“نرم افزار در حقيقت روح و جان کامپيوتر است که به سخت افزار هويت مي بخشد و اصولاً به برنامه اي گفته مي شود که براي به کارگيري سخت افزار ساخته شده باشد.
نرم افزارها را مي توان به دوره کلي دسته بندي کرد که عبارتند از: نرم افزارهاي سيستمي و نرم افزارهاي کاربردي.
نرم افزراهاي سيستمي برنامه هايي هستند که کامپيوتر براي فعال شدن يا سرويس دادن به آن نياز دارد و اين دليل از سوي سازندگان سيستم کامپيوتري عرضه مي شوند و مهمترين آنها سيستم عامل، برنامه هاي سودمند و مترجم هاي زبان مي باشد.
نرم افزارهاي کاربردي نيز برنامه هايي هستند که کاربر يا خود آن ها را مي نويسد يا شرکت هاي نرم افزاري آنها را تهيه کرده و براي فروش عرضه مي کنند. اين گونه برنامه ها معمولاً عموميت برنامه هاي سيستم را نداشته و براي زمينه هاي مختلف مهندسي، علمي، تجاري، آموزشي، تفريحي و يا طراحي نوشته مي شوند.”
“مهندسي سخت افزار در مقطع ليسانس به مطالعه و بررسي طراحي سخت افزاري، کنترل سخت افزاري و شبکه هاي کامپيوتري مي پردازد. براي مثال يک مهندس سخت افزار مي تواند طراحي سخت افزاري کند که با IC ها کار کند، با کامپيوتر کار کند و يا از دروازه هاي کامپيوتر استفاده نمايد و در نهايت مي تواند به طراحي مدارهاي مجتمع ديجيتالي بپردازد. که البته به اين بخش از سخت افزار بيشتر در مقطع کارشناسي ارشد و دکتري پرداخته مي شود.”

● گرايش هاي مقطع ليسانس:

رشته مهندسي کامپيوتر در مقطع کارشناسي داراي دو گرايش سخت افزار و نرم افزار است که البته اين دو گرايش در مقطع کارشناسي تفاوت قابل توجهي با يکديگر ندارند.
“گرايش سخت افزار در برگيرنده فعاليت هاي آموزشي، پژوهشي و صنعتي در خصوص قطعات، بردها، تجهيزات و در نهايت سيستم هاي کامپيوتري در مقياس هاي مختلف است و يکي از شاخه هاي مهم آن به نام معماري کامپيوتر (طراحي و ساخت کامپيوتر) مي باشد.”
“هدف از گرايش نرم افزار کامپيوتر، آموزش و پژوهش در زمينه زبانهاي مختلف برنامه نويسي، سيستم هاي عامل مختلف و طراحي انواع الگوريتم ها مي باشد.”

● آينده شغلي، بازار کار، درآمد:

با توجه به گسترش روزافزون دنياي کامپيوتر امروزه بيش از هر زمان ديگري نياز به متخصصان کامپيوتر احساس مي شود. امروزه يک مهندس کامپيوتر اگر علاقمند به کار باشد، هيچ وقت با مشکل بيکاري روبه رو نمي شود. به خصوص مهندسين نرم افزار فرصت هاي شغلي بيشتري داشته و براي کارکردن نياز به امکانات و تجهيزات زيادي ندارند. فرصت هاي شغلي اين رشته به حدي گسترده و متعدد است که نه تنها فارغ التحصيلان اين رشته به راحتي جذب بازار کار مي شوند بلکه دانشجويان دو سال آخر اين رشته نيز مي توانند وارد بازار کار شده و فعاليت کنند. براي مهندسين سخت افزار هم امکان کار در شرکت هاي توليد کننده قطعات و دستگاه ها و مراکز صنعتي – توليدي بسيار فراهم است و از نظر سطح درآمدي هم با توجه به دانش و پشتکار شخصي در حد قابل قبول و ايده آلي قرار دارند. از طرفي با توجه به استفاده روزافزون از شبکه اينترنت زمينه کار در اين موضوع نيز بسيار مهياست.

● توانايي هاي جسمي، علمي، رواني و … مورد نياز و قابل توصيه
 
▪ توانايي علمي: يک مهندس کامپيوتر بايد سخت کوش و با پشتکار باشد چون رشته کامپيوتر رشته پويايي است و هميشه بايد اطلاعاتش به روز بوده و به دنبال فراگرفتن مطالب جديد باشد. مهندس کامپيوتر بايد پايه رياضي قوي داشته و توانايي اش در زمينه فيزيک خوب باشد. همچنين لازم است فردي خلاق باشد تا بتواند مسايل را از راههاي ابتکاري حل کند.

▪ علاقمندي ها: مهندس کامپيوتر نرم افزار و سخت افزار بايد به يادگيري و مطالعه علاقمند باشد تا پيشرفت در خور توجه داشته باشد. همچنين بايد از جستجو و کاوش در مدارها و ريز ساختارها استقبال کند و به کار با کامپيوتر علاقه داشته باشد.
▪ توانايي مالي: با توجه به توضيحات گفته شده داشتن يک دستگاه کامپيوتر براي يک مهندس کامپيوتر امري ضروري به نظر مي رسد ولي اين گونه نيست که بدون داشتن کامپيوتر دانشجويان از ادامه تحصيل و پيشرفت باز بمانند.

● وضعيت نياز کشور به اين رشته در حال حاضر:

رشته کامپيوتر که باعث جهاني شدن اطلاعات و ارتباطات شده است، رشته روز و رشته آينده است تا جايي که پيش بيني مي شود تا ۱۰ سال ديگر در کشورهاي پيشرفته مردم همان قدر که بر نيروي برق وابسته هستند به شبکه اينترنت وابسته خواهند شد. با توجه به توضيحات گفته شده روند رو به رشد استفاده از کامپيوتر در زندگي روزانه اشتغال و موقعيت کاري براي فارغ التحصيلان اين رشته فراهم است تا در قالب شرکت هاي توليدکننده نرم افزار، شرکت هاي توليدکننده قطعات، مراکز صنعتي – توليدي، شرکت ها و موسسات خدماتي، مراکز آموزشي و … مشغول به کار شده و فعاليت کنند. با توجه به پيشرفت کند ايران نسبت به جامعه جهاني کامپيوتر در سال هاي اخير نياز به مهندسين خلاق و کوشا در اين زمينه کاملاً احساس مي شود.
روند رو به رشد استفاده از کامپيوتر در محافل عمومي و خصوصي، استفاده گسترده از شبکه اينترنت و زمينه هاي مرتبط با آن، فراهم آمدن شرايط آموزش و تجارت الکترونيک همه و همه دست به دست هم داده اند تا از اکنون چشم انداز روشني نسبت به آينده اين رشته وجود داشته باشد به نحوي که فعالان در اين زمينه از آينده معلوم و مطمئني برخوردار خواهند بود. تنها نگراني به قسمت نرم افزار مربوط مي شود که بايد مهندسان خلاق ايراني اقدام به تهيه نرم افزارهاي گوناگون و کارآمد کرده تا تنها مصرف کننده صرف نباشيم.

● نکات تکميلي:

“بعضي از افراد تصور مي کنند که مهندسي سخت افزار در حد يک تعميرکار کامپيوتر است در حالي که کار يک مهندس سخت افزار، تعمير يا نصب و راه اندازي کامپيوتر نيست. هر چند که مي تواند چنين کاري را انجام دهد. در واقع کار يک مهندس سخت افزار، طراحي هاي سخت افزاري است و به همين دليل در دانشگاه دروسي مثل رياضيات و يا مدارهاي منطقي را مطالعه مي کند همچنين برخلاف تصور کساني که يک اپراتور را در حد يک مهندس نرم افزار مي دانند، بايد گفت که يک مهندس نرم افزار لازم است از دانش رياضي خوبي برخوردار باشد تا بتواند برنامه هاي کامپيوتري را طراحي کند و آنها را توسعه دهد. براي مثال بايد بتواند يک کار گرافيکي را از بنيان طراحي کند. کاري که از عهده يک اپراتور بر نمي آيد. و به همين دليل ما معتقديم که کلاسهاي آزاد آموزش کامپيوتر هيچ وقت نمي توانند يک مهندس کامپيوتر پرورش دهند.

پايگاه علمي دانش پژوهان