مديريت سيستم‌ فايل يکي از وظايف مهم مدير سيستم‌ها است. سيستم فايل يونيکس در واقع با مساعدت کاربران يونيکس ساخته شد و شبيه به درختي برعکس است که در آن، ريشه در بالاترين سطح قرار دارد و شاخه‌ها زير آن هستند. از وظايف اصلي مدير فايل‌ها، مي‌توان به اين موارد اشاره کرد :

- قابل دسترس کردن فايل‌ها براي کاربر
‌- مديريت و نظارت بر منابع ديسک
- محافظت در برابر خرابي فايل، اشکالات سخت‌افزاري و خطاهاي کاربر
- افزودن ديسک‌ها و حافظه‌هاي جانبي بيشتر در صورت نياز
- فايل‌ها و ذخيره‌سازي در ديسک

ديسک‌ها قطاع‌، شيارهاي هم مرکز، سطوح و سيلندرهاي روي ديسک تشکيل شده‌اند. نگاه سيستم فايل به ديسک، به صورت مجموعه‌اي از بلاک‌ها است که هر بلاک خود مي‌تواند برابر يک يا چند بلاک باشد. يک قطاع يک واحد فيزيکي انتقال داده بين حافظه و ديسک است؛ يک بلاک يک واحد منطقي انتقال داده است که توسط سيستم فايل مديريت مي‌شود. اندازه بلاک‌ها در يونيکس، برابر با 4 کيلوبايت است.
يک کاربر، فايل را به صورت مجموعه‌اي ترتيبي از بايت‌ها (در يونيکس و سيستم‌هاي مشابه) و يا به صورت مجموعه‌اي از فيلدها و رکوردها (در برخي IBMها و ديگر سيستم‌هاي پردازشي) مشاهده مي‌کند. وقتي برنامه کاربر داده‌ها را در قالب بايت‌ها مي‌نويسد يا مي‌خواند، سيستم فايل بلاکي را که شامل آن بايت‌ها است، واکشي مي‌کند يا مي‌نويسد.

نکاتي درباره فايل‌‌ها

بيشتر فضاي ديسک براي تعداد کمي فايل‌هاي بسيار بزرگ استفاده مي‌شوند.
فضاي ديسک بايد به گونه‌اي تخصيص داده شود که دستيابي به فايل‌ها به صورت کارا صورت گيرد.
کش‌کردن (Caching) و بافرکردن از تکنيک‌هايي است که براي بالا بردن کارآيي به‌کار مي‌رود.

کش کردن و بافر کردن

يک کش ديسک مجموعه‌اي از بلاک‌ها (يا بافرها) است که در فضاي کرنل تخصيص داده مي‌شوند و کپي‌هايي از بلاک‌هاي فايل که اخيرا استفاده شده را در خود نگه‌داري مي‌کنند، و اگر در آينده نزديک، بلاک‌هاي اخير مجددا مورد استفاده قرار بگيرد، به‌جاي مراجعه به ديسک جانبي، از اين فضا استفاده خواهد شد. ذکر اين نکته ضروري است که کش‌ديسک در حافظه اصلي قرار دارد.
اگر هنگام خواندن اطلاعات از روي ديسک، پردازش ترتيبي باشد، در اين صورت وجود بافر ورودي، باعث مي‌شود در زماني که عمليات پردازش انجام مي‌شود، داده جديدي وارد سيستم مي‌شود. بافر خروجي، خروجي‌هاي حاصل براي ذخيره در ديسک را داخل خود ذخيره مي‌کند تا پر شود. به‌همين دليل، داده‌ها مي‌توانند در يک تک عمليات به ديسک منتقل شوند تا تاخير نوشتن بر روي ديسک کاهش پيدا کند.

مديريت ديسک به‌روش يونيکس

پس از نصب يونيکس، بسته به نوع يونيکس، تعدادي دايرکتوري به طور پيشفرض در  يا همان root ساخته مي‌شوند. اگر تعداد ديسک‌هايي که داريد زياد است، و قرار است داده‌هاي زيادي را مديريت کنيد، پيشنهاد مي‌شود که مسيرهاي usr، home و and را در ديسک‌هاي جداگانه مديريت کنيد، چرا که رشد حجم اين ديسک‌ها از بقيه دايرکتوري‌هاي سيستم بيشتر است.

افزودن يک ديسک

اگر شما مجموعه سيستم يونيکس جديدي داريد که دايرکتوري ريشه آن در ديسک فيزيکي devdskc1tds0 نصب شده و شما مي‌خواهيد يک حافظه فيزيکي ديگر با اين مسير devdskc1tds5 را اضافه کنيد و دايرکتوري home را به آن اشاره دهيد، وارد سيستم بشويد و با استفاده از دستور mkdir، يک دايرکتوري home در  (دايرکتوري ريشه) بسازيد. سپس از دستور fsck استفاده کنيد. بدين ترتيب که ابتدا fsck devdskc1tds5 را وارد مي کنيد و سپس اگر همه چيز به درستي پيش رفت، از دستور  devdskc1tds5home mount استفاده مي‌کنيد که home را به (ريشه) سيستم فايل‌ها مي‌چسباند و آن را قابل استفاده مي‌کند. قبل از استفاده از اين دستور، مطمئن شويد که در دايرکتوري ريشه قرار داريد.
انواع سيستم فايل ها بايد بر روي ديسکي که اخيرا نصب شده، ساخته شوند.

فرمان‌هاي مديريت فايل سيستم‌ها

گذشته از دستورات پايه‌اي mv، mkdir و cp، فرمان‌هاي زيادي براي مديران مجموعه سيستم وجود دارد. شما هميشه بايد از ابزارهاي مديرتي که همراه سيستم شما وجود دارند، استفاده کنيد. به‌عنوان مثال، مي‌توانيد از دستوراتي چون fsck، mount، fuser، initq و Umount استفاده کنيد.

چگونه يک ديسک را اضافه کنيم؟

براي اضافه کردن يک ديسک به سيستم، مراحل زير را دنبال کنيد
در يکي از شکاف‌هاي خالي Pbay، حافظه فيزيکي را به سيستم متصل کنيد.
از وجود راه‌انداز ديسک در کرنل يونيکس مطمئن شويد.
ديسک را فرمت کنيد، گاهي اوقات ديسک‌ها از قبل فرمت شده هستند، بنابراين دستورالعمل همراه ديسک را چک کنيد.
پارتيشن‌ها را بر روي ديسک تعريف کنيد، براي اين کار از فرمان divvy استفاده کنيد.
بايد فايل‌هاي به‌خصوصي براي دستيابي به پارتيشن‌هاي ديسک ساخته شوند، براي اين‌کار از فرما mknode استفاده کنيد.
با استفاده از فرمان mkfs، سيستم فايل يونيکس را انتخاب کنيد.
فايل سيستم جديد را با استفاده از فرمان fsck آزمايش کنيد.
 اين فايل سيستم جديد را وارد پيکر بندي فايل کنيد، مثلا در .HP-UX etcinittab
يک دايرکتوري خالي در دايرکتوري ريشه بسازيد و اين ديسک را با استفاده از فرمان mount به آن دايرکتوري پيوند دهيد.

منبع :کلیک ضمیمه روزنامه جام جم