين دانش آموزان را جلوتر از همه در کلاس بنشانيد تا بقيه دانش آموزان در معرض ديد قرار نگيرند و پشت سر آنها باشند.دانش آموزان خوب و نمونه کلاس را کنار آنها بنشانيد. ترجيحا دانش آموزاني که به هر دليلي مشخص تر از ديگران و سرمشق بقيه هستند.تشويقشان کنيد که دوتايي با هم درس بخوانند و ناظر بر درس يکديگر باشند.از هر چيز که باعث تحريک و پريشاني آنها مي شود بپرهيزيد. سعي کنيد آنها را نزديک شوفا ژ، دستگاه هاي تهويه، در و پنجره و قسمت هاي شلوغ ننشانيد. تغييرات را خوب لمس نمي کنند. بنابراين از تغيير و تحول، جابجايي، تغيير در جدول برنامه ها و همچنين قطع رابطه دوري مي کنند.خلاق باشيد. کلاس را به شکلي تغيير دهيد که کمترين فضاي درسي را داشته باشد و بگذاريد همه دانش آموزان در آن شرکت داشته باشند، تا شاگردان دچار اختلال کمبود توجه حس نکنند با ديگران فرق دارند.والدين را تشويق کنيد تا فضاي مناسبي با برنامه هاي مشخص روزانه، ساعت معين مطالعه و مرور تکاليف انجام شده توسط آنها را در خانه برقرار کنند.
تدريس به دانش آموزان دچار نقص توجه (ADD)
در طول درس هاي شفاهي ارتباط چشم را قطع نکنيد.درس ها را مختصر و واضح تهيه کنيد.در دادن درس هاي روزانه پيوسته و ثابت باشيد.درس هاي پيچيده را ساده کنيد و از درس هاي متعدد و زياد بپرهيزد.مطمئن شويد دانش آموزان قبل از شروع کار درس را فهميده اند. در صورت لزوم درس را با روشي مثبت و به آرامي تکرار کنيد.کاري کنيد که با شما راحت باشند و از شما کمک بگيرند (بيشتر اين کودکان تقاضاي کمک نمي کنند.)کم کم ميزان کمک خود را کاهش دهيد. اما بخاطر بسپاريد که اين کودکان نياز به کمک بيشتر و طولاني تري نسبت به کودکان عادي دارند.اگر لازم شد بخواهيد دفترچه تکاليف روزانه اي نيز داشته باشند.1- مطمئن شويد هر دانش آموز همه تکاليفش را روزانه و به درستي انجام مي دهد. اگر دانش آموزي قادر به انجام چنين کاري نبود معلم بايد به او کمک کند.2- دفترچه تکاليف آنها را هر روز امضا نماييد بر انجام کامل تکاليف آنها باشد (خانواده ها نيز بايد آن را امضا نمايند).3- از دفترچه يادداشت براي داشتن ارتباط روزانه با والدين نيز استفاده کنيد.
دادن تکاليف
هر دفعه فقط يک کار را از آنها بخواهيد.مکررا در آنها انگيزه ايجاد کنيد و به آنها پند و آگاهي دهيد. طرز برخورد و روش شما بايد جنبه حمايتي داشته باشد.تکاليف در حد نياز تغيير دهيد با افراد متخصص در زمينه هاي تحصيلي مشورت کنيد تا بتوانند قدر وضعف هر دانش آموز را تعيين کنيد. برنامه هاي تحصيلي جداگانه اي ترتيب دهيد.مطئن شويد که دانش آنها را محک مي زنيد نه گستره دقت آنها را.براي کارهاي مشخص وقت اضافه بدهيد. اين دانش آموزان به آرامي کار مي کنند به خاطر وقت اضافه مورد نيازشان آنها را جريمه نکنيد.به خاطر داشته باشيد اين کودکان خيلي زود از هم مي پاشند ولي تفاوت مي شوند. استرس، فشار و خستگي مي تواند کنترل شخصي آنها را برهم بزند و به سمت رفتاري ضعيف و کند سوق دهد.
منبع : ابتکار
