موضوعات اصلي
پوسیدگی دندان شایع ترین بیماری عفونی در كل جهان محسوب می شود. شاید خیلی ها ندانند كه پوسیدگی دندان یك بیماری عفونی است ولی باید گفت این مشكل در اصل به وسیله عملكرد باكتری های حفره دهان ایجاد می شود. همان طور كه تقریباً همه می دانند عامل اصلی در بروز پوسیدگی دندان حضور مواد غذایی به خصوص مواد قندی است. این مواد، غذای مناسبی برای باكتری های حفره دهان فراهم می كنند. باكتری ها با معرف مواد قندی اسید تولید می كنند كه این اسید آرام‌آرام مینای دندان را حل می كند و باعث تهاجم باكتری ها به عاج دندان می شود. نكته مهم این كه مینا سخت ترین بافت بدن انسان و مقاومت آن ده ها برابر بیشتر از استخوان است و اصلی ترین سد مقاومت دندان در برابر پوسیدگی محسوب می شود. اما در زیر این بافت بسیار سخت عاج قرار دارد كه مقاومت آن در برابر پوسیدگی به مراتب پایین تر از میناست. بنابراین در صورتی كه پوسیدگی از مینا وارد عاج شود با سرعتی چندین برابر در عاج نفوذ می كند و اگر در این مرحله جلوی گسترش آن گرفته نشود به‌راحتی پالپ دندان(یا همان بافت مركزی دندان كه شامل عروق و اعصاب است) را درگیر می كند و آن وقت است كه دندان دردهای شدید آغاز می شود و چاره‌ای جز درمان ریشه یا حتی در مواردی كشیدن دندان باقی نمی گذارد. بنابراین برای جلوگیری از پوسیدگی چند راه بیشتر وجود ندارد: یكی از بین بردن باكتری های مولد پوسیدگی است. برخی محققان آزمایش هایی برای تولید واكسن ضد پوسیدگی انجام دادند اما نتایج آن چندان امیدوار كننده نبود. حذف كامل باكتری های مولد پوسیدگی كار بسیار دشوار یا شاید غیرممكنی باشد كه عوارض معرف داروها برای دستیابی به این هدف به مراتب بیشتر از مزایای آن است. راه دیگر حذف مواد قندی از رژیم غذایی است كه كاری دشوار اما عملی است. تغذیه صحیح، مصرف كم شیرینی و شكلات و قند و شكر و بالعكس مصرف زیاد میوه و سبزیجات می تواند مواد قندی لازم برای ایجاد پوسیدگی را كاهش دهد. اما در بسیاری موارد این امر امكان پذیر نیست و طیف وسیعی از افراد جامعه قادر نیستند مواد قندی را در رژیم غذایی خود كاهش دهند. یك روش موثر برای كم كردن اثر مواد قندی، مصرف نكردن یا كم مصرف كردن این مواد در فواصل بین وعده های غذایی است. توصیه می شود افراد و به خصوص كودكان مواد قندی را بلافاصله بعد از مصرف وعده غذایی اصلی مصرف كنند و در میان وعده های غذایی از میوه و سبزیجات استفاده كنند. این روش به خصوص زمانی موثر است كه هر فرد بلافاصله بعد از مصرف مواد غذایی مسواك بزند تا خرده های غذا، از حفره دهان پاك شود تا هم مواد قندی در دسترس باكتری ها قرار نگیرد و هم عامل مهم زمان از باكتری ها گرفته شود. زمان یكی از اصلی ترین عوامل ایجاد پوسیدگی است. تحقیقات نشان می دهد كه در صورت وجود مواد قندی، در عرض مدت 20 دقیقه حفره دهان كاملاً اسیدی می شود. 
بنابراین حذف مواد قندی از حفره دهان با روش های مكانیكی یعنی مسواك و نخ دندان باید در مدت كوتاهی بعد از صرف غذا صورت گیرد. یكی از نكات مهم در این زمینه استفاده دقیق از نخ دندان است. مسواك به طور طبیعی سطوح جونده و گونه‌ای و زبانی را پاك می كند اما قادر به تمیز كردن سطوح بین دندانی نیست. معمولاً پوسیدگی در سطوح بین دندانی بی سر و صدا شروع می شود و حتی ممكن است بیمار متوجه این پوسیدگی هم نشود چون قابل دیدن نیست و بعضاً علامت خاصی هم ندارد. زمانی بیمار متوجه مشكل می شود كه اغلب پوسیدگی بسیار پیشرفت كرده و حتی به پالپ دندان رسیده است. برخی از دندانپزشكان حتی معتقدند اگر بنابر انتخاب باشد نخ دندان بر مسواك ارجحیت دارد. اما به رغم این مطالب فوق اغلب امكان مسواك زدن بعد از مصرف هر وعده مواد قندی وجود ندارد. بهترین كار همان محدود كردن مصرف مواد قندی است. در صورتی كه بعد از صرف مواد قندی به مسواك دسترسی نداشتیم خوردن چای گرم برای حل كردن و شستن مواد قندی می تواند موثر باشد. حتی چند بار گرداندن آب در دهان هم می تواند مفید واقع شود. به هر حال مسواك زدن دست كم دو بار در روز برای پیشگیری از پوسیدگی امری قطعی است. بهترین زمان برای مسواك زدن شب پیش از خواب(پس از شام) و صبح پس از صرف صبحانه است.
منبع: همشهری آنلاین
