پژوهشی درموردحروف مقطعه قران کریم

 

حروف مقطعه قران کریم دراغاز29سوره وارد شده که چهارده تا است که عبارتند:الف-لام-میم-صاد-راء-کاف-هاء-یاء-طاء-سین-حاء-قاف ونون .مفسران درتفسیر این حروف به بحث وگفتگو پرداخته واقوال وارای زیادی گفته اند..که نقل و انتقاد ازانها 

ازحوصله بحث بیرون است .

1-این حروف به اسمای حسنی اشاره دارند وبرخی دیگر گفته اند علاوه بر این که متضمن چنین اشاره اند سوگند به انها نیز هست .

المر(الف) به (الله) و((لام) ) به (لطیف)و(میم)به(مجید)و((راء))به (رحمان)ودر کل:((به خدای لطیف ومجید ورحیم سوگند))

ازمیان مفسران این نظر راابن عباس وسدی وعکرمه برگزیده اند.   ((المر)) <الف> به(احدیت و اولیت و ازلیت واخریت وابدیت خدا .<لام>به((لطیف بودن خدا)) <میم> به اسماء((مجید-ملک-منان-)) اشاره بوده است.

دراصطلاح به حروف مقطعه ((فواتح السور ))می گویند.

متن:این حروف نمونه هایی ازحروف تهجی هستند که در اغاز برخی از سوره ها امده اند وهدف از اوردن انها این است که قران از این ساخته شده است واین سوره ها وایات .که همه بشر درمقابله با ان عاجزوناتوان مانده اند از این مواد وعناصر تشکیل یافته اند ودر حقیقت حروف اصلی قران این حروف است .اگر فکر می کنید قران ساخته وپرداخته ی فکر حضرت محمد <ص >بوده و او با فکر بشری خود ازاین حروف قران را ساخته است اگر شما می توانید برخیزید و چنین نوشته ای بیاورید .

اصولا" تفاوت اعجاز وصنعت دراین است که پیامبران

پیوسته برای وصول به هدف از وسایل ساده استفاده

می کردند*درصورتی که صنعتگران ازوسایل پیچیده استفاده

میکردند.

1-وسیله ی موسی برای اعجاز*همان وسیله وعصای خشک وبی روح بود که ازان برای گوسفندان خود استفاده می کرد که همگان دیدند که چوب خشکی به صورت حیوان درنده ای درایدودرحالی که جادوگران مصری از ابزار پیچیده وریسمان مملوء ازجیوه استفاده می کردند . پیامبر اکرم (ص) با وسیله ساده به سوی اسمان ها حرکت کرد درحالی که فضانوردان شرق وغرب با ((اپولوها)) به فضا می روند وگام در فضا می نهند .قران نیز که معجزه ی جاودان پیامبر خاتم است ازاین راه وارد شده است واز ساده ترین ابزار یعنی حروف الفبابه عالی ترین هدف دست یافته است واز ساده ترین ابزار که دراختیار همگان قرار داشت ودارد کتابی عرضه کرد که کلمات آن موزن است و معانی بزرگی در بر دارد  جمله های ان مرتب و کلمات ان در بلند ترین پایه از فصاحت قرار دارد و معانی بلند وژرف را در قالب زیبا ترین الفاظ می ریزد که تا کنون نظیری بر ان دیده نشده است ..

اساس این نظریات را که هر یکی از حروف اشاره به نام ها وصفات خدا باشد.مطلبی تشکیل می دهد که در ادبیات عرب به آن نحت می گویندو

به آن اختصارکلمات وازهرکلمه ای به نخستین حرف ان اکتفا کردن

است واین مطلبی است که بعدها در ادبیات عربی وفارسی کاملا" رواج یافته است واز دیر باز به جای صلی الله علیه واله حرف(ص)وبه جای ((علیه السلام)) حرف(ع)رابه کار می بریم :::]

هدف از اوردن این حروف در اغاز 29سوره اشاره به این است که ای مردم اساس و پیشه این قرآن را همین حروف تشکیل می دهد وابزاری که در اختیارمن است دردسترس شما نیز هست .هرگاه تصور می کنیدکه این کتاب فکر من وساخته و اندیشه بشر است برخیزید از این ابزار واسباب سوره ای به سان یکی از سوره ها قران بسازید .:

برخی به این نظریه ایراد و خرده گرفته اند که بیانگر عدم تامل کافی در

--------------------------------------------------------------------------------

آنها ست اکنون این اشکال ها رابیان می کنیم **

الف*موقع نزول قران خود عرب ها متوجه بودند که حضرت محمد (ص)عبارات عربی را تلاوت می کند .

(ب)*در چند سوره ازقرآن تصریح شده است که خدا این قران رابه زبان عربی نازل کرده است که چنان که در آیه ی192 سوره ی شعراء

می فرماید :(به زبان عربی روشن ))*)

ج)اگر این حروف به حروف زبان عربی اشاره داردچرا تمام حروف ذکرنشده وبرخی حروف چند بار تکرارشده است؟

دلیل این که همه ی حروف را نیاورده است از توضیحی که قبلا"دادیم

روشن شد*زیرا ازاین که ازهرنوعی نیمی راآورد:مثل این است که همه ی حروف را آورده است تو گویی ذکر همه حروف گاهی به صورت ذکر افرادوآحادانهاست وگاهی ذکرنمونه ای ازاتمام انواع آنهاخلاصه این نوع سوالاتوپرسش هانمی تواندپنین نظری راکه احادیث اسلامی وتناسب اوایل این

سوره ها    آن راتاییدمی کنندغیرصحیح جلوه می دهد.

جامعه ی عربی به قرآن توجه داشتندکه از همین کلمات ترکیب یافته است

ولی ازنتیجه ای که قران از این مقدمه ی روشن گرفته است کامل غافل بودند.زیرا قران از این مقدمه ی روشن وهمگانی چنین نتیجه می گیردکه این حروف نمی توانندساخته ی فکربشرباشند چرا که دراین صورت همه بایدبتوانند

چنین کاری انجام دهند.

هدف از آوردن این حروف بیان این نیست که این قران به زبان عربی نازل شده است وازحرئف عربی تشکیل شده است  بلکه هدف این است که این قران

به هرزبانی می خواهدباشدواصلا"کار به زبان آن نداردولی از همین حروف تشکیل یافته است وموادنخستین وخمیرمایه قران حروف مقطعه است.

مغز الکترونیکی بامحاسبات خود برای ما روشن ساخت که میزان هر یک از این حروف 14گانه در هرسوره از114 سوره قرآن به نسبت مجموع حروف آن سوره

چنددرصد است.مثلا"پس ازمحاسبه درمی یابیم که نسبت حروف (قاف)که یکی از حروف نورانی است درسوره ی<فلق>بزرگترین رقم را بسبتا به حروف دیگر سوره

فلق دارد(70 درصد)ودر درجه ی اول در میان سوره های قرآن است (البته به

استثنای سوره ی ق)

همان طور که ملاحظه می کنیم تفاوت سوره ی (قیامت)و(الشمس)فقط 0/001 درصد است وبه همین ترتیب این نسبت را در تمام 114 سوره قرآن به دست می آوریم نه تنها درباره ی یک حرف بلکه درباره تمام حروف چهارگانه ی نورانی.وبه این ترتیب حروف هریک از سوره ها بامجموع حروف روشن میشود.

دکتررشاد:                           

میدانیم قران مجید از114 سوره که ازمیان آنها86 سوره در مکه و28  سوره در مدینه نازل گردیده است وازمیان مجموع سوره های قرآن کریم 29 سوره است که درآغازآنها (حروف مقطعه )آمده است

جالب اینکه این حروف مجموعا"ودرست نصف حروف 28 گانه الفبای عربی را تشکیل می دهد که عبارتند:ا-ح-ر-س-ص-ط-ع-ق-ک-ل-م-ن-ه-ی-است که آنها را حروف نورانی می گویند .

                               ###

سوره هایی که باحروف مقطعه  آغازمی شود اصولا دارای مشخصه هستند.

1 –غالبا"دراولین آیه آنها اشاره ای به نزول کتاب *قرآن وحی وتلاوت آیات شده است **

2-در همان مقدمه سوره اعتراضی وناباوری وتکذیب بیشترمردم رانشان

می دهد .**

3 –مخاطب سوره شخصی رسول مکرم اسلام می باشد وعمدتا"ضمیرک در همان ابتدای سوره به چشم می خورد .

دراولین نگاه ملاحظه می نماییم که در غالب 29 سوره که دارای حروف مقطعه هستندبلافاصله پس ازاین حروف درهمان آغازسوره نام (کتاب) قرآن یاوحی وقلم برده شده است .

(حروف ((الم))درسوره های عنکبوت-روم-لقمان وسجده)

این چهارسوره متوالی که تماما"باحروف مقطعه<الم>افتتاح شده اندبین

سال های 6 تا10 بعثت یعنی سالهای سخت گسترش دعوت ورسالت نازل شده اند دراین سالها دو چیز بود که در این 4 سوره به طورمتمرکزی روی آن تاکیدشده است:

1-بعد ایدئولوژی:یعنی عقیده وایمان دربرخوردباتفکرات شرک آمیزحاکم وفرهنگ جاهلی*

2-بعدمقاومت وصبروپایداری دربرابرسختی هاوتوکل به پروردگارویقین به وعده ی اوبرای پیروزی*

حرف(ق)تنهادرافتتاح دوسوره بکار رفته است سوره ی شوراکه باحروف مقطعه

(حم.عسق)آغازمی شودوسوره ی ((ق))بااین تفاوت که درسوره ی شوراحرف

(ق)یکی ازحروف مقطعه ی پنج گانه آن میباشد(ح-م-ع-س-ق)ودرسوره

(ق)منحصرا"حرف(ق)بکاررفته است.جالب اینکه حرف(ق)درسوره ی شورا57 بارودرسوره ی(ق)57 بارتکرارکه مجموعشان 114 تامی باشد

درابتدای سوره ی قلم وقبل از سوگند به قلم حرف((ن))قرارگرفته است که همچون سایرحروف مقطعه ارتباطی مزموربامضامین سوره داردوتدبردرآن میتواندنکات

جالبی راروشن کند.

میدانیم حروف مقطعه درهریک ازسوره های موردنظراشاره ای به یک یا چندتن از رسولان وجریان تکذیب مردم هم عصر آن داشته است.حرف مقطعه ((نون))لقب حضرت یونس است.

((اننی انا الله لا اله الا انا فاعبدنی واقم الصلاه لذکری)) طه /14

دراین آیه اولین پیام وحی درکوه طوربه حضرت موسی رانقل می کندکه با خطاب((فاستمع لما یوحی))مقدم برهرکلام بر<عبادت>و<اقامه ی صلاه>

تاکیدمی نماید.

((وامر اهلک باصلواه واصطبرعلیها لا نسئلک رزقا"....))طه/132

این آیه دراواخرسوره ی طه آمده است درآغازرسالت حضرت ختمی مرتبت<ص>همین سفارش رابه آن بزرگوارمی نماید.علاوه برکلمه ی (صلوه)

موضوع ذکر(تذکره)نیز(که درمفهوم وسیع صلاه قراردارد) درهردوسوره بکاررفته است

((8 باردرسوره ی طه و7 بار درسوره ی مریم))

آن چنان که از آمارپیدااست مجموع حروف((ی.س))نه تنهادرسوره ی ((یس))

بلکه در(سوره ی شعراونمل وقصص ویس وشورا)نیزمضربی از عدد19 میباشد                                         

پس می توان گفت که این سوره ها مجموعه ای مرتبط ومکملی راتشکیل

میدهندکه در دوموضوع که باحروف(ی.س)به صورت رمزی وسمبلیک مشخص

شده اندکه درمضمون ومحتوی اشتراک دارندمجموع حرف (ی)درقرآن 582

مرتبه وحرف(س)درقرآن387 مرتبه می باشد.

حرف<ص>درحروف مقطعه سه سوره بکار رفته است سوره ی اعراف((المص))

سوره ی مریم ((کهیعص))وسوره ی ص((ص))اگرخواسته باشیم فصل مشترکی برای این سه سوره بدست آوریم مهمتر ازهرچیزی به نظرمی رسد جریان رسالت الانبیاءباشدکه موضوع اصلی هرسه سوره راتشکیل می دهد.

درسوره مریم نام ده تن از پیامبران ذکرشده است <زکریا-یحیی-عیسی-ابراهیم-اسحاق-یعقوب-موسی-اسماعیل-ادریس وهامون>ذکرشده است.

درسوره ی اعراف 7 تن از پیامبران:<نوح-هود-صالح-لوط-شعیب-موسی وهارون>

درسوره ی (ص)نام 9تن از پیامبران:<داود-سلیمان-ایوب-ابراهیم-اسحاق-یعقوب-اسماعیل-الیسع -ذاالکفل>نام برده شده است.

سوره ی شورا ننها سوره ای است که دونوع حروف مقطعه داردودوآیه ی اول آن به همین حروف اختصاص یافته است.<حم.عسق>این ترکیب که از 5  حرف<ح-م-ع-س-ق>تشکیل شده به نظرمی رسدوهمچون سوره های دیگردرارتباط بامضامین ومقاصدسوره باشدوشایدهم تفضیل آن به دلیل مطالبی باشدکه در آستانه یهجرت لازم به یادآوری بوده است.

حروف مقطعه <الم>درسوره های بقره وآل عمران*

دوسوره ی بقره وآل عمرانکه باحروف مقطعه (الم)آغازمی شوندبه دلیل تنوع موضوعات وطولانی بودن آن درزمینه های مختلفی بایکدیگرمشابهت ومناسبت دارند.

1-صفات<حی وقیوم>وآثارآن:::ترکیب این دوصفت 3  باردرقرآن که به غیر این دوسوره درآیه ی 111 سوره طه نیزمشاهده میکنیم.

2-ایمان به همه ی رسولان وکتابهای آسمانی

3-عذاب کافرین.

درموردحروف مقطعه ازدیرباز مفسرین وعلمای اسلامی نظریات گوناگونی ابراز کرده اندبه طوری که مرحوم طبرسی درمجمع البیان 18  قول مختلف راعرض

کرده است...

اما آنچه درموردحروف مقطعه قرآن گفته اندنمی تواند به خواننده اطمینان کافی بخشدوباتحقیقی مبتنی برمتدوشیوه های علمی وآماری اورا اقناع وارضاءنماید...

حضرت علی (ع)

برای هرکتاب نقاط برجسته وچکیده ای است وچکیده قرآن ((حروف الفبا))است.

حروف مقطعه (یس)

مجموع حروف (ی.س)درسوره ی یس258 می باشد (ی 237 وس 48 بار)

1-حرف ی در سوره های مریم ویس به کار رفته است که مجموع آنها582 (یس237ومریم 345بار میباشد.)

2-حرف س درسوره های شعراء 93نمل 93وقصص100-یس 48وشورا 53بامجموع387بار می باشد.

 بنابراین می توان گفت که این چندسوره مجموعه ی مرتبط ومکملی راتشکیل میدهند*