حساسيت بيني به حالتي گفته مي شود که با گرفتگي بيني، آبريزش بيني، خارش، عطسه و از بين رفتن حس بويائي مشخص مي شود.تمام اين علائم در سرماخوردگي يا زکام نيز ممکن است جمع باشند، ولي سرما خوردگي دوره کوتاه پنج روزه دارد و با کوفتگي عمومي بدن و تب همراه است.اما حساسيت بيني تا مدتي طولاني حد اقل به اندازه يک ماه تداوم مي يابد.نکته جالب آن است که به حساسيت بيني،«تب علفي»يا «تب يونجه» نيز گفته مي شود، زيرا در زمان قديم افراد حساس در هنگام قدم زدن در علفزارها علائم حساسيت بيني را از خود نشان مي دادند.به نظر مي آيد تب يونجه اسم نا مناسبي باشد، چون تمام علائم يادشده در هنگام مواجهه با گروه علفها عارض مي شود.

انواع حساسيت بيني و عوامل آن:
حساسيت بيني به انواع فصلي و دائمي تقسيم مي شود.گرده گلها در بهار،چمن در تابستان،علفهاي هرز در اواخر تابستان و اوايل پائيز، و ذرات کپک معلق در هوا در فصل پائيز شايع ترين علت رينيت آلرژيک فصلي هستند.در حاليکه گرد و غبار منزل و اجزاي حيوانات خانگي از عوامل عمده رينيت آلرژيک دائمي مي باشند.
تقريبا"30 درصد بزرگسالان و 80 درصد کودکان مبتلا،از شکل دائمي آن رنج مي برند. در کشور ما حساسيت بيني در دو ماه ارديبهشت و شهريور بيشترين شيوع را دارد.

علاوه بر ذره بيگانه(آنتي ژن)، عوامل محرک مثل تغيير دما و هواي سرد و نيز آلودگيها در تشديد بروز حساسيت تأ ثير دارند و تأ ييد کننده آن اين مطلب است که خوابيدن مقابل کولر باعث بدتر شدن وضعيت بيمار مي شود.مصرف بعضي از داروها مانند آسپرين در بروز حساسيت بيني و پوليپ بيني نقش مهمي دارند.
عوارض و پيامدهاي احتمالي آن:
هر چند رينيت آلرژيک يک بيماري خفيف است، مي تواند ناراحتي فوق العاده اي را براي بيمار در هنگام خواب و خوراک پديد آورد.به علاوه، عفونت سينوس و اوتيت مياني ترشحي(التهاب مزمن گوش مياني)از پيامدهاي ديگر آن است.حمله آسم در بيماران مبتلا به اين بيماري 4 برابر بيشتر است.در مراحل پيشرفته بيماري ممکن است پوليپ بيني ايجاد شود.
رينيت آلرژيک در نوزادان و شيرخواران نيز ديده مي شود.اصولا"بروز زودرس رينيت آلرژيک در دوران طفوليت يکي از خصوصيات اين بيماري است.پيدايش حساسيت گرايش شديد خانوادگي دارد.چنين افرادي داراي استعداد به واکنشهاي حساسيت مانند اگزما، آسم و ورم ملتحمه هستند و به آنها شخصيت«آتوپيک»مي گويند.
علل بروز حساسيت در کودکان در 64 درصد موارد به ويژه در آنهايي که رينيت آلرژيک توأ م با آسم دارند مشخص شده است.در شيرخواران و کودکان خردسال،غذاها عامل اين بيماري هستند،ولي با بالا رفتن سن، ذرات استنشاقي معلق در هوا در ايجاد حساسيت بيني دخالت مي کنند.
پيشگيري از حساسيت بيني:
همانطور که مي دانيد پيشگيري بهتر از درمان است.
کرومولين سديم از واکنش بين ماده حساسيت زا و سيستم ايمني جلوگيري مي کند و در تحقيقات مختلف مشخص شده که اين دارو بهترين درمان پيشگيري کننده رينيت آلرژيک و آسم است که به صورت کپسول استنشاقي و افشانه در بازار موجود مي باشد.نبايد فراموش کرد که اين دارو پيش از بروز حملات حساسيت بايد استفاده شود.به فرض اگر کسي هر سال در شهريورماه دچار حساسيت فصلي بيني مي شود، اي دارو را بايد در ماه هاي تير و مرداد به کار برد تا از پيدايش حساسيت بعدي جلوگيري کند.
درمان اين بيماري:
درمان دارويي به طور عمده بر تجويز آنتي هيستامينها متکي است.فراورده هاي آنتي هيستامين در بازار فراوان يافت مي شوند که يکي از معروفترين آنها ترفنادين است.اين دارو که به علت نداشتن عوارض خواب آلودگي از محبوبيت خاصي برخوردار بود،اخيرا" به علت عوارض قلبي، مانند پيدايش ضربانات نامنظم قلب(آريتمي) و ناسازگاري با بعضي از داروها مانند اريترومايسين و برخي مواد غذايي مانند گريپ فروت،از بازارهاي آمريکا جمع آوري شده است.
گاهي داروهاي ضد احتقان نيز در درمان اين بيماري مفيدند.پزودوافدرين و فنيل پروپرانول از اين جمله هستند.اما عوارض تحريکي و بي خوابي ميدهند،لذا آنها را با آنتي هيستامين مخلوط مي کنند و در نتيجه آنها اثر تحريکي ضد احتقان با آرام بخشي آنتي هيستامين کاهش پيدا مي کند.قرص آنتي هيستامين دکونژستان نمونه بارز ترکيب اين دو دارو است.
کورتيکوستروئيد در مواردي که به درمانهاي معمولي و متعارف با آنتي هيستامينها و کنترل محيط جواب ندهد به اشکال خوراکي و تزريقي استفاده مي شود، ولي کورتيکوستروئيد موضعي به صورت قطره به ويژه افشانه بکلومتازون اين عوارض مصرف عمومي را ندارد و چنانچه بيمار به لحاظي از کورتيکوستروئيد استفاده کند، مي توان از اين فراورده موضعي کم خطر استفاده کرد.
داروهاي ضد حساسيت اثرات موفقي دارند، ولي نمي توان همواره آنها را مورد استفاده قرار داد.کنترل محيط نيز بنا به وجود مشکلاتي بطور کامل ميسر نيست.
آخرين راه درمان:
حساسيت زدايي آخرين راه چاره بيماران آلرژيک است.به اين شيوه،«ايمني درماني نسبت به مواد حساسيت زا» مي گويند.اصول اين روش آن است که ماده حساسيت زا را از طريق آزمونهاي پوستي يا آزمونهاي بر انگيزاننده ديگر پيدا مي کنند و سپس با مواجهه تدريجي نسبت به مواد سيار رقيق شده حساسيت زا، حساسيت مزبور را برطرف مي کنند.به طور متداول اگر راه هاي درمان دارويي يا کنترل محيط، در طول دو سال پيشرفتي در بهبود حاصل نکند، بدين راه متوسل مي شوند.
حساسيت بيني در ورزشکاران:
ورزش از عوامل محرک حساسيت بيني است و در صورت بروز، در فعاليتهاي ورزشي اختلال ايجاد مي کند.از سوي ديگر ورزشکاران بخاطر اثر دوپينگ افدرين و پسودوافدرين مجاز به مصرف اين دو دارو نيستند.«ديگو آرماندو مارادونا»بخاطر مصرف پسودوافدرين از مسابقات جام جهاني فوتبال در سال 1994 محروم شد.کورتيکوستروئيدها نيز در مسابقات ورزشي مطرود شده اند.مصرف آنتي هيستامين سبب گيجي و رخوت ورزشکاران مي شود.کوشش شده است در اين افراد از سرم نمکي براي شستشو و بعضي از فراورده هاي موضعي مانند قطره موضعي فنيل افرين يا افشانه کورتطکوستروئيد بيني استفاده شود.