موضوعات اصلي
دندان عقل سومین دندان آسیاست که در انتهای قوس های فکی بالا و پایین رویش می یابد. سن رویش طبعی این دندان حدوداً بین 24-18سالگی است و البته مواردی خارج از این محدوده سنی نیز گزارش شده است. از جمله عوامل شایعی که موجب نهفته شدن یک دندان می شوند، می توان به کمبود فضا در قوس دندانی یا موانع بافت سخت یا بافت نرم اشاره نمود. از میان تمام دندان ها شایع ترین دندانی که دچار نهفتگی می شود دندان عقل است شیوع نهفتگی دندان عقل 25٪ گزارش شده است که بسته به سن، جنس و نژاد تغییر کند. به عنوان یک اصل کلی بهتر است دندان نهفته هر چه سریع تر قبل از ای که برای بیمار مشکل ساز شود، خارج شود مگر این که خارج کردن آن به دلیلی منع داشته باشد. با توجه به این اصل، نگهداری دندان نهفته تا زمان ایجاد مشکل کار صحیحی نیست.
دندان نهفته(Implanted): دندانی که نمی تواند در زمان مورد انتظار در قوس دندانی قرار بگیرد. دندان نیمه نهفته(Partilly): دندانی که در موقعیت طبیعی خود به طور ناقص رویش یافته است. در این حالت دندان با حفره دهان مرتبط است و قسمتی از آن قابل مشاهده است.
دندان رویش نیافته(Unerupted): اگر دندانی در داخل استخوان فک باقی مانده باشد اما هنوز از زمان رویش آن نگذشته باشد، به آن دندان رویش نیافته اطلاق می شود. هر چند عوارض خارج کردن دندان نهفته در سنین پایین کمتر است، بهتر است برای اطمینان از نهفتگی صبر کنیم. این مطلب بخصوص در مورد دندان های نیمه نهفته صادق است که احتمال رویش کامل آن ها با گذشت زمان وجود دارد پس چون تشخیص دقیق نهفتگی دندان عقل در سنین پایین ممکن نیست بهتر است برای اطمینان از نهفته شدن آن، تا زمان رویش دندان عقل(20تا 24 سالگی) صبر کنیم. در افرادی که حدس می زنیم دندان عقل رویش خواهد کرد و از عملکرد مناسبی به جهت تماس با دندان مقابل و کمک در امر جویدن غذا برخوردار خواهد بود ، دندان نهفته را خارج نمی کنیم. دندان عقل همیشه نهفته یا نیمه نهفته نیست بلکه در اکثر موارد رویش می یابد و در خیلی موارد عملکرد مناسبی هم در قوس فکی دارد و نیازی به خارج کردن آن نمی باشد. همان گونه که گفته شد بهتر است دندان عقل به محض قطعی شدن تشخیص نهفتگی خارج شود.
دلایل خارج کردن دندان نهفته:
1) پیشگیری از بیماری لثه 2) پیشگیری از پوسیدگی دندان 3) پیشگیری از تحلیل رفتن ریشه دندان مجاور 4) پیشگیری از کیست و تومور با منشاء دندانی 5) پیشگیری از درد با منشاء نامعلوم 6) پیشگیری از شکستگی فک 7) تسهیل درمان ارتودنسی.
دلایل خارج نکردن دندان عقل نهفته:
1) سن بالا 2) شرایط سیستمیک(وجود بیماری های زمینه ای مانند نقص یا ضعف سیستم ایمنی، بیماری های قلبی عروقی یا بیماری های نقص انعقادی و یا دیابت کنترل نشده و...) 3) احتمال آسیب به بافت های مجاور مانند بافت لثه ای دندان مجاور و یا آسیب به عصب دندان تحتانی 4) وضعیت دندان آسیاب دوم(پوسیدگی بیش از حد آن و احتمال جایگزینی آن با دندان عقل).
