انس و الفت با همسر در گرو رعايت امورى است:

1ـ خوش رويي؛ امام علي(ع) مي‌فرمايد: «خوش رويى ريسمان مهر و مودّت است».(1) چون شكفته باشد در اين انجمن كه صبح تسخير كرده روى زمين را بنوشخند.

2ـ به اسم خوب صدا زدن؛ هر يك از زن و شوهر بايد همسر خود را به نامى صدا كند كه بيشتر دوست دارد. پيامبر اكرم(ص) مي‌فرمايد: «سه چيز است كه دوستى مسلمان را با مسلمان ديگر‌، خالص مي‌كند:

1ـ هنگامى كه او را ملاقات مى كند، با خوش رويى با وى برخورد نمايد.
2ـ زمانى كه خواست كنارش بنشيند،‌ براى او جا باز كند.
3ـ به بهترين نامى كه دوست دارد، او را صدا زند»(2)

3ـ احترام به پدر و مادر و خواهر و برادر همسر، و توصيه احسان به آنان در ازدياد محبت مؤثر است.

4ـ اظهار محبت؛ امام صادق(ع) مي‌فرمايد: « وقتى كسى را دوست داري، به او بگو، كه اين كار موجب ثبات بيشتر محبت بين شما خواهد بود».(3)
محبت قلبى هر چند لازم است، اما كافى نيست. براى انس و الفت بيشتر بايد محبت را اظهار كرد. پيامبر اكرم(ص) مي‌فرمايد: «سخن مرد كه به همسرش مي‌گويد: واقعاً تو را دوست دارم، هرگز از قلبش خارج نخواهد شد».(4)

5ـ سلام كردن: امام صادق(ع) مي‌فرمايد: «وقتى شوهر به خانه وارد مى شود، بايد به خانواده اش سلام كند و او را از آمدنش مطّلع سازد».(5)

6ـ احسان كردن: از آنجا كه انسان بنده احسان است، يكى از شيوه هاى تحكيم روابط حسنه و ايجاد الفت احسان كردن به همسر مي‌باشد يارى كردن بانوان در كارهاى خانه يك نوع احسان است و محبت را بيشتر مي‌كند. يكى از مصاديق احسان، هديه دادن است. امام باقر(ع) مي‌فرمايد: «براي يكديگر هديه ببريد كه هديه بردن كينه ها را از دل ها بيرون مى برد و انتقام و دشمنى و كينه توزى را بر طرف مى سازد».(6)
زن و شوهر سعي كنند در ولادت ها و سالگرد ازدواج و هفته زن و در بازگشت از مسافرت ها هديه اي تقديم يکديگر نمايند.

7ـ درك متقابل زن و شوهر: اگر سطح توقع زنان از مردان و بالعكس بيش از حد توان باشد و انتظارات با مقدورات نخواند، محبت و سازش و صفاى محيط زندگى كاهش خواهد يافت. اگر زن و شوهر يكديگر را درك كنند، همواره سازگارى و صميميت حاكم خواهد گشت.

8- عدم نزاع و كشمكش :
درگيري در خانه معلول عواملى است كه بدان اشاره مي‌شود:

1ـ خودخواهي: منشأ اصلى عداوت و درگيري، خودخواهى است. كسى كه به اسارت خود در آيد و بر محور خود بچرخد، هرگز حاضر نمي شود حق را بپذيرد و از حقيقت پيروى نمايد. از اين رو به رأى و نظر ديگران اهميتى نمى دهد. در اين صورت اختلاف و نزاع طبيعى و قهرى است. امام خميني(ره) فرمود: «اگر تمامى انبيا را در يك شهر جمع كنند، كوچك ترين اختلافى با هم پيدا نمى كنند، زيرا آن‌ها از دام خود رسته اند»(7)
در محيط خانه گاهى مردى به دليل احساس بزرگى و تسلّط بر همسر، توقع سلام كردن دارد و هميشه مي‌خواهد حرف خود را به كرسى بنشاند يا زنى به واسطه جمال و هنرى كه دارد، به خود مى بالد و بر شوهرش فخر مى فروشد و همين امر در بروز فتنه و عداوت كافى است.
امام علي(ع) مي‌فرمايد: «تكبّر، بغض و نفرت مردم را جلب نمى كند».(8 ) مردسالارى و زن‌سالارى هر دو منشأ اختلاف مي‌شوند. بايد ايمان سالارى و انسانيت در خانه و اجتماع حاكم باشد تا اختلافات به صفر برسد.

2ـ جدل: يكى از اسباب دشمنى و نزاع، جدل و بگو مگوهاى بى فائده است كه هدفى جز برترى جويى ندارد. امام علي(ع) مي‌فرمايد: «از مجادله و ستيزه جويى بپرهيزيد كه اين دو دل هاى برادران دينى را نسبت به يكديگر مكدّر مي‌كنند و بذر نفاق را پرورش مي‌دهد».(9)

3ـ خودپسندي: ريشه بسيارى درگيرى ها خودپسندى است. خود دوستى كه از تمايلات طبيعى بشر است، اگر به حد افراط برسد، انسان را به خودپسندى و غرور و بلند پروازى و فزون طلبى و داشتن توقعات نابجا وادار مى نمايد. امام علي(ع) مي‌فرمايد: «از خودپسندى پرهيز كن كه با اين صفت، نقائص خود را آشكار مى كنى و دشمنى ها را ظاهر مى سازي». 10

4ـ عدم آشنايي با وظايف: گاهى نزاع و كشمكش در اثر عدم اطلاع از وظايف و مسئوليت ها است. زن و شوهرى كه از حدود اختيارات و مسئوليت هاى خود بى اطلاع اند، توقعاتى از يكديگر دارند كه با عدم تحقق آن، كدورت ايجاد مي‌شود. در محيط كار نيز همين علت، جاري است.

5ـ سخت گيري: تعاون و همكارى در گرو برخوردارى از روحيه گذشت و چشم پوشى و بخشش خطاها و لغزش هاى جزئى است. اگر اعضاى يك خانواده در پى يافتن عيوب يكديگر و بزرگ نمودن آن باشند و در تعقيب آن سخت گيرى نمايند، عداوت و دشمنى بين آن‌ها حاكم خواهد شد، از اين رو در اوائل ازدواج به دليل عدم گذشت و غماض، قهر و نزاع بيشتر ديده مي‌شود. لج و لجبازى و روحيه عدم گذشت،موجب از بين رفتن پيوند هاى دوستى و يگانگى مي گردد.

6ـ عدم رشد فكرى و اخلاقي: شكى نيست كه افراد با يكديگر اختلاف نظر دارند. دو نفر در جهان پيدا نمى شود كه از لحاظ جسمى و روحى و فكرى يكسان باشند. در صورتى كه انسان به رشد اخلاقى نرسيده باشد و به سعة صدر و بلند نظرى و تحمل و نرمى و بردبارى متصف نشده باشد، آمادگى اخلاقى براى هضم نقاط اختلاف ندارد. از اين رو انتظار دارد ديگران در همه موارد از او پيروى كنند. همين امر زمينه درگيرى را فراهم مى سازد.

7- مرحله ترس و خشونت: يكى از مهمترين عوامل تصادم ها و كشمكش هاى سخت و حوادث خطرناك و ناگوار توسل به خشونت است. با اين عمل زمام اختيار و كنترل اعصاب از انسان سلب مي‌شود. و چه بسا هر خطايى حتى كلمات كفر آميزى از او سر مى زند. اما با رفق و مدارا و ترك خشونت مى توان از وقوع نزاع و درگيرى پيشگيرى كرد. رسول خدا(ص) فرمود: «رفق و نرمش با هر چه همراه باشد آن را زينت مي‌دهد و از هر چيز جدا شد نازيبايش مى سازد».11

پي نوشت ها:
1- غررالحكم، ج 5، ص 24.
2-اصول كافي، ج 4، ص 457.
3 - وسائل الشيعه،ج 8،‌ ص435
4- شافي، ج 2، ص 138.
5- بحارالأنوار، ج 73، ص 11.
6- الكافي، ج 5، ص 143.
7- محمد على سادات، اخلاق اسلامي، ‌ص98
8- غررالحكم،‌ ج 6، ص 59.
9- اصول كافي، ج 3، ص 409.
10- غررالحكم، ج 2، ص 299.
11- اصول كافي، ج 3، ص 182.

گردآوري : گروه اينترنتي نيک صالحي