دلیل افزایش سپرده های مدت دار
رکود اقتصادی یا رشد خدمات بانکی؟
اقتصاد > اقتصاد کلان  - سهم سپرده های مدت دار در سیستم بانکی به شدت در حال افزایش است به طوریکه سهم آن در نقدینگی کشور به 76 درصد رسیده است.

علی پاکزاد: رکود فعالیتهای اقتصادی در کشور از سوی بسیاری از کارشناسان اقتصادی مورد تاکید قرارگرفته است و با استناد به کاهش رشد اقتصادی و حتی روند نزولی نرخ تورم که از نیمه دوم سال 88 شاهد آن هستیم کارشناسان اقتصادی بر این مسئله تاکید دارند که فضای اقتصادی کشور در شرایط رکود تورمی است و تمایل به فعالیتهای اقتصادی مولد در میان صاحبان سرمایه رو به کاهش است.

البته این مسئله با توجه به کاهش فعالیت های بانکی و سخت شدن ارایه تسهیلات از سوی مجموعه نهادهای بانکی کشور نیز تاکید براین وضعیت دارد و البته سیاستهای انقباضی بانک مرکزی نیز موید این مسئله است.

آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد در ترکیب نقدینگی کشور سهم سپرده های غیر دیداری به مرز 76 درصد رسیده است و از نگاه حسن سبحانی عضو هیات علمی دانشگاه تهران این مسئله می تواند گویای کاهش تمایل به فعالیت اقتصادی در کشور باشد و به عبارتی گویای آن است که صاحبان نقدینگی به جای آنکه از پولی که در اختیاردارند به عنوان سرمایه کاری استفاده کنند به بانک ها مراجعه کرده و این مبالغ را به صورت سپرده های مدت دار در اختیار بانک ها قرار می دهند تا از سود تضمین شده سیستم بانکی برخوردار شوند.

البته با توجه به آنکه در بازارهایی مانند بورس و مسکن شاهد کاهش رونق فعالیت بخش خصوصی و حتی خروج سرمایه ها از این نوع فعالیت ها هستیم می توان این اظهار نطر را صحیح دانست.
البته محمد طبیبیان از کارشناسان بازار پول و اقتصاد کلان در این رابطه معتقد است که این افزایش در سهم سپرده های دیداری به تنهایی نمی تواند موید وضعیت رکود در فعالیت های اقتصادی باشد و با اشاره به کاهش شدید سهم سپرده های دیداری در ترکیب نقدینگی می گوید: افزایش سپرده های غیر دیداری به دلی آنکه می تواند تحت تاثیر سپردههای دولت در نزد سیستم بانکی نیز باشد؛ بنابراین گویای رکود اقتصادی نیست بلکه با توجه به انکه طی سالهای 86 تا 88 میزان نقدینگی کشور از رقم 164 هزار میلیارد تومان به 217 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است می توان گفت رشد سپرده های غیر دیداری امری طبیعی است ولی با در نظر گرفتن انکه در همین دوره سپرده های دیداری به عنوان ابزار کار بنگاه های اقتصادی از 45 هزار میلیارد تومان در سال 88 به 36 هزار میلیارد تومان رسیده است می توان گفت تمایل به فعالیت های اقتصادی در کشور کاهش پیدا کرده است و یا به عبارتی شاهد رکود اقتصادی در کشور هستم.

در تکمیل دیدگاه محمد طبیبیان باید گفت مقایسه نسبت سپرده های دیداری به غیر دیداری نشان می دهد که سهم سپرده های دیداری در کل سپرده های بانکی در سال 76معادل 40 درصد بوده است و این نسبت تا سال 82 همین میزان باقی مانده است ولی به ناگهان از سال 83 به بعد سیر نزولی پیدارکرده و در سال 88 به 18 درصد رسیده است.

اما در کنار نگاه کارشناسان اقتصاد کلان دیدگاه محمدهادی مهدویان مدیرکل بازنشسته بانک مرکزی بسیار جالب است وی معتقد است افزایش سپرده های غیر دیداری بیش از آنکه گویا رکود اقتصادی و یا خروج سرمایه از عرصه فعالیت های اقتصادی باشد دستاورد طبیعی توسعه خدمات واسطه گری مالی بوده واز گسترش خدمات بانکی ناشی می شود.

مهدویان در توضیح دیدگاه خود می گوید:سه عامل اصلی در افزایش سپرده های غیر دیداری نقش اساسی دارند اول آنکه طی سالهای گذشته شاهد رشد شدید خدمات بانکی و در نهایت توسعه ابزارهای مالی مانند بانکداری الکترونیک و یا کارتهای بانکی بوده ایم که به خودی خود این عامل به جذب بیشتر سپرده ها و انواع سپرده های مدت دار می شود و به نوعی مرز سنتی بین سپرده های دیداری و غیر دیداری را از بین برده است.

محمد هادی مهدویان می افزاید: دومین عامل تبلیغات گسترده ای است که سیستم بانکی برای جذب سپرده های غیر دیداری انجام می دهد و همین مسئله به رشد حجم این نوع سپرده ها منجر شده است و سومین عامل به افزایش عایدی های ریالی دولت باز می گردد که به دلیل عدم افزایش توان اجرای پروژه ها توسط دولت در همین دوره به صورت انباشت در سپردههای شرکتهای دولتی و خود دولت نزد سیستم بانکی نمود پیدا کرده استو باعث شده است حجم سپرده های غیر دیداری در سیستم بانک به شدت افزایش پیدا کند.

آنچه مهدویان بر آن تاکید دارد آن است که در گذشته سیستم بانکی خدمات مربوط به سپرده های مرتبط را ارایه نمی داد در حالی که امروز این امکان برای صاحبان سپرده می توانند با استفاده از این خدمات نیاز مالی خود را در سپرده های مدت دار قراردهند و این حساب را به عنوان حساب پشتیبان حساب جاری یا دیداری خود قرار دهند و این مسئله باعث می شود میزان کمی از نقدینگی آنها در سپرده دیداری قرار داشته و مبالغ بشتر در حساب پشتیبان منظور شود.